با وجودی که ایالات متحده تنش های اخیر با عربستان سعودی را کم اهمیت جلوه داده است، اما برخی از تحلیلگران منطقه بر این باورند احتمال دارد مشکلات را نتوان به این سادگی ها به حاشیه راند.
مقامات عربستان سعودی از هر فرصتی برای زخم زبان زدن بهره جسته اند. پادشاهی عربستان سعودی که به طور معمول آرامش و وقار خود را حفظ می کند از پذیرش کرسی شورای امنیت سازمان ملل متحد سر باز زد و پیام های مبنی بر احتمال تصمیم یک جانبه در جنگ داخلی سوریه ارسال کرده و شگفت آورتر از همه این است که دولتمردان ریاض علائم خشم و عصبانیت خود از ایالات متحده، متحد و دوست قدیمی کشور را به طور آشکارا نشان داده اند.
جمال کشوقی، نویسنده و سردبیر سعودی تبار از طریق اسکایپ به صدای آمریکا گفت «نگرانی احتمالی عربستان سعودی از این است که ایالات متحده فقط نگران پرونده اتمی ایران و امنیت اسرائیل است و ما را در شرایط آشوب زده تنها گذاشته تا خود راهکاری برای مشکلات آن بیابیم».
«شرایط آشفته و آشوب زده» ای که همزمان با «بهار عربی» منطقه خاورمیانه را فرا گرفته است، از انواع کودتاها تا جنگ داخلی و اختلافات مذهبی فزاینده کشورهای منطقه بسیار وسیع و جدی هستند. مقامات عربستان سعودی از تصمیم ایالات متحده برای صرف نظر از حمله نظامی به سوریه که متحد دولت ایران است، به خشم آمده اند. خشم و انزجار ریاض با رویکرد واشنگتن در قبال مصر افزایش یافت.
یک دیپلمات ارشد آمریکا خلع رئیس جمهوری منتخب (مصر) را «احیای دموکراسی» خواند اما واشنگتن کمک های خود به مصر را قطع کرد.
مصطفی لباد، تحلیلگر سیاسی و مدیر «مرکز الشرق برای مطالعات راهبردی و منطقه ای» در قاهره می گوید سیاست های اخیر ایالات متحده در خاورمیانه عمدتاً به تکرار اشتباهات بدل شده است. او می گوید به عنوان ابرقدرت باید یک طرح پیچیده تدوین کرد. اگر طرح راهبردی وجود نداشته باشد، دستاوردی به دست نخواهد آمد.
از منظر مقامات عربستان سعودی، چالش ها و اختلافات فرقه ای بین مسلمانان شیعه و سنی بیشتر به نوعی به رویارویی عربستان سعودی و ایران تعبیر می شوند. جمال کشوقی می گوید نزدیکی احتمالی ایالات متحده به تهران به امید توقف بلندپروازی های اتمی تهران نیز به اختلافات و مشکلات دامن زده است.
او می افزاید «ایده ارتباط نزدیک و گرمی مناسبات بین ایران و ایالات متحده ما را به وحشت انداخته است».
واشنگتن ایده اختلاف بین ایالات متحده و عربستان سعودی را کم اهمیت جلوه داده است اما آدام ارلی، سفیر پیشین ایالات متحده می گوید آمریکا باید به متحدان خود در منطقه خاورمیانه اطمینان ببخشد.
ارلی می گوید «نادیده گرفتن آن ها شرایط ما را به مخاطره می اندازد، چون ما به آن ها نیاز داریم. من فکر می کنم ما تا حدودی وجود آن ها را بدیهی فرض کرده ایم، و این شامل عربستان سعودی نیز می شود».
منافع راهبردی همچون مبارزه با تروریسم و مسئله نفت از جمله مسائل کلیدی هستند که نقطه اصلی اتحاد و همبستگی ایالات متحده و عربستان سعودی محسوب می شوند. فروش اسلحه ایالات متحده به عربستان سعودی و سرمایه گذاری های ریاض در ایالات متحده دو کشور را به هم پیوند می زند.
بسیاری تصور می کنند که تنش های اخیر طولانی خواهند شد. اما کاشوقی معتقد است احتمال دارد تحولات اخیر از تغییرات بنیادینی حکایت کنند که در آینده به وقوع خواهند پیوست.
او می گوید «تحولات کنونی خاورمیانه تولدی دوباره است، چیزی شبیه تحولات سال ١٩١٨ پس از سقوط امپراتوری عثمانی و کشورهای قوی و باثبات باید به مدیریت این تولد دوباره کمک کنند».
او ابراز امیدواری می کند یکی از این کشورها عربستان سعودی باشد که با همکاری شرکای سنی خود همچون ترکیه به مدیریت این تحولات کمک کنند. پرسش این است که آیا ایران اجرای نسخه شیعه این مدیریت را مد نظر خواهد داشت؟ پاسخ تحلیلگران به این پرسش مثبت است. ایالات متحده هنوز نشانه روشنی از تداوم حضور طولانی و ریشه ای در تجدید حیات و تغییرات عمده خاورمیانه نشان نداده است.
