باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، با امضای لایحه تحریم بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تحریم های مالی علیه ایران را تشدید کرد.
تاثیر این اقدام در بازار ارز ایران مشاهده شد. نرخ دلار روز یک شنبه ۱۱ دی ماه، در بازار داخلی ایران افزایش یافت و از مرز ۱۶۰۰ تومان نیز عبور کرد.
سایت مثقال قیمت دلار را ساعت ۶ بعد از ظهر به وقت تهران ۱۶۰۵ تومان برای فروش و ۱۵۸۵ تومان برای خرید اعلام کرد.
بر این اساس دلار در ظرف يک و نیم روز ۷۵ تومان افزایش یافته است.
احمد علوی، کارشناس اقتصاد مالی و استاد دانشگاه در سوئد، با تاکید بر نقش تحریم ها در گرانی دلار، به صدای آمریکا گفت، «با تشدید تحریم ها ایران طبیعی است که بازار سرمایه و بازار بورس واکنش نشان دهند. این واکنش منفی با بالا رفتن قیمت ارزهای بین المللی، کاهش ریال و هم چنین در سایر متغیرها و عوامل اقتصادی تاثیر می گذارد. به خاطر آن که با افزایش ریسک سیاسی و مخاطرات بین المللی انتظار بازیگران عرصه اقتصاد نسبت به آینده دگرگون می شود و این فضای تیر و تاری که الان بر فضای اقتصاد ایران سایه افکنده است، سبب می شود که ریسک پذیری در اقتصاد ایران افزایش پیدا کند و در نتیجه با ترکیب این دو عامل طبیعی است که ارزش ریال کاهش پیدا کند.»
بانک مرکزی ایران جمهوری اسلامی در شرایطی به وسیله واشنگتن تحریم شد، که مدیریت و نحوه عمل سیستم بانکداری جمهوری اسلامی ایران به کرات زیر سئوال رفته است. یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی تهران و وزیر اسبق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران، به تازگی در ۲۰ آذر ماه گفت، «یکی ازمشکلات نظام بانکی کشور، نبود فضای مناسب برای استقلال بانک مرکزی است که دود این عدم استقلال به چشم همه رفته است.»
محمود جامساز، کارشناس امور اقتصادی نیز در گفت و گو با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) به تاریخ ۱۵ مرداد ۹۰ با بيان اينكه ميزان بدهي‌هاي دولت و شركت هاي دولتي به بانك مركزي در حدود ۴۸ هزار ميليارد تومان است از عدم استقلال اين بانك خبر داد.
از این قیبل اظهارات حتی از زبان نمانیدگان مجلس شورای اسلامی نیز شنیده شده است.
حتی طهماسب مظاهری، رئیس پیشین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نیز به دلیل اعتراض به دخالت دولت در تصمیم گیرهای بانک مرکزی، جای خود را به محمود بهمنی داد.
در همین حال انتقادات به ساختار بانکداری جمهوری اسلامی ایران روز گذشته حتی در سخنان اسماعیل احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) در همایش مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز شنیده شد. وی با تاکید بر این که «اختلاس های بانکی و باندی سبب سلب اعتماد شده است» گفت، «اگر پلیس حساب بانکی را رصد می کرد، اختلاس نمی شد.»
احمد علوی، با تاکید بر این که ایجاد پلیس بانک موضوع بسیار عجیب و غریبی است و در کشورهای که از اقتصاد آزاد برخوردارند سابقه ندارد» به صدای آمریکا گفت، «با توجه به این که حکومت کنترل خود را نسبت به سیاست های اقتصادی و هم چنین عوامل اقتصادی از دست می دهد به نظر می آید این پلیس بانک در واقع ابزاری باشد که نگذارند ناکارآمدی مدیریتی خودش را نشان بدهد. چرا که در شرایط فعلی سرمایه های زیادی در بانک های ایران وجود دارد و که از ایران خارج می شوند و یا از نظام بانکی بیرون می آید و به فعالیت های رو می آورند که حاکمیت آن را مطلوب نمی داند. به نظر می آید چند عامل در این امر موثر بوده است یکی فساد رو به افزایش که حاکمیت را در نوردیده و از بالا تا پایین حاکمیت را در بر می گیرد، دوم این که فرار سرمایه از ایران و انتقال پول و جابجایی پول از بخش رسمی به بخش غیر رسمی به خاطر این که بخش رسمی پول در واقع به نحوی کنترل آن دست دولت است.»
با وجود آن که شاخص کل بازار بورس و اوراق بهادار تهران روز یک شنبه ۱۱ دی ماه اندکی مثبت شده بود، با بیش از ۲ واحد کاهش به کار خود پایان داد.
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) روز یک شنبه ۱۱ دی ماه اعلام کرد، «كارنامه عملكرد بورس تهران در ۹ ماهه امسال نشان مي‌دهد كه در اين ماه علاوه بر ثبت افت و خيزهاي سنگين بورس، شاخص و ارزش كل بازار سرمايه كاهش يافت و اشخاص حقيقي۱۱۳ميليارد تومان از سهام خود را فروختند.»
به گزارش همین خبرگزاری، «خريداران حقيقي بازاربه دليل نگراني‌هاي داخلي و خارجي و نيز مبهم بودن آينده بورس تمايلي به خريداري سهم نداشتند و ميزان فروش سهام آنها در شرايط منفي بازار از ميزان سهام خريداري شده بيشتر بود به طوري كه ارزش سهام خريداري شده اشخاص حقيقي ۴ هزار و۵۲۳ ميليارد ريالمعادل ۴۸ درصد از ارزش خريدها بود در حالي كه ارزش سهام فروخته شده آنها ۵ هزار و ۶۵۴ ميليارد ريال معادل۶۰ درصد از كل فروش‌ها بود به اين ترتيب اشخاص حقيقي در آذرماه هزار و ۱۳۱ ميليارد ريال پول از بازار سرمايه خارج كردند.»
احمد علوی، با اشاره بر این موضوع که «بورس ایران یک بورس دولتی است که شرکت ها و موسسات دولتی در آن نقش زیادی دارند» به صدای آمریکا گفت، «این بورس بازتاب تمام واقعیت اقتصادی ایران و یا تحولات بین المللی نیست اما اگر همین بورس تهران را هم به عنوان شاخص کنش در واکنش به مسائل بین المللی نمایان است.»
کارشناسان از جمله احمد علوی، تحریم ها را تنها عامل ناکارآمدی ساختار اقتصادی ایران نمی دانند بلکه سوء مدیریت اقتصادی و بی ثباتی سیاسی را نیز در این امر سهیم می دانند.
