در پی حملات روز یکشنبه پلیس ترکیه به دفاتر برخی رسانهای آن کشور و انتقاد اتحادیه اروپا از آن اقدام و بروز تنشهایی بين آنکارا و آن اتحاديه، ارزش لیر ترکیه در هفته جاری روند نزولی یافت.
انتقادهای اتحادیه اروپا از عملیات پليس و دستگيری برخی از روزنامهنگاران، انتقاد تند رجب طیب اردوغان رئيس جمهوری ترکيه را به دنبال داشت که گفت «بهتر است اروپا به امور خود بپردازد»، و هشدار داد آنکارا آماده است از تلاشهای ۴۰ ساله خود برای عضويت در اتحاديه اروپا دست بردارد.
واکنش بازارهای مالی ترکیه به اين سخنان رئیس جمهوری، کاهش کمسابقه ارزش واحد پول آن کشور بود، بطوری که هر دلار آمريکا در این هفته با ۲ و ۳۳ صدم ليره برابری کرد.
بحران اقتصادی روسیه، دیگر نگرانی بازارهای مالی ترکیه بوده و به باور ناظران، تنش ایجاد شده در بازار بینالمللی، میتواند به ترکیه نيز سرايت کند.
آتيلا يسيلادا از مؤسسه «گلوبال سورس» میگوید، در گذشته بازارهای مالی چندان از سخنان رئيس جمهوری تاثیر نمیگرفتند، اما واکنش این هفته میتواند نشانه اين باشد که نگرش بازار نسبت به آقای اردوغان تغییر کرده است.
به گفته این کارشناس امور مالی رئیس جمهوری ترکیه «اتحادیه اروپا را به چالش کشید، که فکر میکنم باعث شد بسیاری از سرمایهگذاران بهطور فزایندهای به این باور برسند که ترکیه دارد راه آقای پوتین را دنبال میکند.»
وی همچنین افزود «این نخستین بار است که ما میبينيم سرمایهگذاران واکنشی تا اين اندازه منفی به اظهارات سیاسی نشان میدهند.»
لفاظیهای ضدغربی اردوغان تا اينجا درميان گروههای مؤمن و ملیگرای ترکیه انعکاس خوبی داشته است؛ موضوعی کليدی که بايد پیش از انتخابات عمومی سال آینده در نظر گرفته شود.
هدفی که اردوغان دنبال میکند متحول کردن نظام سياسی کشور به يک نظام رياست جمهوری است. او برای موفقيت در اين امر به جلب دو سوم اکثریت پارلمانی نياز دارد و برای تامين آن به حزب عدالت و توسعه روی خواهد آورد.
اما چالش پيش روی اردوغان، رشد اقتصاد است که به کمتر از ۳ درصد رسيده، يعنی بسیار پایینتر از متوسط ۸ درصد در دهه گذشته. اما نگرانکنندهتر از آن بیکاری فزايندهای است که نسبت به سه سال گذشته اکنون در بيشترين حد قرار دارد.
چنگیز اختر، کارشناس علوم سیاسی و استاد دانشگاه در این زمینه میگوید، رئيس جمهوری نرخ بهره را به عنوان ابزار کلیدی برای دستیابی به اهداف سیاسی خود میبیند.
آقای اختر افزود اردوغان «فکر میکند که فعالیتهای اقتصادی با نرخ بهره در حال سقوط تشویق خواهد شد، چرا که حامیان حکومت از مزايايی که اين حکومت به آنها عرضه کرده است استفاده بردهاند و با آن راضيند، آنها مشغول مصرف هستند. آنها اهمیتی نمیدهند که حکومت و حزب حاکم چه میکند.»
از زمانیکه بانک مرکزی برای دفع سقوط ارز، نرخ بهره بانکی را در ماه ژانویه دو برابر کرد، اردم باشی رئیس بانک مرکزی ترکیه تحت فشار شدید اردوغان برای کاهش آن قرار داد.
با این حال، آتيلا يسيلادا میگوید، آخرین افت لیر ترکیه، همراه با نشانههایی مبنی بر آنکه بازارهای مالی در ارتباط با ترکیه بهطور فزایندهای در حال بیرحم شدن هستند، هر گونه تغييری در نرخ بهره را یک استراتژی همراه باپاداش بالا و ريسک بالا میکند.
به کفته او، «بدیهی است که اين به نفع صادرکنندگان خواهد بود. بخش توليدی بلافاصله شروع به توليد خواهد کرد و در کشور اشتغالزايی بوجود خواهد آمد. بنابراین آنها اساسا دارند صادرات و فعالیتهای توليدی و ساختمانی را سریعتر افزايش میدهند و در مقابل ريسک افزایش ویرانگر تورم و بهطور بالقوه ورشکستگی» در بخشهای با غلظت بالای وامهای خارجی را تقبل میکنند.
