سوزان مالونی تحلیلگر ارشد مؤسسه بروکینگز، مرکز سابان برای سیاستگذاری خاورمیانه، مقاله ای درباره حضور روحانی به عنوان رئیس جمهوری ایران منتشر کرده است که در زیر می خوانید:
رئیس جمهوری جدید ایران اولین روزهای دوره ریاست جمهوری خود را با عزمی راسخ برای دستیابی به هدفی بلندپروازانه آغاز کرده است تا میانه روی و اعتدال را حاکم کند. حسن روحانی در سخنرانی مراسم تحلیف، معرفی مقدماتی اعضای کابینه و اولین کنفرانس مطبوعاتی هفته گذشته خود پیام هایی ارسال کرد که قصد دارد به هدف حل مشکلات عظیم ایران به وعده های انتخاباتی خود عمل کند، به ویژه فشارهای اقتصادی که به دلیل تحریم ها و سوء مدیریت دولت (پیشین) کمر مردم کشورش را خم کرده است.
به نظر می رسد آقای روحانی برای دستیابی به نوعی توازن و تعادل مصمم است، یعنی آن ویژگی که طی سال های اخیر به طور جدی در ایران غایب بوده است. هنوز میزان موفقیت وی مشخص نیست، اما مسئله در خور توجه این بوده که قدم های اولیه آقای روحانی یادآور رئیس جمهوری دیگر ایران است، نه محمد خاتمی، رئیس جمهوری اصلاح طلب که پیروزی او در سال ۱۹۹۷ شگفتی آفرید، بلکه اکبر هاشمی رفسنجانی که ایران در دوران مدیریت او یک دهه جنگ و دشواری پس از آن به پشت سرگذاشت.
روحانی مدت های مدیدی است که هم از نظر ارتباطات و تعلقات سیاسی و هم از منظر دیدگاه های عقیدتی با رفسنجانی در ارتباط بوده است. به تعبیر من، به نظر می رسد انتخاب هر یک از این دو مرد به شیوه ای طراحی شده بودند که در را برای دوره جدیدی از انقلاب اسلامی باز کند، برهه ای که رهبری آن عملگرایی و حل مشکلات را بر ایدئولوژی ترجیح داد. من متقاعد شده ام که به این دلیل به روحانی توان و قدرت تازه ای بخشیده شده است که به بحران اتمی کشور پایان دهد (نه برنامه اتمی ایران) و اقتصاد ایران را احیا کند، دقیقاً همان گونه که رفسنجانی برگزیده شد تا به جنگ ایران با عراق پایان دهد و رهبری دوران بازسازی کشور را به عهده داشته باشد.
دوره ریاست جمهوری روحانی در شرایطی آغاز می شود که شباهت ها بار دیگر با وضوح بیشتری مشاهده می شوند، به ویژه از آنجا که به نظر می رسد روحانی، طرح کار، اولویت ها و احتمالاً بلندپروازی های دیپلماتیک دولت خود را با پیروی از پیشینه پیشوای خود شروع کرده است. رفسنجانی در طی ۸ سال دوران ریاست جمهوری خود دستاوردهای متعددی داشت و کماکان یکی از بانفوذترین چهره های سیاسی کشور محسوب می شود. با این وجود، او برای یافتن راهکاری برای پایان دادن به مناسبات سرد کشور با جهان غرب و انزوای ایران ناکام ماند و برنامه بازسازی او به دلیل سیاست داخلی و برنامه ریزی نامناسب چندان موفقیت آمیز نبود. از دوران رفسنجانی تا امروز ایران شاهد تغییرات بسیار چشمگیری بوده است، اما اگر روحانی می خواهد برای پیشبرد برنامه های خود موفق شود باید از بعضی از اشتباه ها و ناکارآمدی ها دوران رفسنجانی اجتناب کند. از سویی دیگر، جامعه بین المل که چشم امید خود را به رئیس جمهوری جدید ایران دوخته است باید واقعیت دشواری مسیر او و چالش های موجود در ایران امروز را بپذیرد. جهان همچنین باید دریابد که چه عواملی به چشم انداز تغییر و تحول در یکی از دشوارترین دوران سیاسی ایران کمک خواهد کرد و یا به این روند لطمه وارد می کند.
روحانی هنوز از رویکرد غیراحساسی و شفافی که نمایانگر ویژگی شخصیت سیاسی اوست، فاصله نگرفته است. (این خود در مقایسه با دوران احمدی نژاد تغییر مثبتی محسوب می شود) نامزدهای کابینه او هم با استقبال روبرو شدند، به ویژه در مورد چهره ای همچون محمد جواد ظریف، نامزد او برای وزارت امور خارجه جدید کشور که چهره ای قابل احترام و شناخته شده است و هم با ابراز نارضایتی و ناامیدی زودهنگام برخی جناح ها و گروه های سیاسی.
