کیومرث پوراحمد، کارگردان و فیلمساز سرشناس ایران اخیراً در واکنش به شرکت فیلمش در جشنواره فیلم فجر از حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران سپاسگزاری کرده است.
آقای پوراحمد گفته است فیلمساز برای تولید هنری و فرهنگی در گام نخست باید آزادی عمل و اراده داشته باشد. وی گفته است «در سال های گذشته آزادی تفکر و بیان اندیشه برای تولید یک اثر سینمایی و بازتاب آن بر پرده نقره ای از فضای سینمای ایران گرفته شد و همین عامل سبب دوری برخی از اهالی خانواده سینما از کار تولید و اکران شد».
برخی از کارگردان ها و تولیدکننده های محصولات فرهنگی و هنری نسبت به پدید آمدن گشایشی در عرصه فیلم و سریال تلویزیونی و موسیقی امیدوار شده اند.
آقای پوراحمد در این مورد گفته است «خوشبختانه آقای دکتر حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری دولت یازدهم و اعضای کابینه وی به خصوص در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیران وابسته به این وزارتخانه با حذف نگاه امنیتی و احترام به آزادی اندیشه و بیان، شرایط کار برای تمام فیلمسازان با هر نوع تفکر و اندیشه را فراهم کردند».
صنعت سینمای ایران در دوران ریاست جمهوری ۸ ساله محمود احمدی نژاد شاهد جذر و مدرهای بسیاری بود و با وجود فعالیت های تولیدی، در رکود و افسردگی عمیق و طولانی فرو رفت.
در دوران دولت احمدی نژاد، کارگردان ها و فیلمسازان سرشناسی همچون جعفر پناهی و محمد رسول الف به اتهاماتی همچون تبلیغ علیه نظام و تهدید امنیت ملی کشور بازجویی و زندانی شدند و برای مدت های طولانی از خروج از کشور منع و از ساخت فیلم و کارگردانی محروم شدند.
حسن روحانی در پیامی به مناسبت آغاز جشنواره فیلم فجر به دست اندرکاران صنعت فیلم و سینمای کشور گفت « سینماگران ما نه در برج‌های عاج بلکه همین‌جا کنار مردم زندگی می‌کنند و چه بسا خود را ملزم به موضع‌گیری علیه جریان یا موجی بدانند که در دوره‌ای آنها را گرفتار کرده است. گریزی از این قبیل واکنش‌ها نیست».
آقای روحانی در بخشی از نامه خود نوشته است «هنرمند همان است که گاه قهر می‌کند، خشمگین می‌شود یا مبالغه می‌کند. اما خواسته این برادر کوچکتان این است که از آنچه پشت سر گذاشته‌ایم فاصله بگیریم؛ دوران جدیدی آغاز شده و وقت آن است که با کرامت از آنچه پیش از این در حوزه سینما گذشته، بگذریم؛ اگر چه آن عبرت‌ها را هرگز فراموش نخواهیم کرد».
با وجودی که بیش از چند ماه از حیات دولت جدید در ایران نگذشته، رئیس جمهوری به «غبارگرفتگی و غمگین بودن سینمای کشور اذعان کرده و از ارائه آزادی به فعالان صنعت فیلم و سینمای کشور» سخن گفته است.
رئیس جمهوری جدید ایران وعده داده است تا با کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همه توان خود را برای حمایت از سینماگرانی به کار ببندد که «در راه آشتی دادن همه مردم ایران با سینمای ملی و یا عرضه آثار فرامرزی و میان فرهنگی تلاش می‌کنند».
گرچه در دولت احمدی نژاد تعداد سالانه تولیدات سینمایی در ایران کاهش نیافت و در دوره اول حدود ۱۰٠ فیلم و در دوره دوم دولت او به حدود ۲۰٠ فیلم رسید، امابرخی از کارشناسان معتقدند بسیاری از این فیلم ها با کسب بودجه و چراغ سبز مقامات دولت وقت فیلم هایی برای تبلیغ و ارتقای دیدگاه های عقیدتی و سیاسی جمهوری اسلامی تولید کردند.
