وزیر خارجه ایالات متحده بعد از شرکت در نشست مشترک وزرای خارجه ایران و کشورهای ۱+۵ گفت انتظار از توافق این بود که به ثبات در خاورمیانه منجر شود اما از زمان توافق، تنها چیزی که در منطقه رخ نداده، همین بود. آنچه در دو سال اخیر شاهد هستیم این است که انتظارات سیاسی برجام برآورده نشده و در دو سال اخیر ایران به رفتارهای بی ثبات کننده خود در منطقه ادامه داده است.
رکس تیلرسون چهارشنبه ۲۹ شهریور در یک نشست خبری با خبرنگاران شرکت کرد. او که ساعتی پیشتر در نشست مشترک برجام شرکت کرده بود، گفت که با وزیر خارجه ایران دست داده و درباره مسایل سیاسی برجام صحبت کرد.
ایران و شش قدرت جهانی عضو گروه ۱+۵ شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان، پس از بیش از یک دهه گفت‌وگو بر سر برنامه هسته‌ای تهران، روز ۲۳ تیر ۱۳۹۴ در پایتخت اتریش به توافقی نهایی دست یافتند که در ازای اعمال محدودیت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران، بخشی از تحریم‌های آن کشور لغو می‌شوند.
از زمان روی کار آمدن پرزیدنت ترامپ او بارها از بد بودن توافق هسته ای گفته بود و نشست مشترک چهارشنبه شب اولین ملاقات وزیر خارجه دولت جدید آمریکا و ایران بود.
آقای تیلرسون گفت: انتظار از توافق هسته ای این بود که بعد از آن، تنش سازی های ایران در منطقه کاهش یابد اما متاسفانه اینطور نشده است و این مایه نگرانی است. ایران بعد توافق از اسد و جنایت هایش حمایت کرده، در یمن و بحرین دخالت داشته و برخلاف قطعنامه شورای امنیت آزمایشهای موشکی داشته است.
براساس قطعنامه شورای امنیت ایران از آزمایش موشک بالستیک با قابلیت حمل کلاهک اتمی منع شده اما ایران تاکنون چند آزمایش موشک بالستیک داشته است.
آقای تیلرسون از تلاش آمریکا برای متقاعد کردن متحدان اروپایی برای گوشزد کردن تخلفات ایران گفت و افزود: از متحدان خواستیم که نگرانی ما را بفهمند که ایران با اقداماتش به روح برجام متعهد نیست و اینکه فهمیدن این، نقض برجام نیست و آنها باید به ایران این را بگویند.
آقای تیلرسون به سخنان روز چهارشنبه حسن روحانی اشاره کرد و درباره اینکه مذاکره با ایران ادامه خواهد یافت، گفت، دیپلمات ها معمولا خوشبین ترین فرد دولت هستند. ما برای تخلفات ایران تحریم تنظیم کردیم اما همینجا بگویم که تا زمانی که ایران به تعهداتش در برجام عمل کند، ما نیز به برجام متعهد هستیم.
در بخش پرسش و پاسخ از آقای تیلرسون درباره تصمیم نهایی پرزیدنت ترامپ درباره پایبندی به برجام پرسیده شد. آقای ترامپ روز چهارشنبه گفت تصمیمش را در این مورد گرفته اما جزئیات آن را اعلام نکرد. وزیر خارجه آمریکا گفت خود آقای ترامپ این تصمیم را به موقع اعلام خواهد کرد.
تیلرسون در پاسخ به اینکه موگرینی گفته همه با موثر بودن برجام موافقند، گفت در بحث تکنیکی آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش شده که ایران همکاری دارد و کسی به آن معترض نیست اما در مورد بحث سیاسی اختلافاتی هست.
وی تاکید کرد: آمریکا به برجام پایبند است و به نحوی که در تناقض با برجام نباشد، به تقابل با اقدامات منطقه‌ای ایران پرداخته است.
باید با هم حرف بزنیم
آقای تیلرسون در پاسخ به سوال خبرنگار دیگری درباره صحبت هایش با وزیر خارجه ایران گفت، بگذارید این را اول بگویم. ایرانیان خیلی تحصیل کرده و پیچیده هستند، رهبران آنها هم بسیار تحصیل‌کرده و پیچیده هستند و وزیر خارجه ظریف در این دسته بندی می گنجد.
وی افزود: ما درک متفاوتی از رابطه ایالات متحده و ایران داریم. اما اینکه آیا می‌توانیم با هم به توافق برسیم، بحث دیگری است. یکی از بزرگترین چالش های ما این است که بتوانیم رابطه ایران و آمریکا را تعریف کنیم. ما سابقه طولانی با ایران نداریم. چهل سال است که رابطه قطع است. این رابطه هرگز یک موقعیت شاد و خوشحال دائمی نداشته است. فکر می کنم اگر زمانی فرصت داشته باشیم که حرف بزنیم باید بگوییم آیا می خواهیم تا آخر عمرمان یا عمر فرزندان مان این روند را ادامه بدهیم؟ ما هرگز این دیالوگ را نداشتیم.
