هیأتی از کارشناسان ویژه سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه ۱۲ تیر، بازداشت ایوان گرشکوویچ خبرنگار آمریکایی زندانی در روسیه را «خودسرانه» و «نقض حقوق بشر» او عنوان کرد.
این خبرنگار روزنامه «وال استریت جورنال»، اواخر مارس ۲۰۲۳ در یکاترینبورگ، حدود دو هزار کیلومتری شرق مسکو، در جریان سفری برای تهیه گزارش به اتهام «جاسوسی» بازداشت شد و از آن زمان تاکنون در حبس است.
دادستان‌های روسی ادعا می‌کنند گرشکوویچ ۳۲ ساله اطلاعات محرمانه‌ای را به دستور سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده «سی‌آی‌ای» در مورد یک شرکت تولید‌کننده تانک برای جنگ روسیه در اوکراین جمع‌آوری کرده است.
کرملین هیچ مدرکی برای اتهامات جاسوسی ارائه نکرده و تنها گفته است که او حین «ارتکاب جرم» بازداشت شده است. محاکمه گرشکویچ هفته گذشته پشت درهای بسته آغاز شد. دولت آمریکا بارها خواستار آزادی فوری او شده است.
هیأت ویژه سازمان ملل متحد در مورد بازداشت‌های خودسرانه به این نتیجه رسیده است که «محرومیت ایوان گرشکویچ از آزادی، خلاف مواد ۲، ۷، ۱۰، ۱۱ و ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر است و خودسرانه محسوب می‌شود.»
این کارگروه برای دریافت اطلاعات در مورد علت بازداشت این روزنامه‌نگار آمریکایی با مقامات مسکو تماس گرفته‌اند، ولی پاسخی دریافت نکرده است. این گروه پنج نفره گفته است تابعیت آمریکایی گرشکویچ عاملی در بازداشتش بوده و در نتیجه پرونده او «تبعیض آمیز» است.
متیو ژیلت، رئیس کارگروه، گفته است نظری که داده‌اند مطابق با میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی است که در سال ۱۹۶۶ تصویب شده و تقریباً همه کشورهای عضو سازمان ملل آن را به رسمیت شناخته‌اند.
اعضای هیأت ویژه سازمان ملل گفته‌اند که با در نظر گرفتن شرایط پرونده، راه حل مناسب، «آزادی فوری» ایوان گرشکویچ و اعطای حق تقاضای غرامت با ضمانت اجرایی مطابق با قوانین بین‌المللی است.
در صورتی که گرشکویچ مجرم شناخته شود، تا ۲۰ سال حبس می‌تواند در انتظارش باشد و این موضوع از دید بسیاری قطعی است، چرا که دادگاه‌های روسیه بیش از ۹۹ درصد از متهمان را محکوم می‌کنند.
با این حال، روسیه تاکنون نشانه‌هایی از تبادل زندانی با ایالات متحده که شامل ایاوان گرشکویچ شود بروز داده است، اما می‌گوید ابتدا باید حکم صادر شود، که این البته ممکن است چندین ماه طول بکشد.