اندیشکده هوور در دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا، در یک سمپوزیوم مجازی در روز دهم دسامبر، یاد اردشیر زاهدی وزیر امور خارجه پیشین و آخرین سفیر ایران در آمریکا در دوران پیش از انقلاب را که ۱۸ نوامبر امسال درگذشت، گرامی داشت.
قرار بود اردشیر زاهدی خود در این رویداد که از قبل برای تجلیل از او به عنوان دیپلمات ارشد ایران در دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی و قدردانی از او برای اهدای هزاران نامه، سند، مدرک و عکس به کتابخانه مؤسسه هوور برنامه ریزی شده بود، شرکت کند، اما با درگذشت او این کنفرانس به مراسم یادبود او تبدیل شد.
آرشیو اردشیر زاهدی در اندیشکده هوور در دانشگاه استنفورد در سال ۱۳۹۷ در اختیار پژوهشگران قرار گرفت. گزیده‌ای از اسناد کلیدی این مجموعه در سال ۲۰۱۹ در کتاب «پنجره ای به ایران مدرن» اسناد اردشیر زاهدی در کتابخانه و آرشیو هوور با ویراستاری عباس میلانی، مدیر برنامه مطالعات ایرانی، در دانشگاه استنفورد منتشر شد.
کاندولیزا رایس شصت و ششمین وزیر خارجه آمریکا و مدیر فعلی هوور، هنری کیسینجر پنجاه و ششمین وزیر خارجه آمریکا، مایکل مک فال سفیر پیشین آمریکا در روسیه، عباس میلانی پژوهشگر در نهاد هوور، حمید مقدم کارآفرین آمریکایی ایرانی تبار، و چند تن از دیگر پژوهشگران در این کنفرانس مجازی سخنرانی کردند.
اریک ویکین، معاون هوور و مدیر کتابخانه و مرکز آرشیوهای این اندیشکده، در آغاز این کنفرانس با اشاره به ثبت نام بیش از هزار نفر برای تماشای این کنفرانس مجازی، آن را بزرگترین گردهمایی در تاریخ هوور توصیف کرد.
کاندولیزا رایس در پیامی به این کنفرانس، ضمن تسلیت به خانواده اردشیر زاهدی گفت، هوور برای دهه‌ها اسناد و پوسترهایی را از ایران جمع آوری کرده بود، اما آنچه اردشیر زاهدی اهدا کرد، این مجموعه را بیش از همیشه تکمیل کرده است.
خانم رایس گفت: «آنچه مجموعه ما در رابطه با ایران کم داشت اسناد دیپلمات‌ها و دولتمردان بود و مجموعه عظیم زاهدی این خلا را پر کرده است.»
کاندولیزا رایس این مجموعه را به این علت برای درک تاریخ ایرانِ مدرن «اساسی» خواند که شامل اسنادی از پدر اردشیر زاهدی است.
وی افزود: «این حقیقت که اسناد پدرش سپهبد زاهدی که شخصیت برجسته ای در تاریخ سیاسی و نظامی ایران در نیمه اول قرن بیستم بود در این مجموعه گنجانده شده است، آن را برای مطالعه ایران مدرن بیش از پیش ضروری می‌کند.»
هنری کیسینجر، اردشیر زاهدی را دوست و میهن پرستی خواند که در دشوارترین برهه برای حفظ روابط ایران و آمریکا تلاش کرد.
آقای کیسینجر گفت: «اردشیر در زمان غم انگیزی برای کشورش در واشنگتن خدمت کرد. او زمانی که شاه مورد حمله قرار گرفت و در نهایت سرنگون شد، با عزت رفتار کرد و تا زمانی که مجبور به تبعید شد، تمام تلاش خود را برای حفظ روابط بین دو کشور به کار گرفت.»
رهام الوندی، استادیار تاریخ بین المللی در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن و نویسنده کتاب «نیکسون، کیسینجر و شاه: ایالات متحده و ایران در جنگ سرد»، آرش عزیزی مورخ و پژوهشگر در دانشگاه نیویورک، رابرت استیل استادیار تاریخ بین المللی در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن، و مایکه وارنارپژوهشگر در حوزه سیاست خارجی ایران در دانشگان لیدن در هلنددر سخنان خود با استناد به اسناد و مدارک اهدایی اردشیر زاهدی، بر نقش او در سیاست خارجی ایران در دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی تاکید گذاشتند.
در پایان این کنفرانس، عباس میلانی مورخ و نویسنده، و مدیر برنامه مطالعات ایرانی در دانشگاه استنفورد، پیام مهناز زاهدی دختر اردشیر زاهدی را قرائت کرد: «پدرم، جناب اردشیر زاهدی، مشتاقانه منتظر این مراسم بودند. ما بسیار خوشحال بودیم که پروفسور میلانی برای همراهی وی و همچنین کمک به او از جنبه فنی در این مراسم حضور خواهد داشت.»
اریک ویکین معاون کتابخانه هوور گفت قرار است در آینده، نسخه دیجیتال این اسناد در شبکه آنلاین در اختیار عموم قرار بگیرد.
