مقامات و کارشناسان در اسرائیل می‌گویند که این کشور بی سر و صدا با ارسال سلاح‌های قدرتمند به حمله جمهوری آذربایجان به قره‌باغ کوهستانی، کمک کرد.
به گزارش اسوشیتدپرس، آنها می‌گویند اسرائيل سلاح‌ها را پیش از حمله ماه گذشته میلادی جمهوری آذربایجان به آن منطقه، ارسال کرده بود.
بر اساس این گزارش، هواپیماهای باری ارتش جمهوری آذربایجان پیش از حمله برای کنترل دوباره قره‌باغ کوهستانی، بارها بین یک پایگاه هوایی در جنوب اسرائیل و یک فرودگاه در نزدیکی قره‌باغ کوهستانی پرواز کردند.
پرواز این هواپیماهای باری بین اسرائيل و جمهوری آذربایجان در شرایطی ادامه یافت که دولت‌های‌غربی خواستار مذاکرات صلح بودند.
این پروازها باعث نگرانی شدید مقامات ارمنستان در ایروان شد که مدت‌ها نسبت به اتحاد استراتژیک بین اسرائیل و جمهوری آذربایجان نگران بودند.
به نوشته آسوشیتدپرس، این اقدام اسرائیل به نفع منافع آن کشور در منطقه ناآرام جنوب قفقاز انجامیده است.
آرمان آکوپیان، سفیر ارمنستان در اسرائیل، به آسوشیتدپرس گفت: «برای ما، این یک نگرانی بزرگ است که سلاح‌های اسرائیل به سمت مردم ما شلیک می‌کنند.»
او افزود که بارها در هفته‌های اخیر نسبت به ارسال محموله‌های تسلیحاتی از اسرائیل به جمهوری آذربایجان، به سیاست‌مداران و قانون‌گذاران اسرائیلی ابراز نگرانی کرده است.
آقای آکوپیان گفت: «چرا اسرائیل نباید در موقعیتی باشد که دست‌کم درباره سرنوشت اشخاصی که از سرزمین‌شان اخراج می‌شوند، ابراز نگرانی نکند.»
جمهوری آذربایجان در حمله به قره‌باغ کوهستانی با استفاده از توپخانه سنگین، راکت‌اندازها و پهپادهایی که به گفته کارشناسان، به طور عمده از سوی اسرائیل و ترکیه تامین شده بود، جدایی‌طلبان ارمنی را مجبور کرد که سلاح‌های خود را زمین بگذارند.
بر اساس گزارش‌ها، در این حمله، بیش از ۲۰۰ ارمنی در این منطقه کشته شدند که اکثریت قریب به اتفاق آنها، جزو نیروهای مسلح بودند و در دیگر سو، حدود ۲۰۰ تن از نیروهای جمهوری آذربایجان کشته شدند.
از جمله عواقب انسانی حمله نظامی جمهوری آذربایجان، گریختن بیش از ۱۰۰ هزار تن یا معادل ۸۰ درصد جمعیت منطقه ارمنی نشین قره‌باغ کوهستانی، به ارمنستان بود.
باکو وعده داده است که به حقوق ارمنیان احترام بگذارد. اما آنها از بیم جان خود و برخوردهای احتمالی آینده جمهوری آذربایجان، از خانه و کاشانه خود در قره‌باغ کوهستانی به ارمنستان رفتند.
پیش از حمله به قره‌باغ کوهستانی، جمهوری آذربایجان ماه‌ها آن منطقه را محاصره کرده بود که این موضوع، باعث وخامت شرایط زندگی مردم شده بود.
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، وضعیت پیش آمده در قره‌باغ کوهستانی را «پاکسازی قومی» خوانده است. در مقابل، وزیر خارجه آذربایجان این اتهام را رد کرده و عنوان کرده است که ارمنیان منطقه به خواست خودشان رفته‌اند.
آسوشیتدپرس اشاره کرد که وزارت خارجه و دفاع اسرائیل از اظهار نظر در مورد استفاده از تسلیحات این کشور در قره‌باغ کوهستانی یا نگرانی ارمنستان از مشارکت نظامی این کشور با جمهوری آذربایجان خودداری کردند.
یوآف گالانت، وزیر دفاع اسرائیل، در تابستان سال جاری از باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان بازدید کرد و در آنجا همکاری نظامی دو کشور و «مبارزه مشترک علیه تروریسم» را ستود.
