دیدگاه | تهدید جدید عراق برای صلح خاورمیانه

تظاهرات هواداران مقتدی صدر در حمایت از تصویب قانون ممنوعیت عادی‌سازی روابط با اسرائیل در مجلس عراق

رئیس یک نهاد غیردولتی آمریکایی، در مقاله‌ای در یکی از پرتیراژترین روزنامه‌های آمریکا، از رئیس جمهوری آمریکا می‌خواهد که در سفر احتمالی خود به بغداد با مصوبه‌ جدید مجلس عراق در خصوص منع تماس با اسرائیلی‌ها، برخورد کند.

جوزف براود، بنیانگذار و رئیس «مرکز ارتباطات صلح» در مقاله‌ای که روز دوشنبه ۱۶ خرداد (۶ ژوئن) در «وال استریت جورنال» منتشر کرد، هشدار می‌دهد که دستاوردهائی که آمریکا از طریق پیمان‌ ابراهیم در راه برقراری صلح میان اسرائیل و چهار کشور عرب بدست آورده است، با تصویب قانونی در مجلس عراق که برای هر گونه تماس با اسرائیلی‌ها، مجازات مرگ تعیین کرده، در مخاطره قرار گرفته است.

براود می‌نویسد پیمان‌ ابراهیم که به ابتکار آمریکا در سال ۲۰۲۰ به عادی‌سازی روابط اسرائیل با چهار کشور عرب انجامید، دستاوردهای دیپلماتیک و اقتصادی متعددی برای این کشورها به ارمغان آورده ولی تامین‌کنندگان مالی وابسته به کشورها، احزاب سیاسی و شبه‌نظامیان متحد با حکومت‌های ایران، قطر و کویت، ائتلاف موثری علیه پیمان‌ ابراهیم، تشکیل داده‌اند.

جوزف براود، که آخرین کتاب او در باره سیاست فرهنگی مشارکت اعراب و اسرائیل سه سال پیش از سوی موسسه واشنگتن برای سیاست‌‌گذاری خاور نزدیک انتشار یافت، می‌افزاید که «هفته گذشته، برخی از اعضای پارلمان و شبه‌نظامیان در کشورهای مختلف شمال آفریقا و خلیج فارس، برای تصویب قانون مشابهی، فراخوان دادند و چنین قانونی، پنج‌شنبه هفته گذشته در یمن، در مجلس شبه‌نظامیان جنبش حوثی تحت‌الحمایه حکومت ایران، به تصویب رسید.»

در آستانه‌ سفر رئیس جمهوری آمریکا به اسرائیل،‌ مناطق فلسطینی، عربستان سعودی و احیانا چند کشور دیگر عربی، اتحاد مخالفان پیمان ابراهیم می‌خواهد از هر نوع تلاش دیپلماتیک برای گسترش این پیمان‌ جلوگیری کند، و حتی می‌خواهد برخی از دستاوردهای این پیمان‌ را نیز به عقب برگرداند. آقای براود می‌نویسد که دولت بایدن باید به فعالان عرب صلح خاورمیانه کمک کند که مانع از چنین اقدامی شوند.

براود می‌افزاید حکومت ایران و متحدان آن می‌دانند که رابطه مردمی اعراب و اسرائیل می‌تواند راه پیشرفت به سوی صلح را هموار سازد و بنابراین آنها تلاش می‌کنند صدای فعالان صلح را خاموش کنند و پیوندهای نونهاد را مورد حمله قرار دهند.

کسانی که با تصویب قانون ممنوعیت تماس با اسرائیل در عراق در معرض اعدام قرار گرفته‌اند، عبارتند از بیش از ۷۵۰ هزار خواننده‌ صفحات عرب‌زبان اسرائیل در رسانه‌های اجتماعی، سیاستمداران عراقی که به طور خصوصی و به منظور گشودن مسیر دیپلماسی، از اسرائیل دیدار کرده‌اند، کار‌آفرینان و امدادگران عراقی و اسرائیلی فعال در کردستان عراق و ۳۱۲ شهروند عراقی‌ که در سپتامبر گذشته به دعوت نهاد غیرانتفاعی «مرکز ارتباطات صلح» برای فراخوان صلح با اسرائیل، در اربیل گرد هم آمدند.

نویسنده از یک مقام سابق وزارت فرهنگ عراق به نام سحر ال تائی که در کنفرانس اربیل نقش مدیر جلسات را عهده‌دار بود نقل می‌کند که تلفنی به او گفته است قانون جدید عراق همه شرکت‌کنندگان در این کنفرانس را در معرض اعدام قرار می‌دهد.

عقیل عباس، یک پژوهشگر عراقی، طی مقاله‌ای در پایگاه عربی خبرگزاری «اسکای نیوز» هشدار داده‌است که قانون جدید، درهای استبداد جدیدی در عراق را باز می‌کند. از آنجا که این قانون، عراقی‌های مقیم خارج از کشور هم را هم مشمول می‌شود، بیش از یکصدهزار ‌آمریکائی عراقی‌تبار و دارائی‌های آنها در معرض خطر قرار دارد. عباس همچنین تصریح می‌کند که بر اساس این مصوبه، آمریکائی‌هائی که در خاک عراق برای صلح تلاش می‌کنند نیز در معرض اعدام قرار می‌گیرند.

