ده ها تن از روزنامه نگاران ترکیه در زندان یا زیر محاکمه اند، هزاران مخالف به شکل ناشناس روی توییتر اخبارشان را منتشر می کنند، و مقامات دولتی از طریق تماس های تلفنی فعالانی را که در مقابل دولت فعالیت دارند، تهدید می کنند.
منتقدانی که تن به فشارها نمی دهند، از سوی دولت خفه می شوند. دیگر روزنامه نگارانی هم هستند که به دنبال دردسر نمی گردند، مثل شبکه تلویزیونی که طی اوج درگیری های ژوئن گذشته و زمانی که پلیس به تظاهرکنندگان اسپری فلفل و گاز اشک آور می زد، مستندی از زندگی پنگوئن را نمایش می داد.
رسوایی چند هفته اخیر در هسته مرکزی دولت رجب طیب اردوغان، در این میان مثل هدیه ای است به رسانه های ترکیه که مدت هاست تحت فشار قرار دارند.
رسوایی اخیر دشمنی میان اردوغان و فتح الله گولن، چهره مذهبی و قدرتمند ترک مقیم آمریکا را یک بار دیگر مطرح کرد. این واعظ و مدرس الهیات سابقا متحد اردوغان بود و جنبش «سرویس» (به ترکی هیزمت) را تاسیس کرد که در پلیس و قوه قضائیه و همچنین بخش هایی از رسانه های ترکیه نفوذ کرده و اردوغان آن ها را به خرابکاری علیه خود متهم می کند.
روزنامه های حامی گولن مانند «زمان» و «بوگون» که پیشتر بعضا از حزب عدالت و توسعه آقای اردوغان حمایت کردند، جزئیات از اتهامات وارده علیه اردوغان را بیان کردند از انتشار تصاویر پول های نقد جاسازی شده در جعبه کفش تا مکالمات تلفنی میان بازرگانان و نزدیکان اردوغان.
روزنامه های حامی دولت «صباح» ، «استار» و «ینی شفق» تحقیقات درباره فساد را توطئه ای علیه اردوغان می دانند.
در میان هم رسانه هایی قرار دارند که عمدتا متعلق به منابعی هستند که با دولت روابط تجاری دارند. این رسانه ها محتاطانه سعی کرده اند که یک صدای قوی باشند هرچند ساختار مالکیت آن ها درباره این که عملکرد این رسانه های می تواند تغییری در اوضاع ایجاد کند یا نه، شبهه می افکند.
یاووز بایدار، روزنامه نگار سرشناس ترک که وبسایت نظارت بر رسانه های ترکیه موسوم به «پلتفرم ۲۴» را تاسیس کرد می گوید: «تحقیقات درباره رسوایی موقعیتی جدید برای روزنامه نگاری ترکیه است تا خود را از خفگی نجات دهد.»
او به خبرگزاری رویترز گفت «سوال اینجاست که رسانه های وابسته به دولت همچون حریت و ملیت می توانند از این چالش برخیزند یا نه.» ملیت و حریت به ایمیل های رویترز برای دادن نظر در این زمینه، پاسخ ندادند.
آقای بایدار پس از حمله پلیس به تظاهرکنندگان ضد دولتی در ماه ژوئن، کار خود را در روزنامه صباح از دست داد. مالکیت صباح با هولدینگ «چالیک» است که توسط داماد اردوغان اداره می شود.
صباح در ماه دسامبر به گروه ساختمانی کالیون فروخته شد که طرف قرارداد عمده دولت است.
دست کم دوازده روزنامه و ده کانال تلویزیونی تحت مالکیت شرکت های بزرگ انرژی، ساختمانی و یا مین یابی هستند که همگی به قراردادهای دولتی وابسته اند.
سازمان نظارت بر رسانه های خانه آزادی در آمریکا در گزارشی که روز جمعه منتشر کرد گفت این امر وضعی را پدید آورده که رسانه ها در جهت ارتقا منافع مالی مالک مورد استفاده قرار می گیرند.
رجب طیب اردوغان تحقیق و تجسس درباره فساد دولت را «کودتای قضایی» نامیده است و دادستان ها و قضات و هزاران مامور پلیس را جابه جا کرده است.
این اقدام تحقیقات را متوقف کرده و وکلا را بر آن داشته تا مخفیانه اسناد دادگاه ها را به رسانه های منتقد دولت نشت دهند.
برخی دیگر از روزنامه نگاران نیز از سوی مدیرانشان تهدید به اخراج شده اند و بعضا هدف حمله کمپین های نفرت پراکنی در اینترنت و روزنامه های دولتی شده اند.