عارف محمدی، مستندساز و منتقد سینما در تورنتو در گفتگو با وب سایت فارسی صدای آمریکا می گوید «در دوران فرهنگ و ارشاد آقای احمدی نژاد با تکیه بر آنچه که فرهنگ و ارشاد دولت آقای روحانی اظهار داشته بیشترین آسیب ها بر سینمای معتبر ایران وارد آمد و اگر چه تعداد تولیدات فیلم نسبت به گذشته افزایش یافت، اما سطح کیفی و محتوایی فیلمها بسیار نازل شد و تولید فیلمهای مبتذل و سطحی ... تعبیر و مصطلح شده بود».
خانه سینما، قدیمی ترین تشکل صنفی سینماگران ایرانی است که طی دو دهه گذشته در تلاش بوده تا مستقل از سیاست های دولت و وزارت ارشاد جمهوری اسلامی فعالیت کند.
خانه سینما در دوران دولت ۸ ساله محمود احمدی نژاد مدتی منحل و تعطیل شده بود اما بعد از مدتی دیوان عدالت اداری حکم انحلال خانه سینما را لغو کرد. خانه سینما با وجودی که دشواری های بسیاری را پشت سر گذاشت و به مدت یک سال و نیم تعطیل بود، بار دیگر باز شد.
پس از آغاز فعالیت دولت حسن روحانی، خانه سینما پس از پشت سر گذاشتن اختلاف نظرهای بسیار و جنجال های خبری فراوان بعد از یک سال و نیم اواخر شهریور ماه سال جاری بار دیگر باز شد.
در دوران محمود احمدی نژاد، هنرمندان سرشناس ایران به حاشیه رانده شدند، به دلیل سیاست های دولت او یا از فیلم ساختن و کارگردانی دست کشیدند و یا جلای وطن کردند و در خارج از مرزهای ایران با وجود چالش های بسیار به فعالیت های هنری پرداختند. از سویی دیگر، در همین دوران فیلمسازانی همچون مسعود ده نمکی میدان تازه ای برای مطرح کردن دیدگاه های خود یافتند و در صنعت سینمای ایران جولان دادند.
آقای محمدی در مورد چشم انداز بهبود شرایط سینمای ایران در دولت جدید می گوید: «این که دولت روحانی در بهبود این سبنما و مرمت دوباره آن کاری از پیش خواهد برد، امری است که به زمان نیاز دارد. همینقدر که تدبیر و امید شعار اصلی دولت آقای روحانی است ما علاقمندان جدی سینمای آبرومند و اندیشمند را وا می دارد تا واژه امید که قدمت دیرینه ای در فرهنگ و ادبیات ایران داشته را مد نظر قرارداده و نسبت به تحول و بازسازی یک سینمای نوبن که البته نسبی میباشد امید وار باشیم.»
سینماگران و فعالان عرصه فیلم و سینمای کشور از سویی با چالش های مالی و کسب معیشت روبرو بوده اند و از سویی دیگر با مشکلات و موانع متعدد و گاه غیرقابل حلی مواجه شده بودند که ثمره ای به جز انزوا، تنگدستی و خشم و افسردگی آن ها را به همراه نداشت.
بسیاری از ناظران و کارشناسان فقدان امنیت شغلی و نبود امنیت روانی برای فعالان عرصه فرهنگی و هنری کشور را یکی از عوامل رکود جدی دهه گذشته در کشور می دانند.
کارگردان های سرشناس و موفقی همچون رخشان بنی اعتماد، ابراهیم حاتمی کیا، سامان مقدم، کمال تبریزی و بهرام بیضایی با وجود چالش های بسیار دو دهه گذشته در ایران در کشور مانده اند و کماکان به فعالیت های خود ادامه داده اند اما بسیاری از آثار آن ها به ویژه آثاری که پس از ناآرامی های سیاسی سال ۱٣۸۸ در ایران کارگردانی کردند، از اکران عمومی محروم ماندند.
بنا به گزارش رسانه های ایران، در طی دو دوره دولت احمدی نژاد ٩٠ فیلم تولید شدند اما هرگز ادامه امکان نمایش عمومی پیدا نکردند.
