یک منبع آگاه در گفت‌و‌گو با بخش فارسی صدای آمریکا جزئیات سرکوب اعتراض زنان زندانی در زندان وکیل‌آباد مشهد را تشریح کرد و گفت اعتراض زنان زندانی به شرایط بسیار نامناسب زندگی در بندهای این زندان که در دو نوبت انجام شد با سرکوب شدید و خشن مسئولان زندان مواجه شد.
به گفته یک عضو خانواده‌های یکی از زندانیان زندان وکیل‌آباد مشهد، اولین اعتراض در اولین هفته مرداد و همزمان با گرمای شدید در مشهد و دومین اعتراض نیز روز شنبه ۱۳ مرداد انجام شد و زندانیان زنان در زندان وکیل آباد مشهد به مشکلات خود اعتراض کردند و «شیشه‌ها، مهتابی‌ها، و دوربین‌ها» را شکستند.
این منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود در توضیح دلایل این اعتراض‌ها گفت که دلیل اصلی، گرمای طاقت‌فرسای بندها و آشپزخانه بود که از سوی زندانیان به جهنم تشبیه شده است. آنها همچنین به «افتضاح بودن غذا»، کثیف بودن آشپزخانه، نبود یخچال و لباس‌شویی، وجود جانوران مضر مانند ساس، سوسک، و موش، نبود وسایل گرم‌کننده در زمان سرما و یا نبود وسایل تهویه هوا در زمان گرما، کثیف بودن پتوها، و ازدحام بیش از حد زندانیان در بندها اشاره کرد و افزود که اجاق‌های گاز هم نسبت به تعداد زندانیان بسیار کم است.
او اضافه کرد که نظافت بندها با زندانیان است، اما حتی مواد شوینده و ضد عفونی‌کننده به آنها داده نمی‌شود و از طرف دیگر، در شرایطی که ماشین لباس‌شویی در دسترس زندانیان نیست، آنها مجبور هستند تا در حمام، دستشویی و یا در جایی که خود و یا ظرف‌های‌شان را می‌شویند، لباس‌های خود را بشویند.
به گفته این منبع، از طرفی چون ساختمان بسیار قدیمی است و برای مدت طولانی، به نظافت ساختمان رسیدگی نشده، دیوارها قارچ و کپک زده هستند و این مسائل موجب می‌شود زندانیان به بیماری‌های پوستی دچار شوند و چون رسیدگی‌های پوستی از داروهای ممنوع در زندان است، بهداری به این مشکلات توجهی ندارد و زندانیان مورد درمان قرار نمی‌گیرند.
- برخورد با اعتراضات زندانیان
عضو خانواده یکی از زندانیان به صدای آمریکا گفت: در پی نخستین اعتراض، به دستور رئیس زندان وکیل‌آباد، ماموران گارد ویژه وارد زندان زنان شدند و اقدام به سرکوب و ایجاد رعب و وحشت زندانیان کردند. برخی از زندانیان مورد ضرب و شتم نیز قرار گرفتند که از سوی بهداری زندان مداوا نشدند.
اما در پی دومین اعتراض، که به گفته این عضو خانواده یکی از زندانیان، پس از اجرا نشدن وعده مسئولان زندان برای بهبود شرایط رفاهی و زندگی زندانیان انجام شد، زندانیان اعتراض کردند که شدیدتر از مرتبه نخست هدف حمله ماموران قرار گرفتند. در این ارتباط، حتی درهای سلول‌ها دست‌کم به مدت هشت ساعت بسته شدند و در نتیجه، دسترسی به دستشویی، کارگاه، فروشگاه، هواخوری و بهداری ممنوع شد.
به دستور رئیس زندان و حفاظت فیزیکی زندان، برخی از زندانیان برای تنبیه به بند آسایش که تنبیه‌گاه (شکنجه‌گاه) زندان است، منتقل شدند. برای برخی از زندانیان پرونده شورای انضباطی باز شد و همچنین برخی از این زندانیان از ملاقات، تماس و مرخصی محروم شدند.