اعمال محدودیت بر رسانه ها و حمله به روزنامه نگاران در ترکیه چیز جدیدی نیست. هنوز قتل هرانت دینک، روزنامه نگار آمریکایی-ترک که یک ترور سیاسی تلقی می شود از یادها نرفته است.
اما تابوها عوض شده است. قبلا انتقاد از مصطفی کمال آتاتورک و یا عدم اطلاق لفظ تروریست به شبه نظامیان کرد جرم بود اما حالا انتقاد از دولت است که زندان به دنبال می آورد.
روزنامه نگاران و سردبیران میگویند مقامات دولتی نزدیک به نخست وزیر به آنان تلفن می زنند و خواستار عوض کردن گزارش هایشان می شوند. آنان می گویند بهتر است که «آقا را ناراحت نکنند.»
اجه تملکوران، به تازگی از روزنامه «حابرتورک» اخراج شده چرا که به این هشدارها اهمیتی نداد و خبر حمله هوایی نیروی هوایی ترکیه و قتل کردها را گزارش کرد.
دولت و مقامات حزب عدالت و توسعه از اظهار نظر در این باره پرهیز کردند.
ترکیه یکی از عمده ترین زندان های روزنامه نگاران است و از ماه دسامبر تاکنون ۴۰ روزنامه نگار را پشت میله ها انداخته است. سازمان روزنامه نگاران بدون مرز، ترکیه را از نظر آزادی بیان از میان ۱۷۸ کشور در رتبه ۱۵۴ قرار داده است.
دولت می گوید هیچ روزنامه نگاری به خاطر حرفه اش زندانی نشده. یک مقام ارشد دولتی به خبرگزاری رویترز می گوید آنان به خاطر فعالیت های دیگرشان زندانی شده اند.
اما این نفوذ دولت و تهدیدهای آن است که آزادی بیان، روزنامه نگاران و گروه های حقوق و فعال را تحت فشار گذاشته است.
روزنامه نگاران بدون مرز در گزارشی در ماه دسامبر گفت: «دولت ترکیه عادت کرده که وقتی در خطر است به خبررسانان حمله کند. روزنامه نگاران نباید به خاطر فعالیتشان رنج بکشند.»
انتقادات از عملکرد دولت در آستانه انتخابات محلی ماه مارس، انتخابات ریاست جمهوری در اوت، و انتخابات پارلمانی در سال آینده است.
منتقدانی که تن به فشارها نمی دهند، از سوی دولت خفه می شوند. دیگر روزنامه نگارانی هم هستند که به دنبال دردسر نمی گردند، مثل شبکه تلویزیونی که طی اوج درگیری های ژوئن گذشته و زمانی که پلیس به تظاهرکنندگان اسپری فلفل و گاز اشک آور می زد، مستندی از زندگی پنگوئن را نمایش می داد.
رسوایی چند هفته اخیر در هسته مرکزی دولت رجب طیب اردوغان، در این میان مثل هدیه ای است به رسانه های ترکیه که مدت هاست تحت فشار قرار دارند.
رسوایی اخیر دشمنی میان اردوغان و فتح الله گولن، چهره مذهبی و قدرتمند ترک مقیم آمریکا را یک بار دیگر مطرح کرد. این واعظ و مدرس الهیات سابقا متحد اردوغان بود و جنبش «سرویس» (به ترکی هیزمت) را تاسیس کرد که در پلیس و قوه قضائیه و همچنین بخش هایی از رسانه های ترکیه نفوذ کرده و اردوغان آن ها را به خرابکاری علیه خود متهم می کند.
روزنامه های حامی گولن مانند «زمان» و «بوگون» که پیشتر بعضا از حزب عدالت و توسعه آقای اردوغان حمایت کردند، جزئیات از اتهامات وارده علیه اردوغان را بیان کردند از انتشار تصاویر پول های نقد جاسازی شده در جعبه کفش تا مکالمات تلفنی میان بازرگانان و نزدیکان اردوغان.
روزنامه های حامی دولت «صباح» ، «استار» و «ینی شفق» تحقیقات درباره فساد را توطئه ای علیه اردوغان می دانند.
در میان هم رسانه هایی قرار دارند که عمدتا متعلق به منابعی هستند که با دولت روابط تجاری دارند. این رسانه ها محتاطانه سعی کرده اند که یک صدای قوی باشند هرچند ساختار مالکیت آن ها درباره این که عملکرد این رسانه های می تواند تغییری در اوضاع ایجاد کند یا نه، شبهه می افکند.