مقامات عربستان سعودی از هر فرصتی برای زخم زبان زدن بهره جسته اند. پادشاهی عربستان سعودی که به طور معمول آرامش و وقار خود را حفظ می کند از پذیرش کرسی شورای امنیت سازمان ملل متحد سر باز زد و پیام های مبنی بر احتمال تصمیم یک جانبه در جنگ داخلی سوریه ارسال کرده و شگفت آورتر از همه این است که دولتمردان ریاض علائم خشم و عصبانیت خود از ایالات متحده، متحد و دوست قدیمی کشور را به طور آشکارا نشان داده اند.
جمال کشوقی، نویسنده و سردبیر سعودی تبار از طریق اسکایپ به صدای آمریکا گفت «نگرانی احتمالی عربستان سعودی از این است که ایالات متحده فقط نگران پرونده اتمی ایران و امنیت اسرائیل است و ما را در شرایط آشوب زده تنها گذاشته تا خود راهکاری برای مشکلات آن بیابیم».
«شرایط آشفته و آشوب زده» ای که همزمان با «بهار عربی» منطقه خاورمیانه را فرا گرفته است، از انواع کودتاها تا جنگ داخلی و اختلافات مذهبی فزاینده کشورهای منطقه بسیار وسیع و جدی هستند. مقامات عربستان سعودی از تصمیم ایالات متحده برای صرف نظر از حمله نظامی به سوریه که متحد دولت ایران است، به خشم آمده اند. خشم و انزجار ریاض با رویکرد واشنگتن در قبال مصر افزایش یافت.
یک دیپلمات ارشد آمریکا خلع رئیس جمهوری منتخب (مصر) را «احیای دموکراسی» خواند اما واشنگتن کمک های خود به مصر را قطع کرد.
مصطفی لباد، تحلیلگر سیاسی و مدیر «مرکز الشرق برای مطالعات راهبردی و منطقه ای» در قاهره می گوید سیاست های اخیر ایالات متحده در خاورمیانه عمدتاً به تکرار اشتباهات بدل شده است. او می گوید به عنوان ابرقدرت باید یک طرح پیچیده تدوین کرد. اگر طرح راهبردی وجود نداشته باشد، دستاوردی به دست نخواهد آمد.
از منظر مقامات عربستان سعودی، چالش ها و اختلافات فرقه ای بین مسلمانان شیعه و سنی بیشتر به نوعی به رویارویی عربستان سعودی و ایران تعبیر می شوند. جمال کشوقی می گوید نزدیکی احتمالی ایالات متحده به تهران به امید توقف بلندپروازی های اتمی تهران نیز به اختلافات و مشکلات دامن زده است.
او می افزاید «ایده ارتباط نزدیک و گرمی مناسبات بین ایران و ایالات متحده ما را به وحشت انداخته است».
واشنگتن ایده اختلاف بین ایالات متحده و عربستان سعودی را کم اهمیت جلوه داده است اما آدام ارلی، سفیر پیشین ایالات متحده می گوید آمریکا باید به متحدان خود در منطقه خاورمیانه اطمینان ببخشد.
ارلی می گوید «نادیده گرفتن آن ها شرایط ما را به مخاطره می اندازد، چون ما به آن ها نیاز داریم. من فکر می کنم ما تا حدودی وجود آن ها را بدیهی فرض کرده ایم، و این شامل عربستان سعودی نیز می شود».
منافع راهبردی همچون مبارزه با تروریسم و مسئله نفت از جمله مسائل کلیدی هستند که نقطه اصلی اتحاد و همبستگی ایالات متحده و عربستان سعودی محسوب می شوند. فروش اسلحه ایالات متحده به عربستان سعودی و سرمایه گذاری های ریاض در ایالات متحده دو کشور را به هم پیوند می زند.
بسیاری تصور می کنند که تنش های اخیر طولانی خواهند شد. اما کاشوقی معتقد است احتمال دارد تحولات اخیر از تغییرات بنیادینی حکایت کنند که در آینده به وقوع خواهند پیوست.
او می گوید «تحولات کنونی خاورمیانه تولدی دوباره است، چیزی شبیه تحولات سال ١٩١٨ پس از سقوط امپراتوری عثمانی و کشورهای قوی و باثبات باید به مدیریت این تولد دوباره کمک کنند».
او ابراز امیدواری می کند یکی از این کشورها عربستان سعودی باشد که با همکاری شرکای سنی خود همچون ترکیه به مدیریت این تحولات کمک کنند. پرسش این است که آیا ایران اجرای نسخه شیعه این مدیریت را مد نظر خواهد داشت؟ پاسخ تحلیلگران به این پرسش مثبت است. ایالات متحده هنوز نشانه روشنی از تداوم حضور طولانی و ریشه ای در تجدید حیات و تغییرات عمده خاورمیانه نشان نداده است.
