نتیجه تحقیقات چند ماه اخیر بخش فارسی صدای آمریکا در مورد شرایط زندانیان عادی و سیاسی انجام داده، گویای آن است در شرایطی که اکثریت آنان از بسیاری از حقوق قانونی خود محروم نگه داشته شده‌اند، زندانیان مرتبط با پرونده‌های کلان مالی از امکانات رفاهی و نیز مرخصی‌های روزانه طولانی‌مدت برخوردار هستند.
چند تن از زندانیان آزاد شده به صدای آمریکا گفته‌اند که شرایط زندان به ویژه برای «خودی‌های جمهوری اسلامی» بسیار خوب است. آنها برای نمونه اشاره کردند: «حسن رعیت هر روز ساعت هفت صبح با یک ماشین زانتیا که در انتظار او است، از زندان اوین بیرون می‌رود و شب‌ها برای خواب، بین ساعت ۱۰ یا ۱۱ شب به زندان بر می گردد.»
حسن رعیت نام دیگر حسن میرکاظمی است که به جرم اختلاس و سرقت اموال عمومی به ۳۵ سال حبس محکوم شد.
نام او در جریان سرکوب اعتراضات به نتایج انتخابات سال ۸۸ مطرح شده بود. در آن زمان عکسی از او با سلاح کمری سوار بر موتورسیکلت منتشر شد.
پیشتر احمدرضا حائری، زندانی سیاسی، در نامه‌ای به غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی، از تبعیض علیه زندانیان انتقاد کرده بود.
در این نامه که در وب سایت هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، منتشر شد، آمده بود که زندانیان «سفارش‌شده» که اغلب از مفسدان اقتصادی هستند، از «امکانات ویژه و خاص» برخوردار می‌شوند.
این در شرایطی است که خود حائری هنگام نگارش نامه، از تماس با همسر و دختر خردسالش محروم بود و آن‌طور که در نامه‌اش نوشته بود، از این جهت، تحت آزار روحی قرار داشت.
همچنین ندا میهن‌دوست، خواهر نوید (رضا) میهن‌دوست، نویسنده و کارگردان زندانی دراوین، با نگارش یادداشتی در آذر سال جاری که از جمله در هرانا نیز مننتشر شد، به نقل از برادرش نوشته بود: «شیک‌ترین بند اوین، بند ۴ است که معمولاً محل استقرار زندانیان مالی متمول و همچنین زندانیان سیاسی مشهورتر است. اتاق‌های اینجا عموماً وسیع و تا حدودی دل‌باز است و مجهز است به تلویزیون و تلفن اختصاصی.»
در این یادداشت آمده بود: «در این بند در اکثر اتاق‌ها میز و صندلی‌هایی موجود است تا زندانیان محترم از صرف غذای روزانه بر روی آنها لذت ببرند. در ضمن از آن فضای حقارت بار قرنطینه برای آمار روزانه خبری نیست و زندانیان نورچشمی این بند حتی برای آمار صبحگاهی نیازی نمی‌بینند که از تخت خود پایین بیایند و در حال خفته بر تخت مورد شمارش افسر نگهبان قرار می‌گیرند. بخش فرهنگی این بند نیز بسیار بزرگ و وسیع است. حتی کتابخانه اینجا مجهز است به چندین دستگاه پخش فیلم و موسیقی، هدفون و مونیتور تا زندانیان لاکچری این بند بتوانند ایام حبس خود را به راحت هرچه بیشتر سپری نمایند.»
حسن رعیت هر روز ساعت هفت صبح با یک ماشین زانتیا که در انتظار او است، از زندان اوین بیرون می‌رود و شب‌ها برای خواب، بین ساعت ۱۰ یا ۱۱ شب به زندان بر می گرددیکی از زندانیان سابق به صدای آمریکا
در همین حال، بر اساس تحقیق صدای آمریکا، شمار زیادی از زندانیان در اتاق های کوچکی هستند که این موضوع، مشکلات زیادی را برای آنان ایجاد کرده است و می‌کند.
یکی از زندانیان آزاد شده به صدای آمریکا گفت: کارگران زندانی در یک اتاق با ۲۶ تن جمعیت به سر می‌برند.
او افزود افراد مرتبط با پرونده موسسه نور «اینجا حکومت می کنند و زندانبان از آنها حساب می‌برند و بدون لباس [از زندان] بیرون می‌روند.»
دادگاه رسیدگی به پرونده پول‌شویی ۱۶۵۰ میلیارد تومانی مربوط به موسسه نور، از اسفند ۱۴۰۱ در دادگاه ویژه رسیدگی به پرونده‌های موسوم به اخلال‌گران نظام اقتصادی، در استان گلستان آغاز شد. اما تاکنون رسانه‌ها خبری در مورد حکم متهمان منتشر نکرده‌اند.