مجید مجیدی، کارگردان سرشناس مقیم ایران گفته است «فرهنگ و هنر در دوره احمدی نژاد لطمات جبران ناپذیری خورد».
بهروز افخمی، کارگردان شناخته شده ایران نیز گفته است در دوره احمدی نژاد تماشاگران از سینما بیرون رفتند. آقای افخمی زمستان سال گذشته به پارسینه گفته بود «اتفاقی که در ۷ یا ۸ سال اخیر در دولت احمدی‌نژاد افتاده، این است که سینمای ایران یکبار دیگر مرده؛ یعنی همان وضعیتی پیش‌آمده که قبل از انقلاب در دهه‌ی ۱٣۵٠ اتفاق افتاد».
فرج الله سلحشور، کارگردان تلویزیون ایران ٣٠ شهریور سال جاری به «تابناک» گفته بود «دولت احمدی نژاد سینما را نابود کرد». وی ضمن انتقاد شدید از تولیدات سینمایی کشور در ٣۵ سال گذشته به تابناک گفته بود در آن دوره (احمدی نژاد) سینما رو به نابودی و تعطیلی رفت. آقای سلحشور گفته است «چشم اندازی هم در این دولت نمی بینیم، چون طرح و فکری ارائه نکرده اند».
عارف محمدی تاکید می کند چه در دولت آقای روحانی و چه در هر دولت دیگر تنها با تکیه بر اهمیت فرهنگ سازی و رشد فکری جامعه از سوی مسئولان است که می توان به سیاستگذاری هایی در راستای حمایت های مالی و معنوی از هنرمندان و اعتلای هنر امیدوار بود ، در غیر اینصورت همه چیز در حد یک شعار تبلیغاتی باقی خواهد ماند.
با وجود وعده های دولت جدید و امیدواری کارگردان ها، تولیدکننده های فیلم و سینما و بسیاری از فعالان عرصه فرهنگی و هنری به بهبود شرایط و خروج از بن بست های مالی، موانع دولتی و افسردگی و بی انگیزگی مردم، خطوط قرمزی که طی دو سه دهه گذشته برای فیلمسازان ایرانی ترسیم شده بوده اند هنوز پابرجا هستند. گروه ها و جناح های تندرو و افراطی نسبت به تولید و یا پخش هر گونه تولید تلویزیونی و یا سینمایی که با دیدگاه های مذهبی و عقیدتی شان مخالف باشند، واکنش نشان می دهند.
آقای محمدی می گوید «من شخصا معتقدم فرهنگ سازی از سوی هنرمندان و ادیبان امری است که نیاز به حمایت دولتمردان اهل فرهنگ واتدیشه دارد. عامه مردم ما که منتقدان و کارشناسان غالبا آنها را متهم به سطحی نگری و بی سلیقگی در استقبال از آثار مستقل و هنری می کنند همان مردمی هستند که در دوران طلایی سینمای پس از انقلاب (اواسط دهه شصت تا اوایط دهه هفتاد) از فیلمهای ارزشمندی چون هامون، اجاره نشینها ، ناخدا خورشید ، مادر، باشو غریبه کو چک ، دونده استقبال کردند چرا که بنیادی چون فارابی در زمان سید محمد بهشتی با سیاستهای مدبرانه خود از فیلمهای ارزشمند برای دوری جستن از دغدغه های مالی حمایتهای چند جانبه ای میکرد که بعدها این حمایتها کم رنگ و یا از بین رفت».
گرچه فیلمسازان و کارگردان های ایرانی طی سه دهه گذشته با تولید بهترین و موفق ترین آثار خود، در داخل و خارج از کشور با استقبال بسیاری مواجه شده اند و جوایز معتبر بین المللی را از آن خود کرده اند، اما ارتباط تنگاتنگ بین هنر و سینما از جمله چالش های اصلی فیلمسازان، کارگردان ها و دست اندرکاران صنعت فیلم و سینمای کشور بوده و همین امر سبب شده است که اختلافات بین دولتمردان و هنرمندان به مسیری طولانی و گاه پایان نایافتنی بدل شوند.
آقای پوراحمد گفته است فیلمساز برای تولید هنری و فرهنگی در گام نخست باید آزادی عمل و اراده داشته باشد. وی گفته است «در سال های گذشته آزادی تفکر و بیان اندیشه برای تولید یک اثر سینمایی و بازتاب آن بر پرده نقره ای از فضای سینمای ایران گرفته شد و همین عامل سبب دوری برخی از اهالی خانواده سینما از کار تولید و اکران شد».
برخی از کارگردان ها و تولیدکننده های محصولات فرهنگی و هنری نسبت به پدید آمدن گشایشی در عرصه فیلم و سریال تلویزیونی و موسیقی امیدوار شده اند.
آقای پوراحمد در این مورد گفته است «خوشبختانه آقای دکتر حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری دولت یازدهم و اعضای کابینه وی به خصوص در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیران وابسته به این وزارتخانه با حذف نگاه امنیتی و احترام به آزادی اندیشه و بیان، شرایط کار برای تمام فیلمسازان با هر نوع تفکر و اندیشه را فراهم کردند».
صنعت سینمای ایران در دوران ریاست جمهوری ۸ ساله محمود احمدی نژاد شاهد جذر و مدرهای بسیاری بود و با وجود فعالیت های تولیدی، در رکود و افسردگی عمیق و طولانی فرو رفت.
در دوران دولت احمدی نژاد، کارگردان ها و فیلمسازان سرشناسی همچون جعفر پناهی و محمد رسول الف به اتهاماتی همچون تبلیغ علیه نظام و تهدید امنیت ملی کشور بازجویی و زندانی شدند و برای مدت های طولانی از خروج از کشور منع و از ساخت فیلم و کارگردانی محروم شدند.
حسن روحانی در پیامی به مناسبت آغاز جشنواره فیلم فجر به دست اندرکاران صنعت فیلم و سینمای کشور گفت « سینماگران ما نه در برج‌های عاج بلکه همین‌جا کنار مردم زندگی می‌کنند و چه بسا خود را ملزم به موضع‌گیری علیه جریان یا موجی بدانند که در دوره‌ای آنها را گرفتار کرده است. گریزی از این قبیل واکنش‌ها نیست».
آقای روحانی در بخشی از نامه خود نوشته است «هنرمند همان است که گاه قهر می‌کند، خشمگین می‌شود یا مبالغه می‌کند. اما خواسته این برادر کوچکتان این است که از آنچه پشت سر گذاشته‌ایم فاصله بگیریم؛ دوران جدیدی آغاز شده و وقت آن است که با کرامت از آنچه پیش از این در حوزه سینما گذشته، بگذریم؛ اگر چه آن عبرت‌ها را هرگز فراموش نخواهیم کرد».
با وجودی که بیش از چند ماه از حیات دولت جدید در ایران نگذشته، رئیس جمهوری به «غبارگرفتگی و غمگین بودن سینمای کشور اذعان کرده و از ارائه آزادی به فعالان صنعت فیلم و سینمای کشور» سخن گفته است.
رئیس جمهوری جدید ایران وعده داده است تا با کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همه توان خود را برای حمایت از سینماگرانی به کار ببندد که «در راه آشتی دادن همه مردم ایران با سینمای ملی و یا عرضه آثار فرامرزی و میان فرهنگی تلاش می‌کنند».
گرچه در دولت احمدی نژاد تعداد سالانه تولیدات سینمایی در ایران کاهش نیافت و در دوره اول حدود ۱۰٠ فیلم و در دوره دوم دولت او به حدود ۲۰٠ فیلم رسید، امابرخی از کارشناسان معتقدند بسیاری از این فیلم ها با کسب بودجه و چراغ سبز مقامات دولت وقت فیلم هایی برای تبلیغ و ارتقای دیدگاه های عقیدتی و سیاسی جمهوری اسلامی تولید کردند.
عارف محمدی، مستندساز و منتقد سینما در تورنتو در گفتگو با وب سایت فارسی صدای آمریکا می گوید «در دوران فرهنگ و ارشاد آقای احمدی نژاد با تکیه بر آنچه که فرهنگ و ارشاد دولت آقای روحانی اظهار داشته بیشترین آسیب ها بر سینمای معتبر ایران وارد آمد و اگر چه تعداد تولیدات فیلم نسبت به گذشته افزایش یافت، اما سطح کیفی و محتوایی فیلمها بسیار نازل شد و تولید فیلمهای مبتذل و سطحی ... تعبیر و مصطلح شده بود».
خانه سینما، قدیمی ترین تشکل صنفی سینماگران ایرانی است که طی دو دهه گذشته در تلاش بوده تا مستقل از سیاست های دولت و وزارت ارشاد جمهوری اسلامی فعالیت کند.
خانه سینما در دوران دولت ۸ ساله محمود احمدی نژاد مدتی منحل و تعطیل شده بود اما بعد از مدتی دیوان عدالت اداری حکم انحلال خانه سینما را لغو کرد. خانه سینما با وجودی که دشواری های بسیاری را پشت سر گذاشت و به مدت یک سال و نیم تعطیل بود، بار دیگر باز شد.
پس از آغاز فعالیت دولت حسن روحانی، خانه سینما پس از پشت سر گذاشتن اختلاف نظرهای بسیار و جنجال های خبری فراوان بعد از یک سال و نیم اواخر شهریور ماه سال جاری بار دیگر باز شد.
در دوران محمود احمدی نژاد، هنرمندان سرشناس ایران به حاشیه رانده شدند، به دلیل سیاست های دولت او یا از فیلم ساختن و کارگردانی دست کشیدند و یا جلای وطن کردند و در خارج از مرزهای ایران با وجود چالش های بسیار به فعالیت های هنری پرداختند. از سویی دیگر، در همین دوران فیلمسازانی همچون مسعود ده نمکی میدان تازه ای برای مطرح کردن دیدگاه های خود یافتند و در صنعت سینمای ایران جولان دادند.
آقای محمدی در مورد چشم انداز بهبود شرایط سینمای ایران در دولت جدید می گوید: «این که دولت روحانی در بهبود این سبنما و مرمت دوباره آن کاری از پیش خواهد برد، امری است که به زمان نیاز دارد. همینقدر که تدبیر و امید شعار اصلی دولت آقای روحانی است ما علاقمندان جدی سینمای آبرومند و اندیشمند را وا می دارد تا واژه امید که قدمت دیرینه ای در فرهنگ و ادبیات ایران داشته را مد نظر قرارداده و نسبت به تحول و بازسازی یک سینمای نوبن که البته نسبی میباشد امید وار باشیم.»
سینماگران و فعالان عرصه فیلم و سینمای کشور از سویی با چالش های مالی و کسب معیشت روبرو بوده اند و از سویی دیگر با مشکلات و موانع متعدد و گاه غیرقابل حلی مواجه شده بودند که ثمره ای به جز انزوا، تنگدستی و خشم و افسردگی آن ها را به همراه نداشت.
بسیاری از ناظران و کارشناسان فقدان امنیت شغلی و نبود امنیت روانی برای فعالان عرصه فرهنگی و هنری کشور را یکی از عوامل رکود جدی دهه گذشته در کشور می دانند.
کارگردان های سرشناس و موفقی همچون رخشان بنی اعتماد، ابراهیم حاتمی کیا، سامان مقدم، کمال تبریزی و بهرام بیضایی با وجود چالش های بسیار دو دهه گذشته در ایران در کشور مانده اند و کماکان به فعالیت های خود ادامه داده اند اما بسیاری از آثار آن ها به ویژه آثاری که پس از ناآرامی های سیاسی سال ۱٣۸۸ در ایران کارگردانی کردند، از اکران عمومی محروم ماندند.
بنا به گزارش رسانه های ایران، در طی دو دوره دولت احمدی نژاد ٩٠ فیلم تولید شدند اما هرگز ادامه امکان نمایش عمومی پیدا نکردند.