در ادامه این سرکوب، به دستور رئیس زندان و حفاظت فیزیکی زندان، برخی از زندانیان برای تنبیه به بند آسایش که تنبیه‌گاه (شکنجه‌گاه) زندان است، منتقل شدند. برای برخی از زندانیان پرونده شورای انضباطی باز شد و همچنین برخی از این زندانیان از ملاقات، تماس و مرخصی محروم شدند.
در بند موسوم به «آسایش»، زندانیان به صورت صلیب، به تخت بسته می‌شوند و چون دستان و پاهای زندانیان در این بند به چهارگوشه تخت دستبند زده می‌شود، به طور معمول، باعث زخمی و خونی شدن دستان و پاهای زندانیان می‌شود.
این منبع اشاره کرد که تنها برای دستشویی، دستان زنان باز می شود و با در زمان غذا خوردن، با یک دست امکان خوردن غذا را دارند.
او اضافه کرد که زنانی که در این بند هستند، مدام و به اجبار باید داروهای خواب‌آور مصرف کنند.
شرایط بندهای زندان وکیل‌آباد مشهد
عضو خانواده یکی از زندانیان زندان وکیل‌آباد در مورد شرایط حاکم بر بندها گفت که در بخش زندانیان زن، ۷ بند وجود دارد.
بند یک، به زندانیان عادی اختصاص دارد که برای نخستین بار بازداشت و زندانی می‌شوند. به گفته او، در این بند، دست‌کم ۱۴ سلول وجود دارد که مساحت هر یک از آنها بین ۲۰ تا ۲۵ متر مربع است که در هر یک از این سلول‌ها، شش تخت سه طبقه قرار دارد که فاطله بین آنها بسیار کم است و زندانیان حنی قادر به نشستن بر روی تخت خود نیستند.
بند ۲ محل نگهداری زندانیانی است که برای دومین و یا بیشتر بازداشت شده‌اند و یا احکام سنگینی مانند اعدام برای آنان صادر شده است.
با این همه، مواردی پیش آمده است که شماری از زندانیان سیاسی برای اذیت آنان به بند یک و به میان مجرمان غیر سیاسی فرستاده شده‌اند.
در همین حال، در هر یک از دو بند، تنها یک تلویزیون وجود دارد که برای دهها زندانی کافی نیست و گاه، بر سر استفاده از آنها دعواهایی بین آنها روی می دهد.
بند ۳ به زندانیان کمتر از ۱۸ سال تعلق دارد ولی با سایر بندها در ارتباط است و ممانعتی برای رفت و آمد سایر زندانیان به ویژه زندانیان بند یک و دو به آنها وجود ندارد که این موضوع، مشکلات بسیاری، مانند تجاوز را برای زندانیان کمتر از ۱۸ سال به وجود آورده است.
بند ۴ به زندانیانی اختصاص دارد که باردار هستند و یا کودکان کمتر از ۲ ساله دارند. این زندانیان زن و فرزندان‌شان از تغذیه خوبی برخوردار نیستند و این موضوع به سلامتی آنها آسیب وارد می‌کند. ضمن آن‌که ازدحام بیش از حد کودکان در این بند باعث تشنج در بند و دعوا بین مادران می‌شود که زمینه را برای برخورد زندانبانان و توهین با زندانیان و یا برخورد با آنان فراهم می‌کند.
بند ۵، زندانیان سیاسی شناخته شده در آن نگهداری می‌شوند و نسبت به سایر بندها از امکانات بیشتری برخوردار است.
عضو خانواده یکی از زندانیان وکیل‌آباد اشاره کرد که مسئولان زندان با این گروه از زندانیان سیاسی با احتیاط برخورد می کنند زیرا از حمایت رسانه‌ای برخوردار هستند و یا تحت حمایت نهادهای حقوق بشری قرار دارند.
