لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
سه شنبه ۲۲ آبان ۱۴۰۳ ایران ۱۱:۰۴

تیرگی احتمالی روابط آمریکا و عربستان سعودی


اعضای خانواده حاکم بر عربستان سعودی که از سیاست های پرزیدنت اوباما در قبال ایران و سوریه ناخشنود هستند، واشنگتن را به ایجاد شکاف در مناسبات تهدید کرده اند و این خطر وجود دارد که ائتلاف بین آمریکا و عربستان سعودی به پایین ترین سطح خود در سال های گذشته سقوط کند.

یک منبع نزدیک به پلیس عربستان سعودی روز سه شنبه گفت رئیس سازمان اطلاعات و امنیت عربستان سعودی قول داده است این پادشاهی در اعتراض به انفعال آمریکا نسبت به جنگ داخلی سوریه و نیز رویکرد اخیر ایالات متحده در قبال ایران «تغییر عمده ای» در مناسبات به واشنگتن اعمال خواهد کرد.

شاهزاده بندر بن سلطان به دیپلمات های اروپایی گفته است که ایالات متحده برای اتخاذ اقدام عملی علیه بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه و یا درگیری های اسرائیل و فلسطینی ها ناکام مانده است و به تهران نزدیک تر شده است و زمانی که عربستان سعودی به هنگام شورش های ضددولتی سال ٢٠١١ به دولت بحرین کمک می کرد، واشنگتن از ریاض حمایت نکرد.

این منبع گفته است «تغییری که در مناسبات (عربستان سعودی) با ایالات متحده به وقوع خواهد پیوست، بسیار جدی و عمده است. عربستان سعودی نمی خواهد دیگر در شرایطی باقی بماند که وابسته و متکی باشد».

هنوز روشن نیست که اظهارات شاهزاده بندر از حمایت کامل ملک عبدالله برخوردار باشد. شاهزاده بندر به مدت ٢٢ سال سفیر عربستان سعودی در واشنگتن بود.

شکاف فزاینده و رو به رشد بین عربستان سعودی و ایالات متحده در واشنگتن نیز مشهود است . یک شاهزاده بلندپایه عربستان سعودی اخیراً از سیاست های اوباما در خاورمیانه انتقاد و او را به «تردید و دودلی» در اقدامی در باره سوریه و صلح اسرائیل و فلسطین متهم کرد.

شاهزاده ترکی الفیصل در اظهارنظرهای علنی و عمومی که به طور غیرمعمولی بی پرده و رک بوده اند، سیاست های اوباما در سوریه را «رقت آور و اسفناک» خواند و توافق نامه ایالات متحده و روسیه برای نابودی سلاح های شیمیایی اسد را به سخره گرفته است. او گفته هموار کردن راه برای اجتناب از اقدام نظامی اوباما در سوریه فریب کاری بوده است.

شاهزاده ترکی، یکی از اعضای خانواده سلطنتی عربستان سعودی و رئیس پیشین سازمان اطلاعات و امنیت این کشور است. او گفته «اگر بازی ای که اخیراً در مورد کنترل بین المللی جنگ افزارهای بشار راه افتاده است، تا این حد پرهیاهو و بی اساس نبود، بیشتر به یک طنز شبیه بود و فقط به گونه ای طراحی شده است که برای آقای اوباما فرصتی فراهم نمود که نه تنها از (حمله نظامی) صرف نظر کند بلکه به اسد برای ادامه قتل عام مردم خود کمک کند».

ایالات متحده و عربستان سعودی از سال ١٩٣٢ و زمانی که این پادشاهی اعلام موجودیت کرد، دوست و متحد بوده اند و این ارتباط نزدیک برای واشنگتن ضمانتی برای تامین نفت و تکیه گاه قدرتمند نظامی برای محافظت از کشور برای ریاض فراهم می کرده است.

انتقاد عربستان سعودی (از آمریکا) چند روز پس از چهلمین سالگرد تحریم نفتی عرب ١٩٧٣ مطرح شده است که به دلیل حمایت از اسرائیل در حنگ یوم کیپور برای مجازات غرب اعمال شد.

این دوران تیره ترین مناسبات بین ایالات متحده و عربستان سعودی را رقم زد که پس از یازدهم سپتامبر سال ٢٠١١ و حمله به ایالات متحده به اوج خود رسید. بیشتر هواپیماربایان حمله های سال ٢٠١١ اتباع عربستان سعودی بودند.

