در روز جهانی تالاب‌ها، کانال تلگرام «کمپین فعالین بلوچ» با انتشار تصاویری، از تجمع شماری از ساکنان و فعالان مدنی منطقه سیستان و اعتراض به خشک شدن تالاب هامون خبر داد.
کمپین فعالین بلوچ تشکیل نشدن کمیساریای آب هیرمند در وزارت نیرو «به مدت ۱۷ سال»، «مواضع ضعیف» جمهوری اسلامی در قبال سد سازی‌ها در افغانستان و نادیده گرفته شدن موضوع حقابه در معاهده سه جانبه ایران، هند و افغانستان را از دلایل خشک شدن تالاب عنوان کرده است.
همزمان، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران، ندادن حقابه هامون توسط افغانستان و وجود تحریم‌ها را مقصر شرایط کنونی دانست.
علی سلاجقه گفت: «دنیا به خاطر تحریم‌ها اجازه نمی‌دهد ارتباطات محیط زیستی داشته باشیم.»
او همچنین از آنچه قطع همکاری اتحادیه اروپا برای احیای تالاب هامون نامید، انتقاد کرد.
این مقام جمهوری اسلامی با اشاره به این‌که ایران عضو ۱۵ کنوانسیون بین‌المللی و ۵۴ کنوانسیون، پروتکل و الحاقیه است، افزود: «جامعه جهانی به ما متعهد و مکلف هستند، اما چرا سیاسی‌بازی می‌کنید؟»
خبرگزاری تسنیم چندی پیش در گزارشی، وزارت نیرو را به دلیل اجرای «طرح غیرکارشناسی ساماندهی هامون صابوری» و حفر یک کانال ۲۶ کیلومتری در دل تالاب انتقاد کرد و نوشت این کانال به کریدوری برای جابه‌جایی هرچه راحت‌تر گردوغبار تبدیل شده است و از آن به‌عنوان «دسته‌گل وزارت نیرو در تالاب هامون» یاد می‌شود.
در مقابل، علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو، روز جمعه سیزدهم بهمن، از حکومت طالبان در افغانستان انتقاد کرد و گفت: مقامات طالبان «بهانه‌تراشی‌هایی» در مورد خشکسالی می‌کنند.
او افزود: اگر طالبان حقابه را ندهند، «از ابزارهای قانونی و حقوقی» استفاده خواهیم کرد. این مقام جمهوری اسلامی توضیح بیشتری در این مورد نداد.
معاهده مربوط به آب «رود هیرمند» بین دولت وقت ایران و دولت افغانستان شامل «۱۲ ماده و دو پروتکل ضمیمه» است که بیست و دوم اسفند ۱۳۵۱ (۱۳ مارس ۱۹۷۳) در کابل به امضا رسید.
طبق ماده ششم این معاهده، «افغانستان نباید دست به اقداماتی بزند که حق‌آبه ایران برای زراعت به‌طور کلی نامناسب شود یا به مواد شیمیایی حاصله از فاضلاب صنایع، به‌حدی آلوده شود که با آخرین روش‌های فنی و معمول، قابل تصفیه نبوده و استعمال آب برای ضروریات معدنی ناممکن و مضر شود.»
براساس این توافق، افغانستان باید سالانه ۸۲۰ میلیون متر‌مکعب از آب هیرمند را به سمت ایران روان کند.
بسیاری از مقامات ارشد جمهوری اسلامی مانند رؤسای مختلف سازمان محیط زیست، برخی معاونان رؤسای مختلف دولت جمهوری اسلامی و حتی مقامات محلی همچون استانداران و فرمانداران بارها طی این چند دهه مدعی «پیگیری حق‌آبه ایران از هیرمند» شده‌اند، بدون آنکه هیچ نتیجه ملموسی را به اهالی منطقه عرضه کنند.
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، نیز در اردیبهشت سال جاری در سفر به استان سیستان و بلوچستان، با لحن تهدیدآمیز و کم‌سابقه‌ای درباره حقابه هیرمند خطاب به طالبان گفته بود: «حرف من را جدی بگیرید تا بعدا گلایه نکنید.»
این اظهارات او با واکنش‌های تند طالبان روبرو شد. در این ارتباط، یکی از واکنش‌ها که در فضای مجازی بسیار پربحث شد، از سوی «ژنرال مبین»، از چهره‌های معروف طالبان صورت گرفت. او یک دبه زرد رنگ را پر از آب کرد و خطاب به ابراهیم رئیسی گفت: «این بشکه را بگیر و به ما حمله نکن، ما می‌ترسیم.»
ایران به نوعی پایه‌گذار روز جهانی تالاب‌ها است. با امضای «کنوانسیون رامسر» در دوم فوریه ۱۹۷۱، دهم مهر ۱۳۵۰، در شهر رامسر و به پیشنهاد دولت وقت ایران، قدیمی‌ترین معاهده بین‌المللی، با موضوع حفاظت از طبیعت و تنوع‌زیستی تالابی و با محوریت ایران به امضا رسید.
در حال حاضر، این پیمان ۲۴۱۲ مکان به وسعت بیش از ۲۵۴ هزار هکتار در ۱۷۱ کشور را پوشش می‌دهد.
این معاهده، کشورهای عضو را به تعیین و حفظ تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی و تشویق به استفاده خردمندانه از آنها ملزم می‌کند.
ایران در مجموع ۲۵ تالاب ارزشمند دارد که در سال‌های پس از انقلاب بهمن ۵۷، بیشتر آنها یا به طور کامل از بین رفته‌اند یا در معرض نابودی قرار دارند.
بختگان، پریشان، جازموریان، هامون، گاوخونی، بخش بزرگی از شادگان، ارومیه، انزلی و هورالعظیم از جمله تالاب‌ها و دریاچه‌هایی شناخته شده‌ای هستند که خشک شده‌اند.
تالاب‌ها در تولید اکسیژن، ذخیره آب، تصفیه آب، ترسیب و ذخیره کربن، تولید مواد مغذی و تثبیت خاک نقش حیاتی دارند.
