یک سال از فاجعه سقوط هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین بر اثر اصابت دو موشک شلیک شده توسط سپاه پاسداران و جان باختن ۱۷۶ سرنشین آن می‌گذرد؛ سرنشینانی که عمدتا دارای تابعیت دوگانه ایران و کانادا بودند.
پس از این حادثه، مقامات جمهوری اسلامی که به مدت سه روز سعی در پنهانکاری و کتمان حقیقت شلیک به هواپیما را داشت. اما پس از ابراز نظر پرزیدنت ترامپ، مقامات کانادا، و اوکراین، رژیم سرانجام مجبور شد اعتراف کند که سپاه پاسداران به هواپیما شلیک کرده است.
پس از برملا شدن شلیک مستقیم موشک توسط سپاه پاسداران، یکی از ارگان‌های وابسته به حکومت ایران، جمهوری اسلامی در صدد برآمد که کشته‌شدگان این حادثه را «شهید» بنامد و از خانواده‌های آنها «دلجویی» کند. اما خانواده‌های قربانیان می‌گویند که جمهوری اسلامی در این یک سال بیش از «دلجویی» و تلاش برای کشف حقیقت، پنهانکاری و «تهدید و آزار» خانواده‌های جانباختگان را در دستور کار داشته است.
در سالگرد این حادثه با تعدادی از خانواده‌های قربانیان پرواز ۷۵۲ گفت‌وگو کرده‌ایم که بخش دوم آن را می‌خوانید:
تهدید خانواده‌های جانباختگان از سوی جمهوری اسلامی
شاهین مقدم یکی دیگر از اعضای خانواده جانباختگان هواپیمای اوکراینی است. او که فرزند خود راستین مقدم و همسرش شکیبا فقاهتی را در این پرواز از دست داده است، با اشاره به تهدیدهای ادامه دار جمهوری اسلامی به صدای آمریکا می‌گوید که او و چند تن دیگر از خانواده قربانیان، همچون حامد اسماعیلیون و جواد سلیمانی، بارها «تهدید به ترور» شده‌اند.
آقای مقدم می‌گوید برای او نوشته‌های با مضمون «وقتش است به خانواده‌ات ملحق شوی» فرستاده‌اند و در تماس‌های ناشناسی به او گفته شده است که «ساکت می‌شوی یا بیاییم ساکتت کنیم.»
آقای مقدم که بر این باور است جمهوری اسلامی ۴۲ سال «سیستم ترور» را در دستور کار داشته است، در ادامه به صدای آمریکا می‌گوید: «ما بعید می‌دانیم امروز یا فردا دنبال ما بیایند. با توجه به چیزهایی که قبلا دیدیم و باقی ترور‌هایی که انجام دادند معمولا [منتظر] می‌‌مانند تا آب‌ها از آسیاب بیافتد. ولی خب تهدید می‌کنند، ارعاب می‌کنند، و می‌ترسانند.»
جواد سلیمانی هم که همسر خود الناز نبی را در این فاجعه از دست داده است در رابطه با تهدید شدن خانواده‌ها، به صدای آمریکا می‌گوید، بعد از اعتراف جمهوری اسلامی به سقوط هواپیما، در ابتدا با مصادره و کنترل مراسم‌ها سعی کردند برخی از جانباختگان را در قطعه شهدا دفن کنند و بعد از آن، خانواده‌ها را احضار، بازداشت، تهدید، شکنجه، و ممنوع الخروج کردند.
آقای سلیمانی می‌گوید: «همه ما جمهوری اسلامی را می‌شناختیم. اما انتظار نمی‌رفت خانواده‌هایی را که داغدار کردند به این شکل مورد آزار و اذیت قرار بدهند.»
آقای سلیمانی در ادامه با اشاره به غارت وسایل شخصی مسافرین هواپیما اوکراینی می‌گوید: «از آن کارمندی که در پزشکی قانونی کهریزک حلقه ازدواج همسر من را برداشت تا آن کارمندان فرودگاه و افرادی که مسئول محافظت از اجساد بودند، همه به غارت وسایل جانباختگان مشغول بودند. این نشان از اوج فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی دارد و نشان می‌دهد سقوط هواپیما صرفا یک اتفاق نبوده است.»