عربستان سعودی هفته گذشته با عدم پذیرش کرسی دو ساله شورای امنیت سازمان ملل متحد و ابراز خشم نسبت به ناکامی جامعه بین الملل برای پایان دادن به جنگ سوریه و اقدام جدی در مورد مسائل خاورمیانه، به روشنی و به صورت علنی پیام نارضایتی خود نسبت به سیاست خارجی اوباما را به مقامات این کشور ارسال کرد.

شاهزاده ترکی تاکید کرده است که عربستان سعودی تصمیم خود در این مورد را تغییر نخواهد داد. او گفته است ناکامی شورای امنیت برای متوقف کردن اسد و اجرای تصمیم خود در مورد اختلافات اسرائیل و فلسطین علت اصلی اخذ این تصمیم بوده است.

شاهزاده ترکی در «شورای ملی مناسبات عرب و ایالات متحده» مستقر در واشنگتن گفت «تصمیم (ریاض) برای عدم عضویت در شورای امنیت امر عجیب و غریبی نیست و بر اساس تجربه ناکارآمد و بی فایده بودن این شورا اخذ شده است».

دوستان و متحدان
جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده در لندن گفت به هنگام دیدار روز دوشنبه خود با سعود الفیصل، همتای سعودی خود در پاریس در مورد نگرانی های ریاض گفتگو کرده است.

آقای کری گفت به وزیر عربستان سعودی گفته است هیچ موافقت نامه ای با ایران بهتر از یک توافق بد نیست. آقای کری به خبرنگاران گفت «من کاملاً اطمینان دارم که ایالات متحده و عربستان سعودی به مناسبات نزدیک خود ادامه خواهند داد و همچون گذشته دوستان و متحدان مهم و نزدیکی باقی خواهند ماند».

مری هرف، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت ریاض وزارت امور خارجه را از تصمیم خود برای کاهش مناسبات با ایالات متحده مطلع نکرده است. او گفت این مسئله در دیدار آقای کری با وزیر امور خارجه عربستان سعودی مطرح نشده بوده است.

خانم هرف گفت «تا جایی که من اطلاع دارم مقامات عربستان سعودی پیامی به وزارت امور خارجه ارسال نکرده اند. ما در مورد چالش هایی پیش رو و همکاری مشترک برای رویارویی با آن ها گفتگو کردیم».

شاهزاده بندر همواره در مقام یکی از چهره های تندرو و محافظه کار سیاست خارجی عربستان سعودی شناخته می شود، سیاست های افراطی او در قبال ایران به طور خاص بر همگان آشکار است. عربستان سعودی که اکثریت مسلمان سنی دارد با ایران شیعه رقابت تنگاتنگی دارد، ائتلاف ایران با سوریه نیز خشم ریاض را برمی انگیزد و عاملی برای افزایش تنش های قومی و مذهبی سراسر خاورمیانه بوده است.

شاهزاده سلطان، فرزند وزیر دفاع و ولیعهد پیشین عربستان سعودی و تحت الحمایه ملک فهد بود اما پس از درگیری هایی که در سال ٢٠٠٥ پیرامون سیاست خارجی به وقوع پیوستند او از لطف و توجه پادشاه محروم شد.

دیپلمات های منطقه خلیج فارس می گویند شاهزاده سلطان سال گذشته با ماموریت سرنگونی اسد از سایه انزوا خارج شد و طی سال گذشته رهبری تلاش های عربستان سعودی برای ارسال سلاح و کمک های دیگر برای شورشیان سوریه را به عهده داشته است.

یک منبع نزدیک به سیاست های عربستان سعودی به رویترز گفته است «شاهزاده بندر به دیپلمات ها گفته است قصد دارد مناسبات و ارتباط کشور با ایالات متحده را محدود کند».

بنا به گفته این منبع، «این محدودیت به دلیل ناکامی ایالات متحده برای اتخاذ اقدام موثر در مورد سوریه و فلسطین اعمال خواهد شد. مناسبات با ایالات متحده مدتی است که رو به وخامت گذاشته و عربستان سعودی احساس می کند ایالات متحده به تدریج در حال نزدیک تر شدن به ایران است و ایالات متحده در دوران شورش های بحرین از عربستان سعودی حمایت نکرد».

این منبع از ارائه جزئیات بیشتر در مورد اظهارات بندر و گفتگوی چند روز گذشته او با دیپلمات ها خودداری کرد.

اما شاهزاده بندر تاکید کرده است تغییراتی که در مناسبات بین ابرقدرت انرژی و ایالات متحده اعمال خواهند شد، پیامدهای گسترده و جدی خواهند داشت و خرید اسلحه و فروش نفت نیز خواهد بود.

