عربستان سعودی روز دوشنبه اعلام کرد که تصمیم دارد با پایان دادن به «سطح ساده نظارت‌های آژانس» بر فعالیت‌های هسته‌ای خود، کلیه تدابیر نظارتی و پادمانی آژانس را قبول کند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سال‌ها از عربستان خواسته بود چنین تغییری را بپذیرد.
عربستان سعودی می‌خواهد برنامه نوپای هسته‌ای خود را گسترش دهد به طوری که در نهایت شامل فعالیت‌هایی حساسی مانند غنی‌سازی اورانیوم شود.
به گزارش رویترز، مشخص نیست که جاه‌طلبی‌های هسته‌ای عربستان به کجا ختم می‌شود؛ چرا که محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور، سال‌ها گفته است که اگر رقیب منطقه‌ای آن، یعنی ایران، به سلاح هسته‌ای دست یابد، عربستان نیز سلاح هسته‌ای تولید خواهد کرد.
محمد بن سلمان این سخنان را اخیرا نیز در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز تکرار کرد.
اما به گفته کارشناسان با توجه به مقابله جهانی با گسترش تسلیحات هسته‌ای، چنین فعالیت‌هایی می‌تواند حساسیت‌برانگیز باشد. اریک بروئر، نایب رئیس سازمان غیردولتی «طرح تهدید هسته‌ای» در واشنگتن، می‌گوید بیان چنین نظراتی از سوی رهبری عربستان کار دولت جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، را برای گرفتن تأیید کنگره در زمینه یک توافق هسته‌ای صلح آمیز با عربستان را «خیلی، خیلی سخت» می‌کند. او این نظر را در شبکه اجتماعی ایکس، توئیتر سابق، بیان کرد.
به گزارش رویترز، از آن جایی که ریاض هنوز اولین رآکتور هسته‌ای خود را فعال نکرده است، برنامه هسته‌ای آن همچنان زیر پروتکلی با نظارت‌های پادمانی کمتر قرار دارد. این پروتکل، کشورهای کمتر پیشرفته از نظر هسته‌ای را از بسیاری از تعهدات گزارش‌دهی و بازرسی‌های آژانس معاف می‌کند.
رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از ده‌ها کشوری که طی توافق‌هایی زیر این پروتکل قرار دارند خواسته است آن توافق‌ها را یا لغو و یا اصلاح کنند. او بازرسی در سطوح پایین را یک «ضعف» در نظام جهانی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خوانده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سال‌ها است که در حال مذاکره با ریاض بوده است تا به توافقنامه پادمان جامع بپیوندد و آن را اجرا کند.
شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، در کنفرانس عمومی سالانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از طریق یک مترجم صحبت می‌کرد، گفت پادشاهی عربستان به تازگی تصمیم گرفته است که به سمت اجرای یک توافق جامع پادمانی یا همان پروتکلی که نظارت‌های شدیدتری بر برنامه هسته‌ای دارد، حرکت کند.
اگر عربستان سعودی مواد هسته‌ای را به نخستین رآکتور هسته‌ای خود - که یک رآکتور تحقیقاتی کم‌مصرف در ریاض است و مراحل ساخت آن رو به اتمام است - وارد کند، معافیت‌های بازرسی آن تحت پروتکل نظارتی ساده‌تر لغو می‌شود.
شاهزاده عبدالعزیز نگفت که آیا عربستان سعودی علاوه بر یک پروتکل جامع‌تر قصد دارد پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی را نیز امضا کند یا خیر. آن پروتکل امکان بررسی‌های گسترده‌تر و بازرسی‌های سرزده فوری را فراهم می‌کند.
ایران پروتکل الحاقی را تحت توافق هسته‌ای برجام سال ۱۳۹۴ با قدرت‌های بزرگ اعمال کرد، اما پس از آن که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا، در سال ۱۳۹۷ از برجام خارج شد، جمهوری اسلامی اجرای این پروتکل را متوقف کرد.