بند ۶ محل نگهداری آن دسته از زندانیان سیاسی است که کمتر در مورد آنان کار رسانه‌ای انجام شده و تعداد آنها بیشتر از زندانیان بند ۵ است. این منبع گفت: اما یک مورد استثنا در این مورد وجود دارد، و افزود: فرزانه قره‌حسنلو در این بند زندانی است و تحت آزار و فشار مقامات زندان قرار دارد.
به گفته وی، تماس بین زندانیان سیاسی این دو بند به شدت تحت نظارت زندانبانان قرار دارد و آنها بارها زندانیان بند ۶ را به خاطر تماس و گفتگو با زندانیان بند ۵ بازخواست کرده‌اند.
این منبع اشاره کرد که زندانیان زن سیاسی بارها به شرایط اسف‌بار زندانیان بندهای عادی، از جمله وضعیت زندانیان کمتر از ۱۸ سال اعتراض کرده‌اند.
به گفته وی، یکی از ابزارهای مقامات زندان وکیل‌آباد، اذیت و آزار روحی زندانیان سیاسی است و برای مثال، از طریق ماموران و یا وکیل‌های بند چند اسم را اعلام می‌کنند که قرار است آزاد شوند اما پس از مدتی، دروغ بودن این موضوع مشخص می شود و ناراحتی روحی زندانی را به همراه دارد.
بند دیگر در بخش زنان زندان وکیل‌آباد مشهد، بند آسایش است که به شرایط زندانیان در آن اشاره شد و زندانیانی در آن زندانی می‌شوند که سابقه اعتراض به شرایط زندان را دارند و یا با یک دیگر دعوا و یا زد و خورد داشته‌اند.
یک بند دیگر، بند قرنطینه است که زندانیان در ابتدای ورود در آن نگه داشته می‌شوند تا محل زندان‌شان مشخص شود. با این همه، زمان انتقال بازداشت‌شدگان به بندها متفاوت است؛ برای مثال، زندانیان مرتبط با مواد مخدر حدود یک هفته در این بند می‌مانند ولی زندانیان با جرایم مالی بین یک تا دو روز.
نکته‌ای که در مورد این بند وجود دارد، این است که تا بتواند از امکان واریز شدن پول برخوردار شود، نمی‌تواند از فروشگاه خرید کند و یا حتی ظرف برای خوردن غذا داشته باشد. این موضوع هم ۴۸ساعت وقت می‌برد. در این مواقع، کمک سایر زندانیان به زندانی تازه‌وارد به آنان کمک می‌کند تا این شرایط را از سر بگذرانند.
در این حال، یکی از اذیت و ازارهای موجود در تمامی بندها، روشن بودن چراغ‌ها در تمام مدت است که مانع از خواب زندانیان می‌شود.
بر اساس گزارش‌ها، شرایط مشابهی در شماری از زندان‌های جمهوری اسلامی مانند اوین تهران و سپیدار اهواز وجود دارد.
پیشتر بخش فارسی صدای آمریکا در گزارشی تحقیقی نوشته بود: در بند چهار زندان اوین که ۴ تا سالن دارد، حدود ۶۰۰ زندانی هستند که در برخی موارد، بین ۲۰ تا ۳۵ تن از آنان در اتاقی ۲۴ متری مجبور به اقامت هستند؛ در سالن یک که اکثر زندانیان آن، متهم به جاسوسی هستند، ۱۰۰ تن، در سالن ۲ حدود ۱۵۰ تن، در سالن ۳ بیش از ۱۸۰ تن، و در سالن ۴، حدود ۱۹۰ تن.
بر اساس این گزارش، یکی دیگر از زندانیان آزاد شده به صدای آمریکا گفته بود که وضعیت زندانیان سالن یک اصلا خوب نیست و شرایط بدتری نسبت به بسیاری از دیگر زندانیان دارند.
