صنم وکیل، معاون مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در «چتم هاوس»، در یادداشتی در نشریه «فارن افیرز» به این پرسش که ایالات متحده چگونه می‌تواند بخشی از یک راه حل منطقه‌ای باشد، پاسخ داده است.
صنم وکیل می گوید اگر قرار است توافق هسته ای ایران دوام داشته باشد، باید در برابر تغییرات سیاسی در آینده مصون بماند. این امر مستلزم آن است که طرفین به نقاط ضعف برجام - شامل مشکلاتی مانند طول زمان محدودیت های برجام، مفاد بازگشت فوری تحریم ها، و مشکلات خارج از چارچوب توافق مانند برنامه موشکی و فعالیت های منطقه ای بی‌ثبات کننده ایران - رسیدگی کنند.
دستور کار دولت بایدن در مورد ایران و خاورمیانه، بدون یک طرح منطقه ای، در برابر مخالفان جناحی در واشنگتن و شرکای ایالات متحده در خاورمیانه آسیب پذیر خواهد بود.
ایالات متحده چگونه می تواند به بهترین شکل ممکن به تنش های منطقه ای مرتبط با ایران رسیدگی کند؟
من و همکارانم در «چتم هاوس» تلاش کردیم با مصاحبه با ۲۱۰ سیاستگذار کنونی و پیشین و کارشناسان در ۱۵ کشور به این پرسش پاسخ دهیم. این کشورها شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان، فرانسه، چین، اسرائیل، ایران، مناطق فلسطینی، سوریه، لبنان، یمن، عراق، عربستان سعودی، و امارات متحده عربی هستند. این پژوهش طی ژوئیه تا نوامبر ۲۰۲۰ انجام گرفت.
مصاحبه شوندگان راهی را نمی دیدند که مسائل منطقه ای را بتوان در یک دیالوگ مستقیم با ایران حل کرد. احساس اکثر آن ها این بود که انزوای ایران در مقایسه با منطقه ای کردن راه حل ها غیرسازنده بود. کارشناسان توصیه کردند برای رسیدگی به رفتار مشکل ساز ایران هر مناقشه منطقه ای باید جداگانه و در مسیری موازی از طریق مباحثات چند جانبه با طرفین درگیر پیگیری شود.
حدود ۴۵ درصد مصاحبه شوندگان موافق بازگشت به برجام بودند. استدلال آن ها این بود که بازگشت به توافق به برقراری دوباره همکاری ها فرای اقیانوس اطلس کمک خواهد کرد، برنامه هسته ای ایران را متوقف می کند، و موجب اعتمادسازی بین تهران و واشنگتن می شود.
احیای این توافق همچنین تنش ها در کشورهایی مانند عراق که میان فشار حداکثری واشنگتن و مقاومت حداکثری تهران گیر افتاده اند را کاهش خواهد داد.
بیشتر کارشناسان تاکید کردند که ایالات متحده باید با طرحی روشن برای رفع کاستی های برجام به آن بازگردد.
مصاحبه شوندگان بر نیاز به در دست داشتن یک دستور کار حل مناقشات منطقه ای به دنبال ورود به برجام اصرار داشتند. آن ها یادآوری کردند که بلافاصله پس از برجام، ایران جای پای خود در عراق، یمن، لبنان و سوریه محکم تر کرد.
پاسخ دهندگان به پرسش ها در این پژوهش اشاره کردند که دولت بایدن با ایجاد مسیرهای موازی حل اختلافات نشان می دهد که به جای تکرار تاریخ در پی ترسیم راه جداگانه خود است.
ایران را می توان با وعده تخفیف تحریم های مضاعف یا سرمایه گذاری به شرکت در این مسیرهای موازی کشاند. جلب تعهد تهران برای رفع نگرانی بازیگران منطقه ای حیاتی خواهد بود.
بیش از ۵۰ درصد از مصاحبه شوندگان توصیه کردند که مسیر موازی اول بر سر گردهم آوردن طرفین مناقشه در یمن شامل ایران باشد. احیای مسیر مذاکرات اسرائیل و فلسطینیان و گفتگوها درباره آینده سوریه به طور مشخص برای محدود کردن نفوذ ایران مهم است.
حدود ۳۳ درصد از پاسخ دهندگان به پرسش های ما گفتند ابهام ناشی از ناسازگاری سیاسی آمریکا از امنیت منطقه کاسته است. حدود ۳۰ درصد از ایرانی های پاسخ دهنده و ۲۳ درصد از اسرائیلی های شرکت کننده در این پژوهش به ایالات متحده به چشم نیروی ثبات در منطقه نگاه می کنند.
دولت بایدن برای عبور از چهار سال سیاست های تراکنشی ترامپ در خاورمیانه از فرصتی تازه برخوردار است.
* برگردان فارسی این گزارش تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
در همین مورد، یک دیدگاه دیگر را نیز بخوانید: