در حالی که «کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی» روز سهشنبه کلیات طرح پر مناقشه صیانت از فضای مجازی را به تصویب رساند، بسیاری از کاربران و فعالان حوزه فضای مجازی میگویند مدتی است که اجرای این طرح از جمله «کاهش پهنای باند اینترنت بینالملل» عملا در دستور کار دولت جمهوری اسلامی قرار گرفته است.
همزمان با تصویب این طرح در «کمیسیون مشترک...» با ۱۸ رای موافق و یک رای مخالف، خبرگزاری ایسنا گزارش داد که جلال رشیدی کوچی، صاحب تنها رای مخالف به طرح، در این جلسه گفته است: «من نه مخالف نظام هستم و نه مخالف انقلاب. از خانوادهای آمدهام که پنج شهید تقدیم کرده است. عدهای برای موافقت با این طرح با من تماس میگیرند و من را تهدید میکنند. این در حالی است که بعد از گذشت مدتی از آغاز به کار کمیسیون مشترک، مردم هنوز نگران تصویب این طرح هستند.»
رضا تقیپور انوری، رئیس کمیسیون مشترک در پاسخ به اظهارات جلال رشیدی کوچی گفت: «برگزاری جلسه امروز به یکباره نبوده است و ...جزئیات طرح نیز در جلسات بعدی کمیسیون بررسی خواهد شد.»
در فیلم کوتاهی که از لحظه تصویب کلیات این طرح جنجالی منتشر شده، رئیس کمیسیون به سرعت دنبال دریافت رای موافق است و غیر از یک نماینده مخالف، سخن دیگری گفته نمیشود، با وجود آنکه پیشتر برخی مراکز و نهادها همچون مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با آن مخالفت کرده بودند.
یک کاربر شبکه اجتماعی توییتر در ارتباط با این شیوه بررسی طرح در مجلس شورای اسلامی، با استفاده از هشتگ #طرح_صیانت» نوشت: «جوری که تو کمیسیون رای شمردن، ما تو (بازی) مافیا رای نمیشمریم والا.»
در فیلم منتشره آمده، علیاصغر عنابستانی، نماینده مجلس یازدهم از حوزه انتخابیه سبزوار که بهمنماه ۹۹ در پی جلوگیری یک سرباز راهنمایی و رانندگی از ورود بدون مجوز خودرو وی به خط ویژه اتوبوس در محدوده دروازه دولت تهران، به صورت او سیلی زد، مسئول شمارش آرا و دبیر این کمیسیون ویژه بوده است.
طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» از همان ابتدای مردادماه که در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی اولیه قرار گرفت و در یک ماه بعد مقرر شد در خارج از صحن علنی و در کمیسیونی ویژه بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی تصویب شود، مورد اعتراض فراوان قرار گرفت.
ایجاد فیلترینگ گسترده و پایدار بدون امکان دور زدن، سپردن گذرگاههای دریافت و ارسال دیتا به ستاد کل نیروهای مسلح، اجبار کاربران به استفاده از اپلیکیشنهای ساخت شرکتهای زیر مجموعه نهادهای امنیتی، محدودیت در کسب و کارهای فضای مجازی و نقض حقوق شهروندی با جمعآوری اطلاعات و تعرض آشکار به حریم خصوصی شهروندان از انتقادات فراوانی است که به آن میشود.
حسین میرزایی، نماینده موافق این طرح در سخنانی با اعلام اینکه اپلیکیشنهای چینی و روسی میتوانند جایگزین برنامههای مورد استفاده کنونی کاربران شوند، مدعی شده است: «اگر گوگل وارد ایران نشه، گوشیهایی که به صورت پیش فرض برنامه گوگل پلی رو نصب دارند، عوارض ورودشان به کشور ٣۵ درصد افزایش پیدا میکند و حتی میتوانیم دیگه گوشی اندروید وارد نکنیم!»
از نخستین لحظات تصویب کلیات این طرح، برخی از مدیران ارشد دولت حسن روحانی با انتشار مطالبی در فضای مجازی، نسبت به آن واکنش نشان دادند و ابراز مخالفت کردند، مخالفتی که با واکنش متقابل منتقدان نیز روبرو شد و این مسئولان را از زمینهسازان اصلی این طرح محدود کننده دانستند.
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی با انتشار شعری از نیما یوشیج در توییتر و پستی اینستاگرامی نوشت: «نازک آرای تن شاخه گلی/ که به جانش کِشتَم و به جان دادمش آب/ ای دریغا به بَرَم میشکند…»
مریم شکرانی، روزنامهنگار اقتصادی در همین رابطه با انتشار رشته توییتی نوشت: «جدی نگیرید! آقای آذری جهرمی منظورشان این است که نهالی که کاشتن در طرح صیانت به بار نشست...»