مجید مجیدی، کارگردان سرشناس مقیم ایران گفته است «فرهنگ و هنر در دوره احمدی نژاد لطمات جبران ناپذیری خورد».
بهروز افخمی، کارگردان شناخته شده ایران نیز گفته است در دوره احمدی نژاد تماشاگران از سینما بیرون رفتند. آقای افخمی زمستان سال گذشته به پارسینه گفته بود «اتفاقی که در ۷ یا ۸ سال اخیر در دولت احمدی‌نژاد افتاده، این است که سینمای ایران یکبار دیگر مرده؛ یعنی همان وضعیتی پیش‌آمده که قبل از انقلاب در دهه‌ی ۱٣۵٠ اتفاق افتاد».
فرج الله سلحشور، کارگردان تلویزیون ایران ٣٠ شهریور سال جاری به «تابناک» گفته بود «دولت احمدی نژاد سینما را نابود کرد». وی ضمن انتقاد شدید از تولیدات سینمایی کشور در ٣۵ سال گذشته به تابناک گفته بود در آن دوره (احمدی نژاد) سینما رو به نابودی و تعطیلی رفت. آقای سلحشور گفته است «چشم اندازی هم در این دولت نمی بینیم، چون طرح و فکری ارائه نکرده اند».
عارف محمدی تاکید می کند چه در دولت آقای روحانی و چه در هر دولت دیگر تنها با تکیه بر اهمیت فرهنگ سازی و رشد فکری جامعه از سوی مسئولان است که می توان به سیاستگذاری هایی در راستای حمایت های مالی و معنوی از هنرمندان و اعتلای هنر امیدوار بود ، در غیر اینصورت همه چیز در حد یک شعار تبلیغاتی باقی خواهد ماند.
با وجود وعده های دولت جدید و امیدواری کارگردان ها، تولیدکننده های فیلم و سینما و بسیاری از فعالان عرصه فرهنگی و هنری به بهبود شرایط و خروج از بن بست های مالی، موانع دولتی و افسردگی و بی انگیزگی مردم، خطوط قرمزی که طی دو سه دهه گذشته برای فیلمسازان ایرانی ترسیم شده بوده اند هنوز پابرجا هستند. گروه ها و جناح های تندرو و افراطی نسبت به تولید و یا پخش هر گونه تولید تلویزیونی و یا سینمایی که با دیدگاه های مذهبی و عقیدتی شان مخالف باشند، واکنش نشان می دهند.
آقای محمدی می گوید «من شخصا معتقدم فرهنگ سازی از سوی هنرمندان و ادیبان امری است که نیاز به حمایت دولتمردان اهل فرهنگ واتدیشه دارد. عامه مردم ما که منتقدان و کارشناسان غالبا آنها را متهم به سطحی نگری و بی سلیقگی در استقبال از آثار مستقل و هنری می کنند همان مردمی هستند که در دوران طلایی سینمای پس از انقلاب (اواسط دهه شصت تا اوایط دهه هفتاد) از فیلمهای ارزشمندی چون هامون، اجاره نشینها ، ناخدا خورشید ، مادر، باشو غریبه کو چک ، دونده استقبال کردند چرا که بنیادی چون فارابی در زمان سید محمد بهشتی با سیاستهای مدبرانه خود از فیلمهای ارزشمند برای دوری جستن از دغدغه های مالی حمایتهای چند جانبه ای میکرد که بعدها این حمایتها کم رنگ و یا از بین رفت».
گرچه فیلمسازان و کارگردان های ایرانی طی سه دهه گذشته با تولید بهترین و موفق ترین آثار خود، در داخل و خارج از کشور با استقبال بسیاری مواجه شده اند و جوایز معتبر بین المللی را از آن خود کرده اند، اما ارتباط تنگاتنگ بین هنر و سینما از جمله چالش های اصلی فیلمسازان، کارگردان ها و دست اندرکاران صنعت فیلم و سینمای کشور بوده و همین امر سبب شده است که اختلافات بین دولتمردان و هنرمندان به مسیری طولانی و گاه پایان نایافتنی بدل شوند.
