مقاله‌ای از مایکل گوردون و دیوید سنگر برای نیویورک تایمز
با مسدود شدن راه تصویب قطعنامه رد توافق هسته ای ایران، توجه ها از راهروهای کنگره به کشورها و آژانس های بین المللی مسول اجرای توافق معطوف خواهد شد. این تحولاتی است که پس از این اتفاق خواهد افتاد:
پرسش: نخستین تحولی که رخ خواهد داد چیست؟
پاسخ: توافق باید به طور رسمی در ۲۷ مهر ماه (۱۹ اکتبر)، ۹۰ روز پس از این که از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد مورد تایید قرار گرفت، به تصویب برسد. بیست و هفتم مهر ماه روزی است که ایران و شش قدرت جهانی - آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان - برداشتن گام هایی را در راستای عمل به توافق آغاز خواهند کرد؛ اگر چه بیشتر بار اولیه این مرحله بر دوش ایران است.
توافق عملا چه موقع به اجرا گذاشته می شود؟
این امر تا «روز اجرا» رخ نخواهد داد. هیچ کس با قطعیت نمی داند این مهم چه روزی رخ خواهد داد. کارشناسان آمریکایی می گویند ۶ تا ۹ ماه طول می کشد تا ایران گام های اولیه مرتبط با تعهدات هسته ای اش را که برای به اجرا گذاشته شدن توافق لازم است، بردارد. ایران اصرار دارد که می تواند سریع تر عمل کند.
ایران پیش از اجرایی شدن توافق چه کارهایی باید انجام دهد؟
ایران باید ذخیره اورانیوم غنی شده اش با درصد پایین را از ۱۲ هزار کیلو به ۳۰۰ کیلو تقلیل دهد؛ کاهشی ۹۸ درصدی. برای انجام این مهم، باید به یقین سوخت هسته ای اش را به خارج از کشور بفرستد. ایران همچنین باید بیش از ۱۳ هزار سانتریفیوژ خود را پیاده کرده و انبار کند، زیرا فقط می تواند ۵۰۶۰ سانتریفیوژ فعال داشته باشد. ایران همچنین باید مرکز زیرزمینی غنی سازی فردو را به یک مرکز تحقیق و توسعه هسته ای تغییر کاربری بدهد. ایران همچنین باید قلب رآکتور هسته ای اراک را برداشته و از کار بیاندازد تا این رآکتور قادر به تولید پلوتونیوم - راه دیگری برای ساخت بمب هسته ای - نباشد. ایران همچنین باید هماهنگی هایی برای بازرسان و نظارت های آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام دهد و پاسخگویی به پرسش های مرتبط با آزمایش های ظن برانگیز بر روی سلاح هسته ای را آغاز کند. البته حل و فصل این نکات ممکن است سال ها به درازا بکشد اگر امکان حل شان برای همیشه اصلا وجود داشته باشد.
ایالات متحده و شرکای طرف مذاکره اش چه گام هایی باید بردارند؟
آمریکا در آغاز روز اجرای توافق از بسیاری از تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای که مانع تجارت با ایران بوده است چشم پوشی می کند. اتحادیه اروپا هم در همان روز به بسیاری از تحریم هایش پایان خواهد داد. ایران همچنین به سرمایه های توقیف شده اش در خارج که عمدتا حاصل فروش نفت است دسترسی پیدا می کند. اگر چه ایران ۱۲۵ میلیارد دلار دارایی توقیف شده دارد اما وزارت دارایی ایالات متحده می گوید به کمتر از ۶۰ میلیارد دلار دسترسی فوری خواهد داشت زیرا بخش عمده ای از این دارایی ها پیشتر به پروژه هایی در چین اختصاص یافته اند.
«توافق های محرمانه» که کنگره می گوید آن ها را ندیده است چه هستند؟
دو توافق بین آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران تنظیم شده است و اگر چه رهبران جمهوریخواه در کنگره آن ها را «توافق های جانبی محرمانه» می خوانند، اما تمام توافق های بین آژانس و کشورها که شامل بازرسی است از جمله توافق با آمریکا محرمانه هستند. این دو توافق از این نظر اهمیت دارند که روشن می کنند آیا ایران اجازه بازرسی های مهم و حل و فصل مسائل گذشته هسته ای اش را خواهد داد یا نه. گزارش هایی حاکی است که بر مبنای یکی از این دو توافق، نمونه گیری از مجتمع پارچین، مرکز نظامی مشکوک به فعالیت هسته ای، به جای بازرسان آژانس توسط ایران انجام خواهد گرفت. توافق دیگر، جزییات چگونگی پاسخگویی ایران به پرسش های آژانس در مورد فعالیت های گذشته اش از جمله اجازه مصاحبه با دانشمندان مهم هسته ای ایران را روشن خواهد کرد.
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.