یکی از فیلمهایی که در بیستمین دوره جشنواره غیررقابتی فیلمهای عربی که این روزها در واشنگتن در حال برگزاری است، مورد توجه رسانهها و استقبال گرم تماشاگران قرار گرفته است.
"من نجوم هستم، ده ساله و مطلقه"؛ این نام اولین فیلم بلند خدیجه السلامی، فیلمساز یمنی است و داستان دختربچهای را تصویر میکند که به زور شوهر داده میشود تا معروفترین طلاق یمن را رقم بزند.
فیلم نشان میدهد که نجوم، یکی از چندین فرزند خانواده ای فقیر و بیسواد، به تصمیم پدرش به عقد مردی جوان درمیآید و یکراست از میان بازیهای کودکانه در کوچههای صنعا به روستایی دور برده میشود تا به بستر مردی برود و چیزهایی تجربه کند که مطلقا هیچ از آن نمیداند.
نجوم در خانه شوهر مورد تجاوز قرار میگیرد و وحشتزده از آسیبهای روحی و جسمی موفق به فرار میشود، خود را به محکمه میرساند و تقاضای طلاق میکند تا اولین دختربچه مطلقه یمن شود.
به گفته یونیسف، صندوق کودکان سازمان ملل متحد، در یمن از هر سه دختر یک نفر قبل از 18 سالگی و از هر هفت دختر، یک نفر زیر ۱۵ سالگی ازدواج میکند.
پیشتر در سال ۲۰۱۳ مرگ دختر بچه هشت ساله یمنیای که شب عروسی بر اثر خونریزی داخلی جان باخت به صدر اخبار جهان راه یافت و اعتراض گسترده علیه ازدواج کودکان در یمن را برانگیخت. یمن پس از سودان، دومین کشور خاورمیانه و شمال آفریقا از نظر داشتن بالاترین نرخ ازدواج کودکان است.
روشی که خدیجه السلامی در تصویر کردن نجوم انتخاب کرده بیننده را به فکر وامیدارد واین فرصت را به او میدهد تا تصویر را مطلقا سیاه نبیند. او هوشمندانه بیننده فیلم را به دیدن گوشههایی از یمن میبرد که همزیستی صلحآمیز انسان و طبیعت وجلوه آن در کشاورزی و معماری حظ بصری متفاوتی از تمدن کهن این کشور را ارائه میدهد. بخصوص که فیلم در سال ۲۰۱۳ و قبل از شروع جنگ حاضر در این کشور ساخته شده، قبل از آن که حملات هوایی نیروهای ائتلاف عرب به رهبری عربستان سعودی بخشهای بزرگی از عمارتهای تاریخی این کشور کهن را به ویرانی بکشاند.
فیلم "من نجوم هستم، ده ساله و مطلقه" بر اساس داستان واقعی عروسبچهای به نام "نجود علی" ساخته شده که حالا ۱۸ سال دارد. او در سال ۲۰۰۸ پس از آن که به زور شوهر داده شد و توانست طلاق بگیرد به صدر اخبار جهان راه یافت و بعد هم دلفین مینویی، روزنامهنگار فرانسوی به همراه نجود علی داستان او را در قالب کتابی روانه بازار کرد.
خدیجه السلامی شامگاه شنبه در جلسه پرسش و پاسخ پس از نمایش فیلم به رسانهها و تماشاگران گفت ازدواج دختران در سنین پایین در یمن امری عادی است و مردم در طول تاریخ به آن خو گرفتهاند و گمان میکنند که "همین است." او خودش نیز در سن پایین شوهر داده شد و توانست طلاق بگیرد. سپس موفق به گرفتن بورس تحصیلی از ایالات متحده آمریکا شد و نهایتا در پاریس ساکن شد. فیلم اخیر او به طور مشترک توسط فرانسه، یمن و امارات متحده عربی تهیه شده است.
السلامی گفت در اولین فیلم بلندش سعی کرده قیدوبندهای عشیرهای و سنتی را به تصویر بکشد که در زندگی امروز افراد را به شرارت میکشند. او گفت عمدا صحنههای دادگاه را طوری طراحی کرد تا بیش از آن که پدر یا شوهر بدرفتار نجوم شرور جلوه کنند، "فقر، بیسوادی" به عنوان عامل اصلی پایبندی مردم به سنتها و عقبماندگی مطرح شود. او گفت در نبود آموزش و تحصیل، جهل ریشه میدواند و تنها در سایه آموزش و توسعه است که حساسیت اجتماعی پدید میآید."
جغرافیای فیلم و تصاویر باشکوهی که از مزارع سرسبز قهوه بر شیب کوه و گندمزارهای طلایی، عمارتهای سنگی چندطبقه ایستاده بر فراز قلهها خلق کرده بدیعاند.السلامی میگوید اصرار داشته که برای گرفتن تصاویر رنج سفر از راههایی ناهموار را بر خود و عوامل فیلم بخرد. او گفت: "همواره این پرسش برایم مطرح است که مردمانی چنین اخت شده با آن طبیعت چشمنواز در طول تاریخ، چه زن و چه مرد چطور میتوانند خشونتطلب باشند؟"
به گفته خانم السلامی در یمن قانونی وجود ندارد که سن مشخصی را برای ازدواج تعیین کند و در نبود آموزش، ازدواج کودکان طبق رسوم به جای مانده از گذشته ادامه دارد. او گفت "هدفش این بود که بتواند با نشان دادن فیلم در گوشه و کنار یمن این حساسیت و روشنگری را علیه ازدواج کودکان بین مردم ایجاد کند که متاسفانه جنگ مانع از تحقق آن شد."
"من نجوم هستم، ده ساله و مطلقه" تماما در یمن فیلمبرداری شده و برنده بهترین فیلم در جشنواره فیلم دبی در سال ۲۰۱۴ شده است.
السلامی گفت لحظه به لحظه ساخت فیلم در یمن با مشکلات فراوان و پیشبینینشده همراه بود "از یافتن دختربچهای که از نظر والدینش بازی در نقش نجوم عیب نباشد، تا به کارگیری ترفندهای مختلف برای فیلمبرداری در دادگاه، به تصویر کشیدن روستاهای صعبالعبور و کوهستانی، فائق آمدن بر مشکل دائمی قطع برق و همزمان راضی نگاه داشتن مسئولان."