او اضافه کرده بود: «شرایط در سالن ۳ برای زندانیان طبقه اول، یعنی زندانیان مالی پولدار متفاوت است اما درست در طبقه پایین آن، وضع فرق دارد.»
این زندانی سابق اشاره کرده بود: «اتاق یک به اصلاح‌طلبان، اتاق ۳ به سیاسی‌ها، اتاق ۴ به کارگران و معلمان، و اتاق ۵ به اعضای زندانی سازمان مجاهدین خلق تعلق دارد.»
به گفته او، اتاق‌های ۲ و ۶ به آن دسته از زندانیان مالی اختصاص دارد که برخلاف زندانیان طبقه اول، شرایط مالی مناسبی ندارند.
این زندانی سابق افزوده بود: «طبقه اول همه جور امکانات داره. مالی‌ها هر چه بخواهند وارد زندان می‌کنند؛ ظروف چینی، چای‌ساز، قهوه‌ساز، میز و صندلی، خشکبار سبزی و خشک ولی طبقه پایین هیچی نداره و حتی سرویس‌های بهداشتی کثیف و بدون مایع دستشویی هستند.»
شرایط فروشگاه، بهداری و کارگاه در بند زنان
عضو خانواده یکی از زندانیان وکیل‌آباد در گفتگو با صدای آمریکا وضعیت عذایی که به زندانیان زن داده می‌شود را «افتضاح» خواند و افزود که در بندهای عادی، دو ران مرغ به ۱۸ زندانی هر سلول داده می‌شود.
او با اشاره به این‌که شرایط برای زندانیان سیاسی تا اندازه‌ای بهتر است، اضافه کرد: با این همه، تمام زندانیان برای تغذیه مناسب‌تر به فروشگاه مراجعه می‌کنند و متاسفانه باید کالاهای مورد نیاز خود را با قیمت بالاتری نسبت به بیرون خریداری کنند.
عضو خانواده یکی از زندانیان وکیل‌آباد در گفتگو با صدای آمریکا وضعیت عذایی که به زندانیان زن داده می‌شود را «افتضاح» خواند و افزود که در بندهای عادی، دو ران مرغ به ۱۸ زندانی هر سلول داده می‌شود.
وی همچنین گفت: مواد غذایی مثل میوه و تره‌بار سه‌شنبه هر هفته وارد زندان می‌شود که مقدار آن بسیار کم است و زندانیان برای خرید آنها باید ساعت‌های زیادی در صف بایستند که به خیلی از آنان مواد غذایی مورد نیازشان نمی‌رسد.
این منبع همچنین گفت: زندانیانی که واریز پول ندارند، در سطل زباله به دنبال مواد غذایی می‌گردند و یا این‌که برای دریافت پول، قربانی تجاوز می‌شوند.
گران‌فروشی در زندان وکیل‌آباد مشهد، تنها مورد از این دست در زندان‌های جمهوری اسلامی نیست.
در همین ارتباط، یک زندانی سیاسی سابق در زندان اوین به صدای آمریکا گفته که مطابق قانون زندان‌بان باید امکانات بهداشتی، خوراک، پوشاک، درمان و حتی آرایشگاه را به طور رایگان در اختیار زندانیان بگذارد، ولی همین امکانات در زندان اوین به منبع درآمد برای «بنیاد تعاون موسسه حامی» تبدیل شده است.
او افزود: «این بنیاد که مثلا برای حمایت از زندانیان تشکیل شده و از کمک خیرین برخوردار است نه تنها به زندانیان کمک نمی کند بلکه حتی سر زندانیان کلاه می‌گذارد.»
این زندانی به مواردی چند در این مورد اشاره کرد؛ از جمله این که اجناس فروشگاه از بیرون ۳۰ درصد گران‌تر و بی کیفیت‌تر هستند و این در شرایطی است که غذای زندان بی‌کیفیت است و زندانیان آن را نمی‌خورند.