جوزف براود می‌نویسد اگر قانون منع عادی‌سازی روابط با اسرائيل در کشورهای دیگر عرب نیز به تصویب برسد، کشورهائی که رابطه خود را با اسرائیل عادی کرده‌‌اند ممکن است برای تغییر رویه خود تحت فشار قرار گیرند. در این میان سودان، که یکی از امضاء کنندگان پیمان ابراهیم موقعیت خاصی دارد. دولت بایدن که خواهان برکناری حکومت نظامی در سودان است، از اسرائیل خواسته اجرای مراحل نهائی پیمان ابراهیم با سودان را به تعویق اندازد. فشار برای تصویب قانون منع عادی‌سازی روابط با اسرائیل در سودان، تلاش اسرائیل برای اجرای خواسته دولت بایدن از طریق تقویت روابط با دولت غیرنظامی بعدی در سودان را به مخاطره افکنده است.

گسترش مصوباتی از این نوع همچنین می‌تواند بر کیفیت روابط دیگر کشورهای شمال آفریقا و خلیج فارس در جهت دریافت بی‌سروصدای کمک‌های امنیتی اسرائیل برای ایجاد پیوندهای غیرنظامی و دولتی بکاهد. در مناطق فلسطینی، یکی از مکان‌هایی که بایدن برای احیای دیپلماسی متوقف شده، قصد بازدید از آن‌ها را دارد، جناح‌های خواهان بازپس گیری زمین از اسرائیل تقویت می‌شوند و مانع از مطرح شدن هر فرمول سازش با اسرائیل خواهند شد.

این نویسنده یادآور می‌شود که هواخواهان صلح بسیارند اما قانون جدید که جناح شیعه‌ مقتدی صدر با همکاری رئیس سنی مجلس عراق آن را به تصویب رساند، برخلاف خواسته‌ آنهاست. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که دست کم نیمی از جمعیت عراق، با اشاره به تمایل به عقب‌راندن جمهوری اسلامی و احیای بخش‌های دولتی از بهداشت گرفته تا صنعت، خواهان پیمان با اسرائیل هستند. در این میان وجود ارتباطات دیرینه با جمعیت یهودی که در اواسط قرن بیستم ۴۰٪ از جمعیت بغداد را تشکیل می‌داد، این احساسات عمومی را تشدید می‌سازد.

اگرچه شمار هواداران اسرائیل در دیگر کشورهای عرب از همفکران آنها در عراق کمتر است، با این حال، منطقه مملو از تعداد بی‌شماری از هواداران صلح و فعالان شجاع است که در تلاشند تا چنین قوانینی را به‌صورتی نظام‌مند عقب برانند. در لبنان و به‌رغم سلطه حزب‌الله، اخیرا گروهی گردهم آمده‌اند تا قوانینی از این دست و مخالف با عادی‌سازی رابطه با اسرائیل را به چالش بکشند.

از دید جوزف براود، فعال آمریکائی که در «مرکز ارتباطات صلح» تلاش‌های خود را روی برقراری صلح میان اعراب و اسرائیل متمرکز کرده، آمریکا می‌تواند با حمایت از هواداران صلح، در برابر جاه‌طلبی‌های حکومت ایران و دیگرانی که خواهان منزوی کردن اسرائیل هستند، ایستادگی کند و به ویژه بر حق طرفدان صلح عراقی باید دست کم به مساوات مخالفان، از حق ابراز عقیده برخوردار باشند، تاکید کند. در این راستا کسانی که قانون منع عادی‌سازی روابط را نوشته و تبلیغ کرده‌اند باید از دریافت ویزای آمریکا محروم شده و با استفاده از تحریم‌های قانون مگنیتسکی دست آنها از سامانه‌ مالی آمریکا کوتاه شود. سابقه‌ استفاده از این قانون می‌تواند قانونگذاران، دادستان‌ها و قضات عراقی را از اشاعه و اجرای چنین قوانینی برحذر دارد.

براود می‌نویسد از آنجا که آینده بهتر خاورمیانه و شمال افریقا به مشارکت همه اعراب، اسرائیلی‌ها، و همه اقوام و پیروان همه ادیان، بستگی دارد، آقای بایدن باید هنگام دیدار خود از منطقه، اعلام کند که تمام مردم شجاعی حامی تماس‌های فرامرزی شایسته همبستگی و حمایت هستند. انجام چنین کاری از سوی بایدن، پیامی بازدارنده برای مخالفان می‌فرستد و حمایت از صلح را یک اولویت سیاست آمریکا در منطقه معرفی می‌کند. بنا به نظر جوزف براود، بیانیه‌ای نیرومند در این باره، هر چند که اندکی برای آن دیر شده است، می‌تواند با بازدارندگی از تهدیدهای کنونی به آزادی و صلح کمک کند.

* برگردان فارسی این مطلب تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده است و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب‌دهنده دیدگاه صدای آمریکا نیست