معاون وزیر خارجه ایالات متحده در سخنانی در جمع اعضا و حاضران در یک نشست جامعه یهودیان آمریکا، ضمن دفاع از گفتگوهای جاری دیپلماتیک برای حل و فصل مسالمتآمیز پرونده هستهای ایران و پیشرفتهای اخیر ناشی از آن، تاکید کرد در صورت رسیدن به یک توافق جامع، ایران به سلاح هستهای دست نخواهد یافت.
وندی شرمن صبح روز دوشنبه در نشست دوسالانه مرکز «مرکز اقدام مذهبی برای یهودیت اصلاحگرا» در واشنگتن پایتخت ایالات متحده، با اشاره به نگرانیهای اسرائیل و جامعه یهودیان از تهدید ناشی از فعالیتهای اتمی ایران، گفت تلاشهای زیادی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای صورت گرفته و این تلاشها همچنان ادامه دارد.
معاون وزیر خارجه آمریکا در ادامه افزود، برای همین است که عصر امروز عازم نیویورک خواهم شد تا به وزیر خارجه جان کری و محمدجواد ظریف همتای ایرانی او بپیوندم تا گفتگوها برای رسیدن به توافق جامع اتمی بدون وقفه ادامه یابد و این چالش امنیت ملی به صورت مسالمتآمیز حل شود و منطقه، جهان و همچنین ایالات متحدهای امنتر داشته باشیم.
خانم شرمن با تاکید بر این که پیگیری تفاهم سیاسی لوزان «بهترین شانس» برای رسیدن به این هدف است، گفت اگر این چارچوب سیاسی که مورد تفاهم قرار گرفته است به یک توافق جامع تبدیل شود، محدودیت و نظارت گستردهای بر فعالیتهای هستهای ایران اعمال خواهد شد و زمان گریز اتمی (زمانی که برای ساخت بمب مورد نیاز است) برای ایران دست کم یک سال خواهد بود، که این زمان، حداقل برای مدت یک دهه پابرجا خواهد ماند.
وی در پاسخ به برخی نگرانیها از لغو بخشی از تحریمهای اعمال شده علیه ایران در صورت رسیدن به توافق، گفت با وجود آن که تحریمها باعث شد که ایران به پای میز مذاکره بیاید، اما تحریمها از توسعه و گسترش برنامه هستهای ایران جلوگیری نکردند و تنها چیزی که باعث شد پیشرفت برنامه هستهای ایران متوقف شود، برنامه مشترک اقدام یا همان توافق موقت ژنو بود.
ایران و شش قدرت جهانی عضو گروه ۱+۵ شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان، در سوم آذر ۱۳۹۲ در شهر ژنو سوئیس به توافقی موقت دست یافتند که بر مبنای آن دو طرف باید ظرف یک سال به توافقی جامع برسند که نگرانیهای جامعه بین المللی از فعالیتهای اتمی ایران را برطرف کند، و در مقابل بخشی از تحریمها علیه این کشور لغو شوند.
با وجود پیگیری گفتگوهای فشرده سیاسی در آن مدت و باقی ماندن شکافها بر سر مسائل عمدهای مانند میزان و گستره غنی سازی اورانیوم در ایران و همچنین نحوه برچیدن تحریمهایی که به دلیل فعالیتهای هستهای ایران بر این کشور اعمال شده است، این گفتگوها تمدید شد.
در نهایت، دو طرف در روز سیزدهم فروردین ماه سال جاری در شهر لوزان سوئیس، به یک تفاهم سیاسی درباره اجزای اساسی توافق جامع و نهایی بر سر برنامه هستهای ایران رسیدند که تا پایان ماه ژوئن سال جاری (نهم تیر ماه) باید جزئیات آن ثبت شود و به امضا برسد.