به گفته این زندانی آزاد شده، «اتاق‌های زندانیان گردن‌کلفت مالی مانند متهمان و محکومان پرونده‌های موسسه نور، بانک سامان، و بیمه رازی بین ۷ تا ۱۰ تن است و از همه امکانات بهره‌مند هستند.»
در همین حال، بر اساس تحقیقات بخش فارسی صدای آمریکا، در بند چهار زندان اوین که ۴ تا سالن دارد، حدود ۶۰۰ زندانی هستند که در برخی موارد، بین ۲۰ تا ۳۵ تن از آنان در اتاقی ۲۴ متری مجبور به اقامت هستند؛ در سالن یک که اکثر زندانیان آن، متهم به جاسوسی هستند، ۱۰۰ تن، در سالن ۲ حدود ۱۵۰ تن، در سالن ۳ بیش از ۱۸۰ تن، و در سالن ۴، حدود ۱۹۰ تن.
یکی دیگر از زندانیان آزاد شده به صدای آمریکا گفت که وضعیت زندانیان سالن یک اصلا خوب نیست و شرایط بدتری نسبت به بسیاری از دیگر زندانیان دارند.
او اضافه کرد: «شرایط در سالن ۳ برای زندانیان طبقه اول، یعنی زندانیان مالی پولدار متفاوت است اما درست در طبقه پایین آن، وضع فرق دارد.»
این زندانی سابق اشاره کرد: «اتاق یک به اصلاح‌طلبان، اتاق ۳ به سیاسی‌ها، اتاق ۴ به کارگران و معلمان، و اتاق ۵ به اعضای زندانی سازمان مجاهدین خلق تعلق دارد.»
به گفته او، اتاق‌های ۲ و ۶ به آن دسته از زندانیان مالی اختصاص دارد که برخلاف زندانیان طبقه اول، شرایط مالی مناسبی ندارند.
این زندانی سابق افزود: «طبقه اول همه جور امکانات داره. مالی‌ها هر چه بخواهند وارد زندان می‌کنند؛ ظروف چینی، چای‌ساز، قهوه‌ساز، میز و صندلی، خشکبار سبزی و خشک.
اواضافه کرد: «ولی طبقه پایین هیچی نداره و حتی سرویس‌های بهداشتی کثیف و بدون مایع دستشویی هستند.»
حمید محمودی، رئیس بند ۴ که در اعتراض پارسال به زندانیان شلیک کرده بود، در اینجا با مالی،ها رابطه خوبی داره، از انها حق و حساب می‌گیره و هر چه می‌خواهند، براشون فراهم می کنه، ولی با دیگران به شدت بد است و آنها را به انتقال و تبعید تبعید می کنهیک زندانی سابق به صدای آمریکا
بر اساس این گزارش، از همه بدتر، شرایط زندانیان سیاسی و مالی مربوط به مهریه و ماده ۳ (ضمانت یا کلاهبرداری) است. برای مثال، در هر یک از اتاق‌های یک و سه با ۱۲ متر مربع وسعت، ۶ تن به سر می‌برند. در اتاق‌های ۴ و ۵، به ترتیب ۱۷ و ۲۰ تن زندانی هستند و هر چه درخواست کنند، با مخالفت زندانبانان روبرو می‌شود.
یک زندانی سابق دیگر به صدای آمریکا گفت: «زندانیان مالی فاقد تمکن مالی را در آنجا به کار می گیرند؛ آن هم در قبال هفته ای ۴۰۰ هزار تومان.»
او هم با تاکید بر این که اکثر زندانیان مالی دچار مشکلات اقتصادی هستند، افزود: «باور کنید که خیلی از زندانیان ندارند و خانواده‌های‌شان با هزار بدبختی هفته ۱۰۰ هزار یا ۲۰۰ هزار تومان واریز می‌کنند.»
این زندانی سابق اشاره کرد که «خیلی‌ها در فکر خودکشی هستند.»
یک زندانی سیاسی سابق نیز به صدای آمریکا گفت، مطابق قانون زندانبان باید امکانات بهداشتی، خوراک، پوشاک، درمان و حتی آرایشگاه را به طور رایگان در اختیار زندانیان بگذارد، ولی همین امکانات در زندان اوین به منبع درآمد برای «بنیاد تعاون موسسه حامی» تبدیل شده است.
او افزود: «این بنیاد که مثلا برای حمایت از زندانیان تشکیل شده و از کمک خیرین برخوردار است نه تنها به زندانیان کمک نمی کند بلکه حتی سر زندانیان کلاه می‌گذارد.»
این زندانی به مواردی چند در این مورد اشاره کرد؛ از جمله این که اجناس فروشگاه از بیرون ۳۰ درصد گران‌تر و بی کیفیت‌تر هستند و این در شرایطی است که غذای زندان بی‌کیفیت است و زندانیان آن را نمی‌خورند.