جمهوری آذربایجان، هم‌مرز ایران است و برخی از کارشناسان، همکاری اسرائيل با باکو را در ارتباط با ایران می‌دانند.
آرکادی میل‌من، سفیر سابق اسرائیل در جمهوری آذربایجان و پژوهشگر ارشد فعلی در موسسه مطالعات امنیت ملی در تل آویو، گفت: «در موضع ما، در حمایت دفاعی از (جمهوری) آذربایجان، شکی وجود ندارد. ما یک شراکت استراتژیک برای مهار ایران داریم.»
اگر چه اسرائیل اکنون برخلاف زمانی که از نظر منابع انرژی فقیر بود، گاز طبیعی زیادی در سواحل مدیترانه دارد، جمهوری آذربایجان همچنان دست‌کم ۴۰ درصد نفت مورد نیاز این کشور را تامین می کند.
به نوشته آسوشیتدپرس، اسرائیل در اواخر دهه ۱۹۹۰ به ذخایر انرژی باکو روی آورد و خط لوله نفتی را از طریق مسیر انتقال انرژی در ترکیه، جیحان، ایجاد کرد که باعث انزوای ایران شد. آن زمان ایران روی انتقال نفت که از طریق خطوط لوله‌های خود از قزاقستان به بازارهای جهانی عبور می‌کرد، سرمایه گذاری می‌کرد.
بر اساس این گزارش، باکو از دیرباز به ایران، همسایه مسلمان شیعه خود مشکوک بوده و از حمایت تهران از ارمنستان مسیحی، ناراضی است. جمهوری اسلامی نیز جمهوری آذربایجان را متهم می‌کند که به پایگاهی برای عملیات اطلاعاتی اسرائیل علیه خود تبدیل شده است. جمهوری آذربایجان و اسرائیل این اتهام را رد می‌کنند.
تیگران بالایان، دیپلمات ارمنی، به آسوشیتدپرس گفت برای ارمنستان روشن است که اسرائیل منافعی در حفظ حضور نظامی در جمهوری آذربایجان و استفاده از خاک آن «برای رصد ایران دارد.»
این خبرگزاری اشاره کرد که پیمانکاران نظامی اسرائیل از روابط نزدیک کشورشان با جمهوری آذربایجان سود بسیاری برده‌اند.
در این ارتباط، کارشناسان تخمین می‌زنند که اسرائیل بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ میلادی، نزدیک به ۷۰ درصد زرادخانه جمهوری آذربایجان را تامین کرده است که باعث برتری‌اش در برابر ارمنستان شد و این صادرات، صنعت دفاعی بزرگ اسرائیل را تقویت می‌کند.
پیتر ویزمن، محقق ارشد موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم، که فروش تسلیحات را رصد می‌کند، گفت: سلاح‌های اسرائیل «نقش بسیار مهمی» در تقویت ارتش جمهوری آذربایجان برای رسیدن به اهدافش ایفا کرده است.
آقای وزمن افزود که موشک‌های دوربرد اسرائیلی و پهپادهای منفجر شونده، معروف به مهمات پرسه‌زن، کوچک بودن نیروی هوایی جمهوری آذربایجان را جبران کرده و حتی گاهی اوقات به عمق خود ارمنستان حمله کرده‌اند.
او گفت: «در عین حال، موشک‌های زمین به هوای باراک-۸ اسرائیل، از حریم هوایی جمهوری آذربایجان برای سرنگون کردن موشک‌ها و پهپادها محافظت کرده است.»
درست پیش از حمله ماه گذشته میلادی، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان گفت که موشک باراک-۸ را آزمایش کرده است.
آسوشیتدپرس نوشت که تولید کننده اسرائيلی این موشک؛ شرکت صنایع هوافضای اسرائیل، از اظهار نظر در مورد استفاده جمهوری آذربایجان از سامانه دفاع هوایی و پهپادهای رزمی ساخت آن شرکت خودداری کرد.
این گزارش حاکی از آن است که جمهوری آذربایجان با شورو شوق خاصی در مورد موفقیت پهپادهای اسرائیلی در عبور از خطوط دفاعی ارمنستان و و برهم زدن تعادل در جنگ خونین شش هفته‌ای در سال ۲۰۲۰ سخن گفته است.
