یک هفته پس از اعلام تفاهم سیاسی بین ایران و قدرت‌های جهانی درباره اجزای اساسی یک توافق جامع هسته‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در نخستین واکنش مستقیم خود به آن تفاهم گفت هنوز اتفاقی نیافتاده است و مشکل زمانی است که باید باید درباره جزئیات بحث و گفتگو شود.
ایران و شش قدرت جهانی عضو گروه ۱+۵ شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان، پس از هشت روز مذاکره فشرده در شهر لوزان سوئیس، روز پنجشنبه هفته گذشته، درباره اجزای اساسی توافق جامع بر سر برنامه هسته‌ای ایران که باید تا پایان ماه ژوئن (۹ تیر ماه) نهایی شود، به تفاهم رسیدند.
نخستین واکنش یک مقام بلندپایه ایران به این تفاهم سیاسی، توسط رئیس جمهوری حسن روحانی بیان شد و پس از آن واکنش‌های متعدد و متفاوتی – که اغلب مثبت بودند – از جانب دیگر مقام‌های ارشد ایران، از جمله فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همچنین رئیس مجلس شورای اسلامی، مطرح شد.
اما آیت‌الله علی خامنه‌ای در این مدت در برابر نتیجه گفتگوهای هسته‌ای لوزان سکوت اختیار کرد و همین موضوع موجب گمانه‌زنی و شبهه برخی درباره رضایت یا عدم رضایت او از نتیجه مذاکرات اتمی، بویژه با ایالات متحده شد.
رهبر جمهوری اسلامی ایران روز پنجشنبه در بخشی از سخنان خود، در توضیح دلیل موضع گیری نکردن خود در این زمینه گفت، «جایی برای موضع گیری وجود ندارد، زیرا مسئولان کشور و مسئولان هسته‌ای می‌گویند هنوز کاری انجام نگرفته و هیچ موضوع الزام آوری میان دو طرف بوجود نیامده است.»
آقای خامنه‌ای در ادامه افزود اگر از من سئوال شود که آیا موافق مذاکرات اخیر هسته‌ای هستم یا مخالف، «می‌گویم نه موافق هستم و نه مخالف، چون هنوز اتفاقی نیفتاده است.»
وی در توضیح گفت «آنچه که تاکنون اتفاق افتاده نه اصل توافق، نه مذاکره منتهی به توافق و نه محتوای توافق را تضمین نمی‌کند، و حتی این موضوع را هم تضمین نمی‌کند که این مذاکرات به توافق منتهی شود، بنابراین تبریک گفتن معنایی ندارد.»
رسول نفیسی جامعه شناس و استاد دانشگاه از ایلت ویرجینای آمریکا، در گفتگویی با بخش فارسی صدای آمریکا در همین زمینه گفت «بر خلاف آنچه که به نظر می‌رسد، این صحبت قای خامنه‌ای توشیح این مذاکرات است؛ بخاطر این که به ماهیت آن وارد نشد و فقط چند مطلب جزئی و حاشیه‌ای را بیان کرد که آن هم تازگی نداشت.»
آقای نفیسی افزود، همان روزی که آقای روحانی اعلام کرد که همه تحریم‌ها برداشته می‌شود، آقای اوباما در همان روز گفته که (لغو) تحریم‌ها مرحله به مرحله است و بنابراین، این یک چیز تازه‌ای نیست و اختلافی است وجود داشته و که تا سه ماه دیگر به آن رسیدگی می‌کنند.»
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به آن بخش از سخنان آیت‌الله خامنه‌ای که گفت اگر در این مذاکرات به جایی برسیم، آنگاه تجربه آن را در مذاکرات بعدی دنبال خواهیم کرد، گفت این اظهارات نشانه بسیار مثبتی است.
آیت‌الله خامنه‌ای در بخشی از اظهارات امروز خود گفت «مذاکرات در خصوص موضوع هسته‌ای یک تجربه است. اگر طرف مقابل از کج تابی‌های خود دست بردارد، این تجربه را می‌توان در مسائل دیگر ادامه داد، اما اگر طرف مقابل به کج تابی‌های خود ادامه دهد، تجربه قبلی ما در بی‌اعتمادی به آمریکا تقویت خواهد شد.»
رهبر جمهوری اسلامی ایران معمولا در مورد مسائل مهم استراتژیک در عرصه سیاست خارجی موضع‌گیری مشخص و شفافی را در سخنرانی‌های عمومی خود بیان نمی‌کند و از این رو واکنش امروز او چندان هم دور از انتظار نبود.