انتقاد از روحانی نسبت به برخی از گزینه های او برای کابینه ناگزیر بود چون بسیاری پس از انتخابات چشم امیدهایی به کابینه بسته بودند و برخی از این انتقادها به وضوح معتبر هستند. در گذشته روحانی هیچ شاهدی وجود ندارد که از تمایل جدی وی به لیبرال کردن کشور حمایت کند. انتخاب های اولیه او برای اعضای کابینه اش مهر تاییدی بر همسو بودن او با نظام دینی، رعایت اولویت های حاکمیت، حفظ جدی کنترل مرکزی و نیز اتکای او به محفل سیاسی مرتبط با رفسنجانی می زنند.
با وجودی که اصلاح طلبان برای پست های مرتبط با نهادهای کلیدی جامعه مدنی (نقش زنان به طور کامل نادیده انگاشته شده است) در نظر گرفته خواهند شد، هنوز قضاوت در مورد نقش روحانی برای باز کردن فضای سیاسی و اجتماعی ایران، اعطای آزادی های فردی و محافظت از حقوق ابتدایی مردم این کشور خیلی زود است.
انتخاب مصطفی پورمحمدی برای مقام وزیر دادگستری جدید دولت روحانی از جمله گزینه های دولت جدید است که چندان الهام بخش نبوده و نقش او در زمینه نقض حقوق ایرانیان محکومیت های بین المللی به همراه داشته است.
با این وجود، تمرکز بر محدودیت های کابینه روحانی به معنای سوء تعبیر از انتخاب او و بی توجهی به اهمیت فوق العاده اولویت های زیرکانه دولت نوظهور او خواهد بود. روحانی از ابتدا گفته است که قصد دارد از توجه ویژه به یک جناح و تمایلات سیاسی خاص اجتناب کند، در واقع انتخاب او محصول یک هماهنگی چندجناحی غیرقابل پیش بینی و بی سابقه بود. رئیس جمهوری جدید آگاه است که تلاش برای سیاست زدایی از برنامه های دولت جدید، تنها شانس موفقیت وی خواهد بود. به نظر می رسد رئیس جمهوری جدید در معرفی نامزدهای خود برای وزارت فرهنگ و وزارت اطلاعات به درخواست های رهبر ایران پاسخ مثبت داده باشد.
عملگرایی روحانی سبب شده است نامزدهایی را انتخاب کند که برای بهبود معیشت و زندگی ایرانیان و پیشبرد مناسبات کشور با جامعه جهانی اموری فوری و بسیار حیاتی قلمداد می شوند.
روحانی قصد دارد تا یک گروه اقتصادی تشکیل دهد که در صورت تائید صلاحیت آن ها نمایانگر جدی ترین و کارآمدترین تکنوکرات های ایران از دوران کابینه اول رفسنجانی از سال ۱۹۸۹ تاکنون خواهد بود. اسحاق جهانگیری، بیژن نامدار زنگنه، محمد نهاوندیان، محمود واعظی، محمد رضا نعمت زاده و علی طیب نیا از جمله چهره هایی هستند که برای بخش خصوصی نظام اقتصادی ایران اعتماد و اعتبار جدیدی پدید می آورند و به شرکای بین المللی پیامی ارسال خواهند کرد که تهران بار دیگر درهای کشور را به روی تجارت جهانی باز خواهد کرد.
از این منظر، قدم های اولیه روحانی یادآور عملکرد هاشمی رفسنجانی، پدرخوانده سیاسی ایران است. رفسنجانی نیز همچون روحانی در کابینه خود یک تیم اقتصادی بی همتا و بسیار کارآمد منصوب کرد. او سازمان برنامه ریزی کشور را به دفتر ریاست جمهوری منتقل کرد و روحانی نیز قول داده است تا ساختار این سازمان را اصلاح کند.
رفسنجانی نیز همچون روحانی کابینه ای را برگزید که آمیزه ای از نمایندگان جناح های مختلف بودند و بر کارآمدی و شایسته سالاری اعضای آن تاکید شده بود.
حتی سخنرانی های روحانی و رفسنجانی در مراسم تحلیف و بیانیه ها و اظهارات علنی و عمومی آن ها در مقام ریاست جمهوری شبیه هستند. هم رفسنجانی و هم روحانی به صورت علنی هوادار میانه روی هستند و ارزیابی های بی پرده ای از چالش های اقتصادی پیش روی کشور ارائه می کنند و خواهان آغاز دوران نوینی از مناسبات ایران با جامعه بین الملل هستند.