پیش از این، وزیر دفاع جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۱۶ میلادی، یک پهپاد جنگی ساخت شرکت «گروه اروناتیکس» اسرائیل را «کابوسی برای ارتش ارمنستان» نامید که در آن سال، در جریان درگیری جمهوری آذربایجان با قره‌باغ کوهستانی، از جدایی طلبان ارمنی حمایت کرد.
همچنین عکسی از الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان، در سال ۲۰۲۱ که درگیری‌های مرگ‌بار مرزی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در جریان بود، وجود دارد که او را با لبخندی بر لب، در حال نوازش یک پهپاد انتحاری کوچک اسرائیلی به نام «هاروپ»، نشان می‌دهد.
اسرائیل از پهپادهای انتحاری مشابهی در حملات مرگ‌بار به شبه‌نظامیان فلسطینی در کرانه باختری اشغالی استفاده کرده است.
مختار ممدوف، سفیر جمهوری آذربایجان در اسرائیل، به آسوشیتدپرس گفت: «ما از این همکاری خوشحالیم، این همکاری کاملا حمایت کننده، و برای دفاع بسیار مفید بود.»
او گفت: «ما این را پنهان نمی‌کنیم.»
در لحظه‌ای حیاتی در اوایل سپتامبر سال جاری میلادی که دیپلمات‌ها برای جلوگیری از تشدید تنش در قفقاز جنوبی تلاش می‌کردند، داده‌های ردیابی پرواز نشان داد که هواپیماهای باری جمهوری آذربایجان شروع به حرکت به سمت عوودا، یک پایگاه نظامی در جنوب اسرائیل با یک باند هوایی ۳هزار متری کردند که تنها فرودگاه اسرائیل شناخته می‌شود که از آن صادرات مواد منفجره انجام می‌شود.
خبرگزاری آسوشیتپرس از طریق سایت «فلایت‌رادار ۲۴» که پروازها را رصد می‌کند، دست‌کم شش پرواز خطوط هوایی «سیلک وی» جمهوری آذربایجان را شناسایی کرد که بین روزهای ۱۰ شهریور تا ۲۶ شهریور از باکو در فرودگاه عوودا فرود آمدند. جمهوری آذربایجان دو روز بعد، حمله خود را به ارمنیان قره‌باغ کوهستانی آغاز کرد.
در ماه مارس، تحقیقات روزنامه هاآرتص حاکی از آن بود که بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰، ۹۲ پرواز باری نظامی جمهوری آذربایجان به فرودگاه عوودا را شمارش شده است. افزایش ناگهانی پروازها هم‌زمان با افزایش جنگ در قره‌باغ کوهستانی بود.
آرمان آکوپیان، سفیر ارمنستان در اسرائیل، گفت: «در طول جنگ ۲۰۲۰، ما هر روز شاهد پروازها بودیم و اکنون، دوباره شاهد تشدید پروازها هستیم که منجر به درگیری کنونی شد.»
او افزود: «برای ما روشن است که چه اتفاقی دارد می افتد.»
وزارت دفاع اسرائیل از اظهار نظر درباره این پروازها خودداری کرد.
مختار ممدوف، سفیر جمهوری آذربایجان، گفت که از این گزارش‌ها آگاه است اما از اظهار نظر خودداری کرد.
آویدان فریدمن، بنیانگذار گروه فعالان اسرائیلی یانشوف، که به دنبال جلوگیری از فروش اسلحه اسرائیل به ناقضان حقوق بشر است، گفت: «اگر کسی بتواند با ترس مداوم ارمنیان (قره‌باغ) از پاکسازی قومی، هم‌ذات‌پنداری کند، این مردم یهودی هستند.»
او تاکید کرد: «ما علاقه‌ای به شریک جرم شدن نداریم.»
در ایالات متحده، سناتور بن کاردین، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، روز چهارشنبه ۱۲ مهر با صدور بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن اقدامات و سخنان تحریک‌آمیز باکو در زمینه قره‌باغ کوهستانی، خواستار بازنگری در کمک‌های نظامی و همکاری امنیتی آمریکا به جمهوری آذربایجان شد.
سناتور بن کاردین، ضمن اعلام حمایت از ارمنستان، اقدامات تحریک‌آمیز جمهوری آذربایجان را محکوم کرد و گفت که باکو از قدرت نظامی خود در قره‌باغ کوهستانی برای «کوچ اجباری جمعیت ارمنی» و «پاکسازی قومی» استفاده کرده است.