عربستان سعودی، بزرگترین صادرکننده نفت در جهان است و بخش بسیار بزرگی از درآمد کشور را به دارایی هایی در ایالات متحده بدل می کند. بیشتر دارایی های خارجی خالص ٦٩٠ میلیارد دلاری عربستان سعودی به صورت دلار و بخش بسیار زیادی از آن به صورت اوراق بهادار خزانه داری ایالات متحده است.

این منبع عربستان سعودی گفته است «در حال حاضر همه گزینه ها در دست بررسی هستند و به طور قطع به نوعی تاثیرهای عمده خواهند داشت».

او گفته است دیگر هماهنگی بیشتری با ایالات متحده در مورد جنگ سوریه انجام نخواهد شد. عربستان سعودی به گروه های شورشی که با اسد مبارزه می کنند، کمک تسلیحاتی و مالی ارائه کرده است.

عربستان سعودی ایالات متحده را از اقدامات خود در سوریه مطلع کرده و دیپلمات ها می گویند به درخواست های ایالات متحده برای عدم ارسال سلاح های پیشرفته به شورشیان احترام گذاشته است. کشورهای غربی نگران هستند که این سلاح ها به دست گروه های افراطی وابسته به القاعده بیفتند.

خشم عربستان سعودی زمانی شعله ور شد که واشنگتن در واکنش به حمله شیمیایی اسد به دمشق، پس از توافق بشار اسد برای نابودی سلاح های شیمیایی کشور از حمله نظامی به سوریه صرف نظر کرد.

« یک اشتباه بزرگ»
کریس ون هولن، نماینده دموکرات کنگره ایالات متحده روز سه شنبه در اجلاس واشنگتن به رویترز گفت اقدامات عربستان سعودی به هدف اعمال فشار بر اوباما برای اتخاذ یک اقدام جدی در مورد سوریه اتخاذ شده اند.

ون هولن که در زمینه مسائل داخلی کنگره ارتباط نزدیکی با اوباما دارد، گفته است «ما با بازی آن ها آشنا هستیم. سعی آن ها بر این است که ما را به مداخله نظامی در جنگ داخلی سوریه وادارند. به نظر من مداخله نظامی در جنگ داخلی سوریه اشتباه بزرگی خواهد بود».

عربستان سعودی نگران نشانه هایی در مورد آشتی احتمالی بین تهران و واشنگتن نیز هست، امری که ریاض نگران است به عقد یک «معامله بزرگ» در مورد برنامه اتمی ایران منتهی شود و این توافق نامه در نهایت به ضرر ریاض تمام شود.

شاهزاده ترکی در مورد موفقیت آتی اوباما برای آنچه که وی «رویکرد آغوش باز» نسبت به ایران می نامد، ابراز تردید کرده است. ترکی تهران را به مداخله در امور سوریه، لبنان، عراق و بحرین متهم می کند.

وی گفته است «ما در عربستان سعودی شاهد تلاش های پرزیدنت اوباما در این زمینه هستیم. جاده پیش رو پر پیچ و خم و دشوار است. بسیاری در داخل ایران تصمیم روحانی برای قرار دادن ایران در مسیر اتخاذ سیاست های معقول و منطقی را به چالش کشیده اند و نیروهای تاریکی در قم و تهران نیز سنگرهای خود را مستحکم کرده اند».

شورای امنیت سازمان ملل متحد برای حل و فصل جنگ و درگیری سوریه به دلیل اقدامات مکرر روسیه و چین برای ممانعت از محکومیت اسد در طی ٣١ ماه گذشته از پیشبرد هر کاری ناتوان بوده است.

عربستان سعودی از دشمنان قسم خورده و سنی اسد حمایت می کند. رهبر سوریه که از فرقه شیعیان علوی است از حمایت ایران و شیعیان مسلح جنبش حزب الله لبنان برخوردار است. او شورشیان را گروه های وابسته به القاعده مورد حمایت کشورهای تحت حاکمیت سنی ها می خواند.

بحرین که میزبان ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده است، طی سال های گذشته شاهد شورش های دموکراسی خواهانه اکثریت شیعه بود. برخی از واشنگتن خواسته بودند تا کشتی های خود را به پایگاه دیگری منتقل کند.

بسیاری از منافع اقتصادی ایالات متحده در عربستان سعودی شامل قراردادهای دولتی دفاعی و امنیتی، آموزشی، بهداشتی و درمانی، فن آوری اطلاعاتی و ساخت و ساز هستند.
XS
SM
MD
LG