وعده های روحانی برای مذاکره جدی در مورد پرونده اتمی ایران و پافشاری او بر رویکرد ایالات متحده با ایران با زبان احترام انعکاس دهنده مواضع اولیه رفسنجانی در قبال واشنگتن هستند.
رئیس جمهوری جدید ایران اولین روزهای دوره ریاست جمهوری خود را با عزمی راسخ برای دستیابی به هدفی بلندپروازانه آغاز کرده است تا میانه روی و اعتدال را حاکم کند. حسن روحانی در سخنرانی مراسم تحلیف، معرفی مقدماتی اعضای کابینه و اولین کنفرانس مطبوعاتی هفته گذشته خود پیام هایی ارسال کرد که قصد دارد به هدف حل مشکلات عظیم ایران به وعده های انتخاباتی خود عمل کند، به ویژه فشارهای اقتصادی که به دلیل تحریم ها و سوء مدیریت دولت (پیشین) کمر مردم کشورش را خم کرده است.
به نظر می رسد آقای روحانی برای دستیابی به نوعی توازن و تعادل مصمم است، یعنی آن ویژگی که طی سال های اخیر به طور جدی در ایران غایب بوده است. هنوز میزان موفقیت وی مشخص نیست، اما مسئله در خور توجه این بوده که قدم های اولیه آقای روحانی یادآور رئیس جمهوری دیگر ایران است، نه محمد خاتمی، رئیس جمهوری اصلاح طلب که پیروزی او در سال ۱۹۹۷ شگفتی آفرید، بلکه اکبر هاشمی رفسنجانی که ایران در دوران مدیریت او یک دهه جنگ و دشواری پس از آن به پشت سرگذاشت.
روحانی مدت های مدیدی است که هم از نظر ارتباطات و تعلقات سیاسی و هم از منظر دیدگاه های عقیدتی با رفسنجانی در ارتباط بوده است. به تعبیر من، به نظر می رسد انتخاب هر یک از این دو مرد به شیوه ای طراحی شده بودند که در را برای دوره جدیدی از انقلاب اسلامی باز کند، برهه ای که رهبری آن عملگرایی و حل مشکلات را بر ایدئولوژی ترجیح داد. من متقاعد شده ام که به این دلیل به روحانی توان و قدرت تازه ای بخشیده شده است که به بحران اتمی کشور پایان دهد (نه برنامه اتمی ایران) و اقتصاد ایران را احیا کند، دقیقاً همان گونه که رفسنجانی برگزیده شد تا به جنگ ایران با عراق پایان دهد و رهبری دوران بازسازی کشور را به عهده داشته باشد.
دوره ریاست جمهوری روحانی در شرایطی آغاز می شود که شباهت ها بار دیگر با وضوح بیشتری مشاهده می شوند، به ویژه از آنجا که به نظر می رسد روحانی، طرح کار، اولویت ها و احتمالاً بلندپروازی های دیپلماتیک دولت خود را با پیروی از پیشینه پیشوای خود شروع کرده است. رفسنجانی در طی ۸ سال دوران ریاست جمهوری خود دستاوردهای متعددی داشت و کماکان یکی از بانفوذترین چهره های سیاسی کشور محسوب می شود. با این وجود، او برای یافتن راهکاری برای پایان دادن به مناسبات سرد کشور با جهان غرب و انزوای ایران ناکام ماند و برنامه بازسازی او به دلیل سیاست داخلی و برنامه ریزی نامناسب چندان موفقیت آمیز نبود. از دوران رفسنجانی تا امروز ایران شاهد تغییرات بسیار چشمگیری بوده است، اما اگر روحانی می خواهد برای پیشبرد برنامه های خود موفق شود باید از بعضی از اشتباه ها و ناکارآمدی ها دوران رفسنجانی اجتناب کند. از سویی دیگر، جامعه بین المل که چشم امید خود را به رئیس جمهوری جدید ایران دوخته است باید واقعیت دشواری مسیر او و چالش های موجود در ایران امروز را بپذیرد. جهان همچنین باید دریابد که چه عواملی به چشم انداز تغییر و تحول در یکی از دشوارترین دوران سیاسی ایران کمک خواهد کرد و یا به این روند لطمه وارد می کند.
روحانی هنوز از رویکرد غیراحساسی و شفافی که نمایانگر ویژگی شخصیت سیاسی اوست، فاصله نگرفته است. (این خود در مقایسه با دوران احمدی نژاد تغییر مثبتی محسوب می شود) نامزدهای کابینه او هم با استقبال روبرو شدند، به ویژه در مورد چهره ای همچون محمد جواد ظریف، نامزد او برای وزارت امور خارجه جدید کشور که چهره ای قابل احترام و شناخته شده است و هم با ابراز نارضایتی و ناامیدی زودهنگام برخی جناح ها و گروه های سیاسی.