تیلرسون تاکید کرد: این فرصت خوبی برای من بود که با وزیر خارجه ظریف دست بدهم، لحن صحبت مان براساس واقعیت ها بود. به همدیگر پرخاش نکردیم و کفش پرت نکردیم. لحن عصبانی نداشتیم. تنها خیلی جدی دیدگاه مان و اینکه هرکدام خیلی خیلی متفاوت به این توافق دیدار می کنیم.
نشست مشترک بعد از جنگ لفظی روسای جمهوری
حضور آقای تیلرسون در نشست مشترک اولین مواجه وزرای خارجه ایران و آمریکا از زمان روی کار آمدن دولت جدید آمریکاست. این نشست از آن جهت اهمیت دارد که بر اساس توافق هسته‌ای که دوسال پیش امضا شد، نشست مشترک محل بررسی روند اجرای توافق و شکایات احتمالی طرفین است.
یک روز پس از حملات دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالات متحده در نخستین حضور خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد علیه توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ قدرت‌های جهانی با ایران و سیاست‌های منطقه‌ای تهران، دیپلمات‌های ارشد دو کشور برای نخستین بار از آغاز به کار دولت جدید آمریکا بر سر میز مذاکره نشستند.
دونالد ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری و پس از راهیابی به کاخ سفید در اول بهمن ماه گذشته، توافق دولت باراک اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریکا با ایران را یکی از بدترین توافق‌هایی نامیده که تاکنون دیده است. او می‌گوید تهران با رفتارهای تحریک آمیز و بی‌ثبات کننده خود «روح» برجام را نقض می‌کند.
آقای ترامپ روز سه شنبه ۲۸ شهریور نیز در نخستین سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل در نخستین روز نشست سالانه سران آن نهاد بین المللی، ایران را کشوری یاغی خواند که ضمن تهدید جهان، مردم خود را نیز تحت فشار قرار می‌دهد و توافق اتمی وین را توافقی یک طرفه دانست که مایه شرمساری آمریکاست و گفت مطمئن باشید این توافق فصل آخر نیست.
ساعاتی بعد از سخنرانی پرزیدنت ترامپ، رکس تیلرسون وزیر خارجه دولت او در مصاحبه با شبکه تلویزیونی فاکس نیوز گفت، بندهای موسوم به «غروب» که به رفع محدودیت از برنامه هسته‌ای ایران پس از پایان دوره ۱۰ ساله مربوط می‌شود، موجب نگرانی است و هشدار داد که اگر قرار است به توافق هسته‌ای پایبند بمانیم، باید تغییر کند.
حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در سخنرانی صبح چهارشنبه در روز دوم نشست سران مجمع عمومی، با بیان این که «ما تهدید نمی‌کنیم و تهدید را از سوی هیچکس نمی‌پذیریم،» گفت برجام حاصل بیش از دو سال مذاکره فشرده است که مورد حمایت شورای امنیت و جامعه جهانی بوده و متعلق به یک یا دو کشور نیست.
هر چند دولت جدید آمریکا در مورد پایبندی تهران به تعهداتش در برجام ابراز بدبینی کرده و گفته آن را در گزارش سوم خود در ماه اکتبر تایید نخواهد کرد، اما به نظر می‌رسد دیگر اعضای ۱+۵ طرف مذاکره با ایران، موضع متفاوتی در این زمینه دارند و معتقدند حفظ توافق جامع وین در اولویت است، اما می‌توان برای اصلاح آن مذاکره کرد.
امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه، که روز سه شنبه و ساعاتی پس از سخنان پرزیدنت ترامپ در مجمع عمومی به ایراد سخنرانی پرداخت، خروج از توافق هسته‌ای با ایران را یک «خطای بزرگ» دانست و در دفاع از آن گفت محترم نشمردن برجام بی‌مسئولیتی خواهد بود، چرا که توافقی خوب برای تضمین امنیت جهانی است.
جلسه عصر پنجشنبه کمیسون مشترک برجام پشت درهای بسته در مقر سازمان ملل متحد برگزار شد.
اشاره برخی مقام‌های اروپایی در روزهای اخیر، از جمله وزیر خارجه فرانسه، در مورد امکان گفت‌وگو بر سر تمدید دوره ۱۰ ساله محدودیت‌های اعمال شده بر برنامه اتمی ایران در چارچوب برجام پس از سال ۲۰۲۵ میلادی و با حفظ توافق کنونی، امکان موفقیت گفتمان ایالات متحده را نیز در نشست امروز بالا می‌برد.