به گفته او، موسسه حامی از این موضوع به عنوان یک فرصت برای سو استفاده بهره می‌برد و اجناس بی‌کیفیت را با مهر همین موسسه به چندین برابر قیمت به زندانیان می‌فروشد.
بهداری:
عضو خانواده یکی از زندانیان وکیل‌آباد به صدای آمریکا گفت: در بهداری، رسیدگی به بیماران با تاخیر بسیار انجام می‌شود و داروها هم با تاخیر فراوان به دست زندانیان بیمار می‌رسد.
علاوه بر این، می توان به وضعیتی که برای زندانیانی که نیاز به مشاوره با روانشناس دارند، اشاره کرد.
به گفته او، برای بند زنان زندان وکیل‌آباد، دو روانشناس کار می‌کنند که هر دو در یک اتاق مشترک هستند و همزمان، دو مراجعه‌کننده را می‌بینند.
به این ترتیب، فضای امن برای زندانی ایجاد نمی‌شود تا در خلوت، مشکلات خود را مطرح کند زیرا مواردی پیش آمده است که زندانیان مراجعه‌کننده از مشکلات شخص دیگر مطلع شده‌اند و این موضوع موجب ایجاد تنش در فضای بندها می‌شود. ضمن آن‌که این روانشناسان برخی اوقات رازهای بیماران خود را با مقامات زندان و حتی با وکلای بندها مطرح می‌کنند.
کارگاه:
کار در کارگاه زندان باید به معیشت زندانی و یا خانواده‌اش کمک کند اما در بند زنان در زندان وکیل‌آباد مشهد، دستمزد نیروی کار برای کار از ساعت هفت صبح تا ساعت چهار بعدازظهر، ۲ میلیون تومان است.
این میزان دستمزد در شرایطی پرداخت می‌شود که هزینه زندگی در شهرهای ایران حدود ۳۰ میلیون تومان تخمین زده شده است. ضمن آن‌که حتی برای تامین نیازهای روزانه یک زندانی به دلیل گران‌فروشی فروشگاه کافی نیست.
مشابه همین وضعیت در مورد زندان اوین تهران وجود دارد.
پیشتر یک زندانی سابق به صدای آمریکا گفته بود: «زندانیان مالی فاقد تمکن مالی را در آنجا به کار می گیرند؛ آن هم در قبال هفته ای ۴۰۰ هزار تومان.»
او هم با تاکید بر این که اکثر زندانیان مالی دچار مشکلات اقتصادی هستند، افزوده بود: «باور کنید که خیلی از زندانیان ندارند و خانواده‌های‌شان با هزار بدبختی هفته ۱۰۰ هزار یا ۲۰۰ هزار تومان واریز می‌کنند.»
این زندانی سابق اشاره کرده بود که «خیلی‌ها در فکر خودکشی هستند.»
زندان وکیل‌آباد در فهرست تحریم‌های ایالات متحده
مایک پمپئو وزیر امور خارجه سابق ایالات متحده، روز چهارم مهر سال ۱۳۹۹ در بیانیه‌ای گفت: ایالات متحده زندان‌های عادل‌آباد، وکیل‌آباد و ارومیه را همراه با شعبه یک دادگاه انقلاب اسلامی شیراز، و دو قاضی به نام‌های محمود ساداتی و محمد سلطانی را تحت تحریم قرار داده است.
همزمان وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای جزئیات مربوط به اشخاص و نهادهای جدید تحریم شده ایرانی را منتشر کرد و گفت که محمود ساداتی، قاضی دادگاه انقلاب اسلامی شیراز، و محمد سلطانی، قاضی دادگاه انقلاب اسلامی مشهد، مشمول تحریم‌های ثانویه نیز هستند.
بر اساس این بیانیه، زندان عادل‌آباد در شیراز، شعبه یک دادگاه انقلاب اسلامی شیراز، زندان ارومیه در آذربایجان غربی، و زندان وکیل آباد در شهر مشهد، اسامی نهادهایی هستند که در فهرست تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا قرار گرفتند.