نواز ابراهیم، که خواهرش نیلوفر ابراهیم و و همسر خواهرش سعید طهماسبی از مسافران هواپیمای اوکراینی بودند، به صدای آمریکا گفت، اخیرا با خانواده‌ها تماس می‌گیرند و نزدیک سالگرد می‌خواهند برای دلجویی نزد خانواده‌ها بروند؛ سر زدن‌ها و تماس‌هایی که باعث ناراحتی خانواده‌ها می‌شود.
خانم ابراهیم که ناامید از روشن شدن حقیقت توسط جمهوری اسلامی است می‌گوید: «تنها امیدوارم دست از سر خانواده‌ها بردارند، اذیت و آزار نکنند، و تماس نگیرند؛ چون این ها موجب غم بیشتر است. مدام می‌خواهند پیشنهاد دیه دهند که توهین آمیز است و خانواده‌ها خیلی در این رابطه آزرده‌خاطر هستند.»
چهارشنبه ۱۰ دی‌ماه معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری ایران پس از یک سال اعلام کرد که براساس مصوبه هیئت دولت به ازای هر یک از جانباختگان هواپیمایی اوکراینی مبلغ ۱۵۰ هزار دلار غرامت در اختیار خانواده‌ها و بازماندگان قرار خواهد گرفت. تصویب لایحه‌ای که با واکنش خانواده جانباختگان این حادثه همراه بوده است.
نواز ابراهیم در رابطه با دریافت غرامت به صدای آمریکا گفت: «ما خانواده‌ها یک صدا دنبال حقیقت و دادخواهی هستیم. نه دادگاهی برگزار شده و نه رسیدگی صورت گرفته است. مجرمین و عاملین این جنایت شناخته نشده‌اند. اینها فقط می‌خواهند جلب رضایت کنند. می‌خواهند به اسم غرامت، دیه پرداخت کنند تا به این شکل پرونده را مختومه کنند. همه ما فقط به امید دادخواهی مانده‌ایم و می‌خواهیم حقیقت روشن شود و مسئولین، عاملین، و آمرین این جنایت محاکمه شوند.»
شاهین مقدم نیز در گفتگوی خود با صدای آمریکا در رابطه با دریافت غرامت گفت: «جمهوری اسلامی معامله بدی با خانواده‌ها کرده است. هیچ یک از خانواده‌ها دنبال گرفتن غرامت و یا خسارت نیستند. کدام پدری حاضر است حکم اعدام فرزندش را با رقمی معامله کند؟ هیچکس چنین کاری نمی‌کند.»
جواد سلیمانی می‌گوید، مسئولان جمهوری اسلامی باید متوجه باشند این جنایت یک جنایت بین المللی است و قرار نیست آنها در این مورد نیز مانند سایر جنایت‌های خود از جمله سرکوب خونین آبان ماه ۹۸، دی ماه ۹۶، و سال ۱۳۸۸ - به راحتی از زیر مسئولیت و تبعات آن فرار کنند.
وی در ادامه گفت: «با آن که غرامت حق خانواده جانباختگان است، اما ما به دنبال گرفتن غرامت نیستیم و به هیچ عنوان خون عزیزانمان را معامله نمی‌کنیم. ما تا آخرین لحظه ایستاده‌ایم و دادخواهی می‌کنیم.»
خانواده‌ها می‌گویند این جنایت بی‌جواب نمی‌ماند
دکتر علیرضا قندچی، که همسرش فائزه فلسفی و دو فرزندشان به نام‌های پارسا و درسا قندچی را در این فاجعه از دست داده است، به صدای آمریکا می‌گوید: «من و همسرم در سالهای گذشته برای زندگی بهتر و تحقق آرزوهایمان مهاجرت را انتخاب کردیم. اما همه آمال و آروزهایمان از دست رفت و حالا در کشوری غریب همه چیزم را از دست رفته و نابود شده می‌بینم.»