وی سال گذشته در واکنش به گفتگوهای ایران و ایالات متحده برای یافتن راه حلی دیپلماتیک برای حل و فصل مسالمت‌آمیز پرونده هسته‌ای ایران، گفته بود هرچند به طرف آمریکایی اعتماد ندارد، اما با گفتگوهای دولت حسن روحانی با مقام‌های دولتی ایالات متحده در این زمینه مخالفتی هم ندارد.
آقای خامنه‌ای در سخنان امروز خود نیز بار دیگر بر حمایت خود از مذاکرات جاری، با وجود بی‌اعتمادی به طرف آمریکایی، تاکید کرد و گفت «من از توافقی که عزت ملت ایران را تأمین کند، صد در صد حمایت می‌کنم و اگر کسی بگوید که رهبری با رسیدن به توافق مخالف است، سخن خلاف واقع گفته است.»
وی به یک موضوع دیگر نیز اشاره کرد و آن هم نظارت بر گفتگوهای هسته‌ای بود. به گفته آقای خامنه‌ای این که جزئیات مذاکرات زیر نظر رهبری است، سخن دقیقی نیست، اما «من مسائل کلان، خطوط اصلی، چارچوب‌ها و خط قرمزها را عمدتاً به رئیس جمهور و در برخی موارد محدود به وزیر امور خارجه گفته‌ام؛ اما جزئیات در اختیار آنها است.»
رئیس جمهوری ایران که پنجشنبه گذشته و اندکی پس از اعلام بیانیه لوزان، در نطقی تلویزیونی گفته بود «روز رسیدن به تفاهم سیاسی هسته‌ای در حافظه تاریخی مردم ایران خواهد ماند،» امروز نیز در سخنانی تاکید کرد «ما در چارچوبی که در رهنمودهای رهبر معظم انقلاب بوده، تلاش کرده و تلاش می‌کنیم.»
آقای روحانی که در همایشی به مناسبت روز ملی فناوری هسته‌ای سخن می‌گفت در ادامه افزود هیچ توافقی امضا نخواهد شد، مگر آن که تمامی تحریم‌های اعمال شده علیه کشورش در نخستین روز اجرای توافق لغو شوند. وی در ادامه تاکید کرد «ما به دنبال احقاق حقوق خود و نتیجه برد-برد هستیم، که هم به نفع ما و هم به نفع جهان و منطقه باشد.»
بر اساس توافق جامع هسته‌ای که باید تا پایان ماه ژوئن (۹ تیر ماه) ثبت و به امضا برسد، محدودیت‌های گسترده‌ای روی فعالیت‌های اتمی ایران به منظور پیشگیری از دستیابی آن کشور به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای اعمال خواهد شد و در مقابل تحریم‌هایی که به دلیل این فعالیت‌ها علیه ایران اعمال شده بود، لغو خواهند شد.
نحوه لغو تحریم‌ها یکی از موارد عمده مورد اختلاف طرفین این گفتگوها بوده است. ایران می‌خواهد این تحریم‌ها یکباره و از همان ابتدای اجرای توافق برچیده شوند، اما طرف مقابل می‌گوید این امر ممکن نیست و تحریم‌ها باید بطور تدریجی لغو شوند.
وندی شرمن معاون امور سياسی وزارت خارجه آمريکا که از بیش از یک سال گذشته در روند مذاکرات اتمی با ايران حضور فعالی داشته است، سه‌شنبه شب در گفتگویی تلویزیونی در همین زمینه گفت «هر موقع در زمان تعليق تحريم‌ها، اگر ايران از تعهداتش تخطی کند، حتی اگر در آستانۀ لغو تحريم‌ها باشيم، می‌توانيم تحريم‌ها را به جای خود بازگردانيم.»
موضوع تحریم‌ها برای هر دو طرف ایرانی و آمریکایی از اهمیت داخلی ویژه‌ای برخوردار است. منتقدان این گفتگوها در ایران می‌گویند مذاکره‌کنندگان ایرانی ضمن حفظ حقوق هسته‌ای باید همه تحریم‌هایی که آنها «ظالمانه» می‌خوانند لغو شوند.
در حالی که منتقدان در آمریکا می‌گویند ایران «قابل اعتماد نیست» و از این رو تحریم‌ها علیه آن کشور نباید لغو شوند و حتی برخی می‌گویند که برای اعمال فشار بیشتر بر تهران، حتی باید تحریم‌های بیشتری وضع شود.
دولت باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده بارها اعلام کرده است که هر طرح تحریمی جدید علیه ایران به روند دیپلماتیک جاری با ایران آسیب خواهد زد و در صورت تصویب هر طرحی در کنگره، آن را وتو خواهد کرد.
