چکیده ای از مقاله ویلیام توبی در فارین پالیسی
دو ذره اورانیوم ممکن است روشن کند که آیا توافق هسته ای ایران برقرار می ماند یا سقوط می کند.
وال استریت جورنال ماه گذشته گزارش داد: "دولت اوباما به این نتیجه رسیده است که ذرات اورانیوم کشف شده در پایگاه سری نظامی ایران در سال گذشته مرتبط با برنامه نظامی هسته ای مخفی آن کشور در گذشته بوده است."
آژانس بین المللی انرژی اتمی نخستین بار این یافته را در پانویس گزارش مهم دسامبر گذشته خود منعکس کرده بود.
آژانس بین المللی انرژی اتمی مساله را چندان جدی نگرفت و اعلام کرد که تعداد ذرات اورانیوم برای تایید ارتباطی با فعالیت های غیر قانونی بسیار اندک است. همان طور که ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا، سال گذشته زمانی که کاخ سفید برای دستیابی به توافق هسته ای تلاش می کرد، گفت: "ما شواهد فراوانی از نمونه گیری های دقیق محیط زیستی داریم که اثرات فعالیت های هسته ای را آشکار می کند."
اگر پرزیدنت اوباما و دولت او که به دفعات فعالیت های نظامی هسته ای ایران را کم اهمیت جلوه دادند سوء ظن خود را چنین آشکار می کنند احتمالا مساله مهمی برای آن ها است.
چرا دو ذره اورانیوم باید اهمیت داشته باشد؟ سه دلیل وجود دارد.
نخست، این ذرات اورانیوم شواهدی از مواد هسته ای حفاظت نشده در ایران است. ایران این را رد کرده که فعالیت هسته ای در پارچین انجام گرفته است. اگر چنین است، نباید اورانیومی هرگز آن جا بوده باشد.
این ذرات یافت شده ادعای آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر این که ایران چاشنی انفجاری با اورانیوم غنی شده را آزمایش کرده است تایید می کند. آژانس در عین حال می گوید نمی داند چقدر اورانیوم در این آزمایش به کار رفته بوده و آیا بخشی از ذخیره اورانیومی بزرگ تر و اعلام نشده است یا نه. این ها پرسش های بی پاسخی است که نشانگر توان آژانس در تایید عمل ایران به تعهدات گذشته و کنونی اش بر اساس توافق هسته ای است.
دوم، مشاجره بر سر ذرات اورانیوم دفاع دولت اوباما از تاخیر ۲۴ روزه در دسترسی به مراکز مشکوک را زیر سوال می برد. در مورد پارچین، با شرایطی روبرو هستیم که ایران می گوید کار خطایی نکرده است، آژانس می گوید شواهد قطعی نیست، و دولت آمریکا شواهدی از فعالیت نظامی هسته ای می بیند.
از منظر ایران، پاکسازی شواهد فعالیت هسته ای لزومی ندارد بی عیب و نقص باشد، فقط کافی است آن قدر باشد که عدم قطعیت و ابهام ایجاد کند.
سوم، چگونگی حل این مساله تعیین خواهد کرد تهران چقدر زود بعضی محدودیت های تعیین شده در توافق هسته ای را پشت سر خواهد گذاشت.
بر اساس توافق هسته ای، ایران از تحریم های اتحادیه اروپا، آمریکا، و سازمان ملل متحد معاف می شود، و تمام محدودیت های سازمان ملل متحد بر برنامه های تولید موشک های بالیستیک و خریدهای نظامی متعارف ایران پس از هشت سال یا زمانی که آژانس به "استنتاج فراگیر" درباره صلح آمیز بودن تمام فعالیت های هسته ای ایران برسد، خاتمه می یابد.
پس در مورد ذرات اورانیوم در پارچین چه باید کرد؟
نخست، آژانس بین المللی انرژی اتمی باید نمونه گیری های بیشتری را انجام بدهد اما نه چون مورد قبلی که با واسطه توسط ایرانی ها انجام گرفت.
دوم، اگر آژانس چون دولت آمریکا به این نتیجه رسید که ذرات اورانیوم یافت شده نشانه فعالیت های نظامی هسته ای قبلی ایران است باید اقدام به شناسایی، ارزیابی و توقیف هر میزان اورانیوم اعلام نشده، و دسترسی به افراد، اسناد، و تجهیزات، و مراکز مرتبط کند.
سوم، تا زمانی که آژانس بین المللی انرژی اتمی رضایت خاطر نداشته باشد که ایران به طور کامل و درست همه مواد هسته ای و فعالیت هایش را اعلام کرده است نباید به استنتاج فراگیر در مورد صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران برسد.
دولت آمریکا و آژانس بین المللی انرژی اتمی نباید بگذارند مساله ذرات اورانیوم یافت شده در پارچین به حاشیه برود. در مسائل اتمی حتی جزئی ترین امر می تواند بسیار حیاتی باشد.