به گفته او، موسسه حامی از این موضوع به عنوان یک فرصت برای سو استفاده بهره می‌برد و اجناس بی‌کیفیت را با مهر همین موسسه به چندین برابر قیمت به زندانیان می‌فروشد.
اما این تمام ماجرا نیست. به گفته این زندانی سیاسی سابق، زندانبان جیره ماهانه زندانیان را دو ماه در میان، آن هم ناقص تحویل می‌دهد. به این معنی که صابون و مسواک می‌دهد، ولی خمیردندان و تیغ، شامپو و مواد شوینده نمی‌دهد. به این ترتیب، آنها مجبور به خرید از موسسه حامی می‌شوند.
یک زندانی سابق در اوین با اشاره به این‌که زندانیان مجبور هستند کالاهای مورد نیاز را گران‌تر از فروشگاه تهیه کنند، تاکید کرد که گوشت قرمز کاملا حذف شده است و زندانیان در صورت تمایل به استفاده باید آن را با قیمتی گران تر از فروشگاه تهیه کنند.
همین وضعیت برای فروش سیگار هم وجود دارد. سیگار بهمن و وینستون که با قیمتی بیشتر از برچسب فروخته می‌شود.
وضعیت بهداشتی در زندان اوین، به گفته زندانیان آزاد شده، به شدت برای سلامتی مضر است.
پیش از این، وب‌سایت هرانا روز پنجم اسفند با اعلام این‌که وضعیت بهداشتی و شرایط نگهداری زندانیان در بند ۸ زندان اوین نگران‌‌کننده است، نوشته بود که ازدحام جمعیت و شیوع حشرات موذی مانند ساس، بهداشت و سلامت زندانیان را به خطر انداخته است.
به نوشته هرانا، این موضوع علی‌رغم درخواست‌های متعدد زندانیان تاکنون با بی‌توجهی مسئولان زندان مواجه بوده است.
بر اساس این گزارش، حدود ۶۰۰ زندانی در شرایط غیر بهداشتی در این بند نگهداری می‌شوند.
هرانا نوشته بود این ازدحام جمعیت کم‌سابقه، که بیش از دو برابر ظرفیت معمول است، علاوه بر افزایش خطر ابتلای زندانیان به بیماری های مختلف، موجب شیوع گسترده حشره ساس در محیط زندان شده است.
یافته های صدای آمریکا حاکی از آن است که وضعیت مشابهی برای دیگر بندها، مانند بند ۴ نیز وجود دارد.
در همین حال، یکی دیگر از زندانیان سابق اوین به صدای آمریکا گفت که آرایشگاه زندان را با یک میلیون تومان در روز ، اجاره داده‌اند و نیمی از آن را موسسه دریافت می‌کند.
او اضافه کرد که اجرت کار در آرایشگاه هم به این صورت است که از زتدانی برای اصلاح مو و ریش ۱۲۰ هزار تومان پول می‌گیرند و همین موضوع هم برای زندانیانی که قدرت مالی زیادی ندارند، مشکل ساز است.
شرایط زندانیان تنها از لحاظ بهداشتی و رفاهی وخیم نیست.
یک زندانی سیاسی هم به صدای آمریکا گفت: «حمید محمودی، رئیس بند ۴ که در اعتراض پارسال به زندانیان شلیک کرده بود، در اینجا با مالی،ها رابطه خوبی داره، از انها حق و حساب می‌گیره و هر چه می‌خواهند، براشون فراهم می کنه، ولی با دیگران به شدت بد است و آنها را به انتقال و تبعید تبعید می کنه.»
او افزود که «حمید محمودی به زندانیان فحش می‌ده و در مورد زندانیان سیاسی معترض هم به وزارت اطلاعات گزارش می‌دهد.»
پیشتر نیز یک زندانی سیاسی در گزارشی از بند چهار زندان اوین که در تیر سال جاری منتشر شد، نوشته بود: «جمهوری اسلامی فشار را بر زندانیان سیاسی تشدید کرده است.»
او با اشاره به نام مسئول بند ۴ زندان اوین افزوده بود: «حمید محمودی معروف به سرهنگ محمودی که به خاطر سرکوب و فحاشی به زندانیان در جریان قیام زندانیان اوین در مهرماه ۱۴۰۱ نامش بر سر زبان‌ها افتاد، زندانیان زیادی را مورد ضرب و شتم قرار داده و علیه آنان مشغول پرونده‌سازی است.»
به گفته این زندانی سیاسی، حمید محمودی زندانیان سیاسی را تهدید کرده که «از هر ابزار برای کنترل استفاده خواهد کرد» و برای‌شان «پرونده‌سازی مجدد» انجام خواهد داد؛ ضمن آن که قطع ملاقات حضوری زندانیان به‌صورت خودسرانه، تشدید فضای امنیتی در زندان، ایجاد شبکه خبرچینی بین زندانیان از دیگر اقداماتی است که علاوه بر پرونده‌سازی در دوره او تشدید شده است.