یاووز بایدار، روزنامه نگار سرشناس ترک که وبسایت نظارت بر رسانه های ترکیه موسوم به «پلتفرم ۲۴» را تاسیس کرد می گوید: «تحقیقات درباره رسوایی موقعیتی جدید برای روزنامه نگاری ترکیه است تا خود را از خفگی نجات دهد.»
او به خبرگزاری رویترز گفت «سوال اینجاست که رسانه های وابسته به دولت همچون حریت و ملیت می توانند از این چالش برخیزند یا نه.» ملیت و حریت به ایمیل های رویترز برای دادن نظر در این زمینه، پاسخ ندادند.
آقای بایدار پس از حمله پلیس به تظاهرکنندگان ضد دولتی در ماه ژوئن، کار خود را در روزنامه صباح از دست داد. مالکیت صباح با هولدینگ «چالیک» است که توسط داماد اردوغان اداره می شود.
صباح در ماه دسامبر به گروه ساختمانی کالیون فروخته شد که طرف قرارداد عمده دولت است.
دست کم دوازده روزنامه و ده کانال تلویزیونی تحت مالکیت شرکت های بزرگ انرژی، ساختمانی و یا مین یابی هستند که همگی به قراردادهای دولتی وابسته اند.
سازمان نظارت بر رسانه های خانه آزادی در آمریکا در گزارشی که روز جمعه منتشر کرد گفت این امر وضعی را پدید آورده که رسانه ها در جهت ارتقا منافع مالی مالک مورد استفاده قرار می گیرند.
رجب طیب اردوغان تحقیق و تجسس درباره فساد دولت را «کودتای قضایی» نامیده است و دادستان ها و قضات و هزاران مامور پلیس را جابه جا کرده است.
این اقدام تحقیقات را متوقف کرده و وکلا را بر آن داشته تا مخفیانه اسناد دادگاه ها را به رسانه های منتقد دولت نشت دهند.
برخی دیگر از روزنامه نگاران نیز از سوی مدیرانشان تهدید به اخراج شده اند و بعضا هدف حمله کمپین های نفرت پراکنی در اینترنت و روزنامه های دولتی شده اند.
اعمال محدودیت بر رسانه ها و حمله به روزنامه نگاران در ترکیه چیز جدیدی نیست. هنوز قتل هرانت دینک، روزنامه نگار آمریکایی-ترک که یک ترور سیاسی تلقی می شود از یادها نرفته است.
اما تابوها عوض شده است. قبلا انتقاد از مصطفی کمال آتاتورک و یا عدم اطلاق لفظ تروریست به شبه نظامیان کرد جرم بود اما حالا انتقاد از دولت است که زندان به دنبال می آورد.
روزنامه نگاران و سردبیران میگویند مقامات دولتی نزدیک به نخست وزیر به آنان تلفن می زنند و خواستار عوض کردن گزارش هایشان می شوند. آنان می گویند بهتر است که «آقا را ناراحت نکنند.»
اجه تملکوران، به تازگی از روزنامه «حابرتورک» اخراج شده چرا که به این هشدارها اهمیتی نداد و خبر حمله هوایی نیروی هوایی ترکیه و قتل کردها را گزارش کرد.
دولت و مقامات حزب عدالت و توسعه از اظهار نظر در این باره پرهیز کردند.
ترکیه یکی از عمده ترین زندان های روزنامه نگاران است و از ماه دسامبر تاکنون ۴۰ روزنامه نگار را پشت میله ها انداخته است. سازمان روزنامه نگاران بدون مرز، ترکیه را از نظر آزادی بیان از میان ۱۷۸ کشور در رتبه ۱۵۴ قرار داده است.
دولت می گوید هیچ روزنامه نگاری به خاطر حرفه اش زندانی نشده. یک مقام ارشد دولتی به خبرگزاری رویترز می گوید آنان به خاطر فعالیت های دیگرشان زندانی شده اند.
اما این نفوذ دولت و تهدیدهای آن است که آزادی بیان، روزنامه نگاران و گروه های حقوق و فعال را تحت فشار گذاشته است.
روزنامه نگاران بدون مرز در گزارشی در ماه دسامبر گفت: «دولت ترکیه عادت کرده که وقتی در خطر است به خبررسانان حمله کند. روزنامه نگاران نباید به خاطر فعالیتشان رنج بکشند.»
انتقادات از عملکرد دولت در آستانه انتخابات محلی ماه مارس، انتخابات ریاست جمهوری در اوت، و انتخابات پارلمانی در سال آینده است.