معاون وزیر خارجه آمریکا با مقایسه میزان و گستره غنیسازی اورانیوم در ایران در قبل و بعد از توافق موقت ژنو با ایران و همچنین بازرسیهای بینالمللی از تاسیاست هستهای ایران، گفت در صورت رسیدن به توافق جامع، ایران هیچ پلوتونیم مناسبی را برای ساخت سلاح اتمی بکار رود، تولید نخواهد کرد؛ ضمن این که این توافق امکان بازرسی از مراکز بیشتری در این کشور را نیز فراهم خواهد کرد.
وی همچنین تاکید کرد که در صورت انحراف ایران از توافق، همه گزینههایی که تا پیش از این در اختیار داشتهایم، همچنان روی میز خواهند بود. وی به گزینه مشخصی اشاره نکرد، اما پیش از این، برخی مقامات آمریکایی نسبت به گزینه نظامی در صورت شکست دیپلماسی هشدار داده بودند.
خانم شرمن همچنین درباره تلاشهای نمایندگان کنگره برای بررسی توافق احتمالی اتمی با ایران گفت هدف این تلاشها، جستجوی راهی برای نظارت بر توافق «بدون ورود به محتوای آن» است. وی در ادامه درباره این طرح که قرار است در هفته جاری در سنا به رای گذاشته شود، گفت این طرح «متممهای بد زیادی» هم در خود دارد.
کاخ سفید که در ابتدا با نسخه اولیه این طرح موسوم به کورکر-منندز مخالف بود، هفته گذشته که نسخه اصلاح شده آن موسوم به کورکر-کارتر در کمینه روابط خارجی سنا تصویب شد، گفت رئیس جمهوری احتمالا این طرح را در صورت تصویب خواهد پذیرفت.
خانم شرمن، در ادامه تاکید کرد که که باراک اوباما طرح اصلاح شده را امضا خواهد کرد، اما اگر این طرح در نهایت تبدیل به چیز دیگری شود، رئیس جمهوری گزینههای دیگر خود را دوباره در نظر خواهد گرفت.
این عضو ارشد هیات مذاکرهکننده هستهای آمریکا که در گفتگوهای هستهای حدود دو سال گذشته با ایران نقش فعالی داشته است، بار دیگر بر تعهد ایالات متحده بر تامین امنیت اسرائیل تاکید کرد و گفت، ما درک میکنیم که اسرائیل در منطقهای با شرایط دشوار قرار دارد و به همین دلیل هم هست که بیش از هر دولت دیگر آمریکا، ما بیشترین کمک دفاعی را در اختیار اسرائیل گذاشته ایم.
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از جمله منتقدان سرسخت گفتگوهای جاری با تهران است و با این ادعا که جمهوری اسلامی ایران قابل اعتماد نیست، میگوید توافق اتمی نمیتواند به تهدید ایران پایان دهد. وی همچنین تهدید کرده بود که در صورت نیاز، اسرائیل خود میتواند به اقدامی یکجانبه برای پیشگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای دست بزند.
وندی شرمن در بخشی از سخنان خود که ظاهرا اشاره به همین تهدید استفاده از گزینه نظامی است، گفت ایرانیها به دانش کافی در زمینه چرخه کامل تولید سوخت هستهای دست یافتهاند و این دانش را نمیتوان با بمباران از بین برد.
غنیسازی اورانیوم بخشی مهمی از چرخه تولید سوخت هستهای است که در صورت بالا رفتن درصد غنیسازی، میتوان از اورانیوم غنی شده برای تولید سلاح هستهای استفاده کرد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود، بر راه حل تشکیل دو دولت مستقل اسرائیلی و فلسطینی برای پایان دادن به اختلافات تاکید کرد و گفت واشنگتن روند تشکیل کابینه جدید اسرائیل توسط آقای نتانیاهو را به دقت دنبال خواهد کرد و امیدوار است شاهد پیگیری این ایده و همزیستی مسالمتآمیز دو طرف باشیم.
به گفته خانم شرمن، بهترین راه حل برای پایان دادن به اختلافات در آن منطقه، مذاکره مستقیم همه طرفهای ذیربط است.