عملیات گسترده روسیه برای انتشار اخبار جعلی و تحریف افکار عمومی در اروپا

نمایی از کاخ کرملین در مسکو - آرشیو

مخاطبان «رادیو پولسکی»، رادیوی دولتی لهستان، اردیبهشت امسال، با مشاهده عناوینی چون «حقیقت غیرقابل‌قبول: اتحادیه اروپا بدون لهستان ادامه خواهد یافت» و «اوکراین خارج از اتحادیه اروپا خواهد ماند» در یک وب‌سایت جعلی مشابه وب‌سایت رسمی این رسانه شگفت‌زده شدند.

این عناوین، که با علایق روسیه همخوانی دارند، برخلاف محتوای رایج «رادیو پولسکی» بودند، اما ظاهر وب‌سایت جعلی به گونه‌ای طراحی شده بود که با وب‌سایت اصلی تفاوت چندانی نداشت.

تنها با دقت بیشتر می‌شد تشخیص داد که نشانی وب‌سایت جعلی «polskieradio.icu» با نشانی اصلی «polskieradio.pl» متفاوت است.

این مطالب در وب‌سایتی شبیه‌سازی شده و با هدف گمراه کردن مخاطبان و انتشار اطلاعات نادرست قرار داده شده‌اند. به گفته مؤسسه مطبوعات بین‌المللی، این اتفاق، بخشی از یک کارزار گسترده‌ اطلاعات نادرست است که طی دو سال گذشته به صورت مداوم در حال اجرا بوده است.

ناظران می‌گویند عوامل روسیه به‌طور گسترده در حال ایجاد وب‌سایت‌های خبری جعلی هستند که با تقلید از منابع معتبر، اخبار ساختگی را منتشر می‌کنند. وزارت دادگستری آمریکا در مهرماه اعلام کرد که این وب‌سایت‌ها بخشی از کارزار نفوذ بدخیم خارجی دولت روسیه هستند که به نام غیررسمی «داپل‌گنگر» شناخته می‌شوند و خبر از توقیف ۳۲ دامنه مرتبط با این عملیات داد.

این وب‌سایت‌ها با شباهت ظاهری به رسانه‌های معتبر اروپایی، سعی در گمراه کردن خوانندگان از طریق انتشار داستان‌ها و تبلیغات مخرب دارند. محتوای آن‌ها معمولاً از طریق شبکه‌های اجتماعی و با استفاده از تبلیغات و حساب‌های رباتی به اشتراک گذاشته می‌شود.

طبق گزارش سازمان «واکنش سریع آزادی رسانه»، در سال ۱۴۰۲، بیشتر محتوای این وب‌سایت‌های جعلی به مقالات ساختگی محدود بود؛ اما امسال، با استفاده از هوش مصنوعی، مطالب نادرست بیشتری به شکل تصاویر و ویدئوهای جعل عمیق از روزنامه‌نگاران مشهور تولید و منتشر شده که موجب کاهش اعتماد عمومی به اخبار و ایجاد فضای هرج‌ومرج در اطلاع‌رسانی شده است.

دامنه‌های این وب‌سایت‌ها از طریق تراکنش‌های ارز دیجیتال خریداری شده‌اند تا هویت خریداران ناشناس باقی بماند. بر اساس گزارش مؤسسه مطبوعات بین‌المللی، کیف‌پول‌های رمزنگاری مرتبط با این تراکنش‌ها به روسیه ارتباط دارند و تلاش شده که این ارتباط پنهان بماند.

این عملیات کشورهای اوکراین، لهستان و آلمان را هدف قرار داده و حتی پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه، وب‌سایت روزنامه «لوموند» نیز جعل شده بود.

سفارت روسیه در واشنگتن به درخواست «صدای آمریکا» برای اظهار نظر پاسخی نداده است.

کارول لوچکا، مسئول بخش اروپای شرقی مؤسسه مطبوعات بین‌المللی، می‌گوید که این کارزار ابتدا در اوکراین آغاز شده و با سه روایت اصلی سعی در دستکاری افکار عمومی در مورد جنگ روسیه و اوکراین دارد: اینکه اوکراین در جنگ شکست خورده، منابع آن به پایان رسیده، و دولتش فاسد است.

لوچکا همچنین افزود که پیش از سال ۱۴۰۱، این اخبار نادرست به زبان روسی منتشر می‌شد، اما اکنون برای باورپذیرتر شدن، با زبان کشور هدف تطبیق داده شده‌اند.

او اشاره کرد که فیسبوک، محبوب‌ترین شبکه اجتماعی میان اوکراینی‌ها، نقش کلیدی در ترویج این وب‌سایت‌ها و اطلاعات نادرست آن‌ها ایفا کرده است. بر اساس داده‌های «مرور جمعیت جهان»، حدود ۵۴ درصد از اوکراینی‌ها از فیسبوک استفاده می‌کنند.

کامیل مگنیسالیس از «فدراسیون اروپایی روزنامه‌نگاران» این وضعیت را چالشی بزرگ برای شرکت‌های فناوری از جمله متا، مالک فیسبوک، می‌داند که وظیفه نظارت بر این محتوا و کنترل اطلاعات نادرست منتشر شده توسط عوامل روسیه را بر عهده دارند.