سجاد بنابی، نائب رئیس اسبق هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت و معاون پیشین وزارت ارتباطات دولت حسن روحانی نیز در توییتی با استفاده از هشتگ «#طرح_صیانت» و متنی اعتراضی به مصوبه کمیسیون ویژه مجلس شورای اسلامی نوشته است: «انالله و اناالیه راجعون.»
حسین رونقی، بلاگر و فعال مدنی هم در واکنش به این قبیل اظهارنظرها نوشت: «همزمان با تصویب طرح صیانت در کمیسیون مشترک مجلس اسلامی، سرعت اینترنت بهشدت افت پیدا کرده و اختلال گستردهای بر روی ویپیانها و فیلترشکنها وجود دارد. بستر اجرایی طرح صیانت، شبکه ملی اطلاعات است، که در دولت روحانی و توسط شرکتهای چون ابرآروان پیریزی و اجرایی شد.»
بسیاری دیگر از کاربران نیز این اقدام مجلس شورای اسلامی را در راستای دستورات سالیان اخیر آیتالله علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی در مورد فضای مجازی دانستند.
در این میان با جدی شدن طرح محدود کننده «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی» که چندینبار دستخوش تغییراتی در محتوا و یا نام آن نیز شد، برخی از چهرهها و یا کاربران شبکههای اجتماعی نزدیک یا مدافع جمهوری اسلامی هم روی به مخالفتهایی با آن آوردند.
محمدصالح مفتاح، معاون پیشین ستاد امر به معروف جمهوری اسلامی و رئیس کمیته سیاسی جمعیت پیشرفت و عدالت، از احزاب سیاسی نزدیک به محمدباقر قالیباف در توییتی نوشت: «اگر برجام ۲۰ دقیقهای تصویب شد، حزب پایداری با تصویب ۱۰ دقیقهای کلیات طرح صیانت، رکورد جدیدی به نام خودش ثبت کرد. تبریک به آقای زارعپور و آقاتهرانی به خاطر حمایتهای ویژهشان. تسلیت به مردم ایران.»
مسعود پیرهادی، سردبیر روزنامه رسالت از رسانههای نزدیک به حزب موٰتلفه اسلامی و تریبون محافظهکاران سنتی نزدیک به حاکمیت ایران نیز نوشت: «ما حق نداریم مردم را سفیه بدانیم. ما حق نداریم مردم را محجور بدانیم. ما حق نداریم از مردم، اهلیت بگیریم ولی اهلیت را از آنان مسلوب بدانیم. وکیل ملت، حق ندارد خلاف نظر موکل، عمل کند. مردم اگر چیزی را نمیخواهند، ولو خلاف آنچه شما مصلحتشان میدانید، حق ندارید آن را اعمال کنید. بس کنید»
اما در روزهای اخیر بسیاری از کاربران فضای مجازی در ایران اعلام کردند که اجرای مفاد این طرح پیش از تصویب آن، با کاهش شدید ترافیک شبکه و پهنای باند مصرفی کاربران به منظور ایجاد اختلال به اینترنت بینالملل، با چراغ سبز نهادهای قدرت در جمهوری اسلامی کلید خورده است؛ موضوعی که عیسی زارعپور، وزیر ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی آن را تکذیب کرده و حاصل «فیک نیوز» عنوان کرده است.
مهدی بهاروند، از کاربران معترض شبکههای اجتماعی به این طرح با بکارگیری هشتگ «#طرح_صیانت» دستور دهنده اصلی برای تصویب چنین قوانینی را شخص رهبر جمهوری اسلامی دانسته و نوشته: «با این مسئله بیمعنی و بیاهمیت و مسخره ۱۸ نفر و نماینده و رایگیری، کاری نکنید که اهمیت و تأثیر نگرش خامنهای و سخنرانیهای بیشمارش که مدام به صیانت و نظارت از اینترنت اشاره میکرد، فراموش بشه. هر بار به پیامرسان داخلی و اینترنت ملی در فلان کشور اشاره میکرد.»
برخی کاربران نیز معتقدند که پیشتر بدون چنین مصوبهای نیز در جریان اعتراضات خونبار آبانماه ۹۸ دولت وقت جمهوری اسلامی اقدام به مسدود سازی و قطع کامل دسترسی شهروندان عادی ایران به شبکه اینترنت کرده بود.
مجتبی رحیمی در توییتی به این موضوع اشاره کرده و نوشته است: «طرح صیانت خیلی پیش از این در آبان۹۸ امتحانش را پس داده بود. زمانیکه آذری جهرمی وزیر ارتباطات بود و به مدت یک هفته اینترنت را قطع کرد تا در سکوت جامعه جهانی، ۱۵۰۰ معترض را به قتل برسانند. آنچه این "شاخه" را آبیاری کرد خون مردم ایران بود.»