انتقاد از روحانی نسبت به برخی از گزینه های او برای کابینه ناگزیر بود چون بسیاری پس از انتخابات چشم امیدهایی به کابینه بسته بودند و برخی از این انتقادها به وضوح معتبر هستند. در گذشته روحانی هیچ شاهدی وجود ندارد که از تمایل جدی وی به لیبرال کردن کشور حمایت کند. انتخاب های اولیه او برای اعضای کابینه اش مهر تاییدی بر همسو بودن او با نظام دینی، رعایت اولویت های حاکمیت، حفظ جدی کنترل مرکزی و نیز اتکای او به محفل سیاسی مرتبط با رفسنجانی می زنند.
با وجودی که اصلاح طلبان برای پست های مرتبط با نهادهای کلیدی جامعه مدنی (نقش زنان به طور کامل نادیده انگاشته شده است) در نظر گرفته خواهند شد، هنوز قضاوت در مورد نقش روحانی برای باز کردن فضای سیاسی و اجتماعی ایران، اعطای آزادی های فردی و محافظت از حقوق ابتدایی مردم این کشور خیلی زود است.
انتخاب مصطفی پورمحمدی برای مقام وزیر دادگستری جدید دولت روحانی از جمله گزینه های دولت جدید است که چندان الهام بخش نبوده و نقش او در زمینه نقض حقوق ایرانیان محکومیت های بین المللی به همراه داشته است.
با این وجود، تمرکز بر محدودیت های کابینه روحانی به معنای سوء تعبیر از انتخاب او و بی توجهی به اهمیت فوق العاده اولویت های زیرکانه دولت نوظهور او خواهد بود. روحانی از ابتدا گفته است که قصد دارد از توجه ویژه به یک جناح و تمایلات سیاسی خاص اجتناب کند، در واقع انتخاب او محصول یک هماهنگی چندجناحی غیرقابل پیش بینی و بی سابقه بود. رئیس جمهوری جدید آگاه است که تلاش برای سیاست زدایی از برنامه های دولت جدید، تنها شانس موفقیت وی خواهد بود. به نظر می رسد رئیس جمهوری جدید در معرفی نامزدهای خود برای وزارت فرهنگ و وزارت اطلاعات به درخواست های رهبر ایران پاسخ مثبت داده باشد.
عملگرایی روحانی سبب شده است نامزدهایی را انتخاب کند که برای بهبود معیشت و زندگی ایرانیان و پیشبرد مناسبات کشور با جامعه جهانی اموری فوری و بسیار حیاتی قلمداد می شوند.
روحانی قصد دارد تا یک گروه اقتصادی تشکیل دهد که در صورت تائید صلاحیت آن ها نمایانگر جدی ترین و کارآمدترین تکنوکرات های ایران از دوران کابینه اول رفسنجانی از سال ۱۹۸۹ تاکنون خواهد بود. اسحاق جهانگیری، بیژن نامدار زنگنه، محمد نهاوندیان، محمود واعظی، محمد رضا نعمت زاده و علی طیب نیا از جمله چهره هایی هستند که برای بخش خصوصی نظام اقتصادی ایران اعتماد و اعتبار جدیدی پدید می آورند و به شرکای بین المللی پیامی ارسال خواهند کرد که تهران بار دیگر درهای کشور را به روی تجارت جهانی باز خواهد کرد.
از این منظر، قدم های اولیه روحانی یادآور عملکرد هاشمی رفسنجانی، پدرخوانده سیاسی ایران است. رفسنجانی نیز همچون روحانی در کابینه خود یک تیم اقتصادی بی همتا و بسیار کارآمد منصوب کرد. او سازمان برنامه ریزی کشور را به دفتر ریاست جمهوری منتقل کرد و روحانی نیز قول داده است تا ساختار این سازمان را اصلاح کند.
رفسنجانی نیز همچون روحانی کابینه ای را برگزید که آمیزه ای از نمایندگان جناح های مختلف بودند و بر کارآمدی و شایسته سالاری اعضای آن تاکید شده بود.
حتی سخنرانی های روحانی و رفسنجانی در مراسم تحلیف و بیانیه ها و اظهارات علنی و عمومی آن ها در مقام ریاست جمهوری شبیه هستند. هم رفسنجانی و هم روحانی به صورت علنی هوادار میانه روی هستند و ارزیابی های بی پرده ای از چالش های اقتصادی پیش روی کشور ارائه می کنند و خواهان آغاز دوران نوینی از مناسبات ایران با جامعه بین الملل هستند.
وعده های روحانی برای مذاکره جدی در مورد پرونده اتمی ایران و پافشاری او بر رویکرد ایالات متحده با ایران با زبان احترام انعکاس دهنده مواضع اولیه رفسنجانی در قبال واشنگتن هستند.
