کمبود و «جیره‌بندی» شیرخشک در سایه سیاست‌های «فرزندآوری» جمهوری اسلامی

بحران شیرخشک در ایران

در حالی‌که به دستور رهبر جمهوری اسلامی، مسئولان حکومت ایران با تصویب قوانین مختلف و اعمال سیاست‌های تشویقی تلاش دارند تا جامعه را به «فرزندآوری» مجاب کنند، اما هنوز نتوانسته‌اند مشکل «شیرخشک» که اصلی‌ترین منبع غذایی نوزادان است را تامین کند‌.

روز سه‌شنبه سجاد اسماعیلی، مشاور رئیس سازمان غذا و دارو از ورود اولین محموله وارداتی شیرخشک نوزادان خبر داد. این در حالی است که در ماه‌های گذشته شماری از کارشناسان صنعت دارو نسبت به کمبود و «جیره‌بندی شدن» شیرخشک هشدار داده بودند و شرایط را بحرانی عنوان کردند.

خبرگزاری ایسنا در گزارشی به نقل از اسماعیلی نوشته است: «برنامه توزیع شیرخشک براساس نرخ موالید اصلاح شده ۱۴۰۲ به معاونت‌های غذا و دارو تمامی استان‌ها ابلاغ شده است و معاونت‌ها موظف به نظارت و رصد میدانی هستند. علاوه بر آن به تمام شرکت‌های توزیع کننده شیرخشک بخشنامه زده شده که در روزهای تعطیل نیز موظف به توزیع شیرخشک هستند.»

این مقام وزارت بهداشت وعده داده که «ظرف دو هفته آینده حدود چهار میلیون قوطی شیرخشک» وارد خواهد شد. در این حال خبرگزاری ایسنا گزارش داد که در تاکنون «چهار میلیون قوطی شیرخشک از ترکیه وارد شده و تا دو هفته دیگر توزیع می‌شود.»

اسماعیلی مشکلات ارزی جهت تامین شیرخشک در چند ماه گذشته را عامل کمبود شیرخشک دانست و گفته که «در حال حاضر مشکلات ارزی رفع شده» و تولیدکنندگان «با جدیت وارد عرصه شده و تولیدات خود را افزایش داده‌اند.»

در حالی‌که معاون سازمان غذا و دارو گفته است که بزودی بحران شیرخشک رفع خواهد شد، عبدالحسین روح‌الامینی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس روز سه‌شنبه از وعده‌های مسئولین در خصوص شیرخشک و اختلاف سازمان غذا و دارو با تسویه حساب ارزهای قبلی خبر داد.

روح‌الامینی در یک برنامه تلویزیونی از اختلافات ارزی میان تولیدکنندگان شیرخشک و سازمان غذا و دارو سخن گفت. به گفته این نماینده مجلس تولیدکنندگان شیرخشک وجود این بحران را عدم تامین منابع ارزی مورد نیاز عنوان کردند. روح‌الامینی همچنین ادعا کرد ظرفیت تولید شیرخشک در ایران بالای ۱۰۰ میلیون قوطی و میزان نیاز و مصرف ۶۰ الی ۷۰ میلیون قوطی است که «حتی در برخی مواقع و در سال‌های اخیر به کشورهای اطراف، صادرات هم داشته‌اند.»

در کنار ادعاهای مطرح شده از سوی مقام‌های وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو علیرضا سالم، عضو شورای عالی داروخانه‌های و دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان استان تهران، شرایط تامین شیرخشک در ایران بحرانی عنوان کرده و به خبرنامه اینترنتی «فراز» گفته است که «در بسیاری از داروخانه‌ها دریافت شیرخشک و ارائه آن با کارت ملی صورت می‌گیرد و موضوع کمبود شیرخشک نسبت به سال‌های گذشته به شدت حس می‌شود.»

به تعبیر سالم، شیرخشک «در قفسه اصلا وجود ندارد و یا اگر هم موجود دارند، شیرخشک‌های بدون طرفدار است.» او علت اساسی کمبود دارو و شیرخشک را متوجه قیمت‌گذاری در کمیسیون قیمت گذاری عنوان کرد.

به گفته این مقام مسئول، ارز دولتی که به دارو اختصاص پیدا می‌کند در مورد «ماده موثره دارو» است. سالم در این مصاحبه تاکید کرد که «یک دارو فقط ماده موثره ندارد و هزینه تولید و بسته‌بندی و حمل و نقل و... دارد. آن ارز [ارز دولتی] به این هزینه‌ها اختصاص پیدا نمی‌کند.»

در پی گزارش‌ها از کمیاب شدن شیرخشک در ایران، سازمان غذا و دارو زیرمجموعه وزارت بهداشت جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که فروش شیرخشک در داروخانه‌های ایران از پنج‌شنبه ۲۰ مهر تنها با ارائه کد ملی نوزاد ممکن است. برخی منابع این اقدام را «جیره‌بندی شیرخشک» دانسته‌اند.