یوکیا آمانو رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه در سخنانی در نشست افتتاحیه شورای حکام این نهاد نظارتی سازمان ملل متحد در وین گفت ایران تا پیش از مهلت دوم سپتامبر (۱۱ شهریور ماه) موفق به پاسخگویی به برخی از پرسش‌های مطرح شده آژانس نشده است.
ایران و غرب بر سر ماهیت برنامه هسته‌ای تهران اختلاف نظرهای جدی دارند؛ کشورهای غربی ایران را متهم می‌کنند که در پوشش یک برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز درصدد دستیابی به توانایی ساخت سلاح‌های هسته‌ای است؛ اتهامی که تهران آن را رد می‌کند.
با این حال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید گزارشی هزار صفحه‌ای از اطلاعات جمع‌آوری شده که نشان می‌دهد ایران در تلاش برای ساخت چنین سلاح‌هایی بوده است، را در اختیار دارد. ایران ادعاهای مطرح شده را بی‌اساس خوانده و به بازرسان سازمان ملل اجازه بازرسی از تاسیسات نظامی خود را نداده است.
خبرگزاری رویترز روز دوشنبه در گزارشی نوشت با وجود موافقت تهران برای ارائه توضیح در مورد پنج پرسش مطرح شده توسط آژانس در زمینه فعالیت‌های اتمی ایران، اما مقام‌های ایران در دو مورد هنوز پاسخی به آژانس ارائه نکرده‌اند.
ایران و شش قدرت جهانی – ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آلمان – بیش از یک دهه است که با هدف حل و فصل اختلافات و رفع ابهام از برنامه هسته‌ای ایران در حال گفتگو هستند و پس از یک دوره رکود هشت ساله، و پس از روی کار آمدن دولت میانه‌روی حسن روحانی و تغییر رویکرد تهران در عرصه سیاست خارجی بویژه مساله هسته‌ای، این گفتگوها را از سر گرفتند.
در اوایل آذر ماه سال گذشته، و در فاصله کوتاهی پس از آغاز دوره جدید مذاکرات، ایران و قدرت‌های جهانی توافق کردند در عرض شش ماه به یک توافق جامع و نهایی بر سر برنامه هسته‌ای ایران دست یابند. دو روز مانده به مهلت تعیین شده ۲۹ تیر ماه در توافق موقت ژنو موسوم به برنامه اقدام مشترک، دو طرف با اذعان به این که هنوز «شکاف‌های عمده‌ای» در این زمینه باقی مانده، توافق کردند که گفتگوها را به مدت چهار ماه دیگر و تا ۳ آذر ۱۳۹۳ (سالگرد توافق موقت) تمدید کنند.
در همین چارچوب ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز موافقت کردند که روند بازرسی‌های آژانس و نیز گفتگوهای مقام‌های مسئول دو طرف را به هدف شفاف‌سازی و رفع ابهامات باقی مانده، تسهیل کنند. ایران در ماه مه میلادی (خرداد ماه) برای اجرای یک برنامه همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۵ گام مشخص توافق کرد و متعهد شد برای رفع نگرانی‌های غرب نسبت به برنامه هسته‌ای خود تا ۲۵ ماه آگوست (سوم شهریور ماه) آن گام‌ها را به اجرا درآورد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران، برای ارائه پیشنهاد خود جهت اجرای اقدامات عملی برای حل و فصل دو مورد از اقدامات باقیمانده، تا دوم سپتامبر (۱۱ شهریور ماه) فرصت داد؛ که ایران هنوز پیشنهادات خود را در این زمینه ارائه نکرده است.
با وجود باقی ماندن دو مورد از پنج پرسش مطرح شده، بنابر گزارش‌های آژانس، ایران به تعهدات خود در چارچوب برنامه اقدام مشترک، در سه مورد از پنج گام مورد توافق در زمینه فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم که یکی از نگرانی‌های اصلی کشورهای غربی است، عمل کرده است.
با این حال به گزارش رویترز آقای آمانو خطاب به نمایندگان ۳۵ کشورعضو شورای حکام آژانس گفت «به منظور حل و فصل همه موضوعات مطرح شده، در گذشته و در حال حاضر، بسیار مهم است که ایران اجرای به موقع همه موارد مورد توافق را ادامه دهد.»
به باور رویترز عبارت «گذشته و حال» اشاره به درخواست‌هایی است که آژانس مدتهاست برای بازرسی از تعدادی از مراکز مشکوک در ایران – که احتمال می‌رود تحقیقاتی درباره سلاح‌های هسته‌ای در آنها انجام شده باشد – مطرح کرده است، اما تهران تاکنون اجازه بازرسی از آنها را صادر نکرده است.
دو پرسش مطرح شده که به نظر می‌رسد ایران هنوز پاسخی به آنها نداده است، عبارتند از مطالعات ادعایی بر روی چاشنی‌های انفجاری – که می‌توانند همچنین در سلاح‌های هسته‌ای مورد استفاده قرار بگیرند – و انجام تحقیقات احتمالی در ارتباط با محاسبه قدرت انفجارهای هسته‌ای.
آقای آمانو در ادامه سخنان خود گفت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هنوز نمی‌تواند نتیجه‌گیری کند که فعالیت‌های همه بخش‌های برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز هستند.
دور جدید مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ قرار است از روز چهارشنبه با دیدار محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نیویورک آغاز شود و نشست رسمی ایران و گروه ۱+۵ نیز از روز پنجشنبه برگزار خواهد شد.