آقای قندچی با اشاره به قتل سرنشینان هواپیمای اوکراینی، به صدای آمریکا گفت: «می‌خواهم به مسببین فاجعه بگویم: آیا شب می‌توانید سر روی بالش بگذارید و یاد علیرضا قندچی‌ها، حامدها، و شاهین‌ها نیافتید؟ آیا واقعا حقوق، انسانیت، یا بشریت را می‌شناسید؟ چگونه دلتان آمد ۲۹ کودک را روی آسمان، در جایی که حتی دستشان به زمین بند نبود، بسوزانید و متلاشی کنید؟ آنها هم وطن شما بودند. مثل بچه‌های خودتان بودند. چطور دلتان آمد؟»
جواد سلیمانی هم می‌گوید به خاطر فساد حاکم بر حکومت ایران، سال ۲۰۱۸ به همراه همسرش الناز نبی با مهاجرت به کانادا زندگی ساده و دانشجویی خود را آغاز کردند؛ اما به آنها‌اجازه داده نشد این زندگی را در کنار هم ادامه دهند.
او می‌گوید: «الناز در لحظه زندگی می‌کرد و همه چیز را زیر سوال می‌برد. به بچه علاقه داشت و می‌گفت شاید بتوانیم فرزندمان را در فضایی بزرگ کنیم که دستاوردی داشته باشد. آدمها و فرهنگ‌های مختلف برای او جذاب بود، شادی‌های ساده‌ای که همه آنها از بین رفتند.»
نواز ابراهیم که خواهر و همسر خواهرش برای مراسم ازدواجشان به ایران سفر کرده بودند نیز گفت: «زندگی ما از بین رفته است. ما در اوج شادی بودیم. بچه‌ها تازه ازدواج کرده بودند و آرزوهای خیلی زیادی داشتند. هیجان داشتند و می‌خواستند زودتر برگردند و زندگی مشترکشان را شروع کنند. هم اهداف والای تحصیلی داشتند و هم کاری. اما ما از آن خوشحالی به عمق درد و غصه پرتاب شدیم. شوک بزرگی به خانواده‌ها وارد شده است و هنوز هم بعضی روزها نمی‌توانیم این قضیه را باور کنیم.»
آراد زارعی، یکی ازمسافران این پرواز، جوانی در آستانه ۱۸ سالگی بود. مهرزاد زارعی، پدر آزاد، می‌گوید پسرش دنیایی پر از آرزوهای مختلف - از رسیدن به مقام قهرمانی گرفته تا گرفتن مدرک مهندسی هوافضا - بود.
او می‌گوید: «آراد به آرزویش رسید و آسمانی شد. تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که ما از خون عزیزانمان نمی‌گذریم. تا آخرین قطره خون پشت دادخواهی و عدالت خواهیم بود. ما خواهیم جنگید و تا شما جنایت‌کاران (جمهوری اسلامی) را به میز محاکمه نیاوریم از پا نخواهیم نشست.»
شاهین مقدم نیز می‌گوید: «تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که شما (جمهوری اسلامی) هر قدر بخواهید می‌توانید دروغ بگویید و حاشا کنید؛ اما ما خودمان را در جایگاهی نمی‌بینیم که بخواهیم جواب یاوه گویی و نادانی‌های شما را به صورت شخصی و لفظی بدهیم. شما را به زودی در دادگاه با تمامی اسناد، مدارک و شواهدی که داریم خواهیم دید و شما محکوم خواهید شد.»
بامداد چهارشنبه ۱۸ دی‌ماه یک فروند هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ خطوط هوایی اوکراین که با ۱۷۶ سرنشین عازم کی‌یف در اوکراین بود پس از برخاستن از فرودگاه تهران، با شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران سرنگون شد. پس از چند روز اصرار مقامات ایران، که می‌گفتند سقوط هواپیما بر اثر نقص فنی روی داده است، سپاه سرانجام اعلام کرد که این هواپیما را به اشتباه هدف قرار داد. اما این تاخیر در اعلام حقیقت و فریبکاری نظام، موجب خشم مردم و اعتراضات عمومی شد.
مقامات ایالات متحده آمریکا از همان روزهای نخستین سقوط هواپیما، دلیل آن را شلیک موشک اعلام کرده بودند و مدارک آن را به کانادا و اوکراین ارائه داده بودند.
