دریاچه ارومیه روزگاری نه چندان دور عنوان ششمین دریاچه آب شور جهان، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور خاورمیانه و بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران را با خود یدک می‌کشید.
وجود سواحل زیبای ماسه‌ای، صخره‌ای و لجنی در دور دریاچه، بیش از صد جزیره منحصربه‌فرد و انواع پرندگان و پستانداران بخشی از جاذبه‌های این پارک ملی بود. اما چند سالی است که این دریاچه به شوره‌زاری از نمک تبدیل شده و حیات وحش آن رو به نابودی گذاشته است.
پس از تکمیل سدهای مختلف در منطقه و جلوگیری از ورود آبهای روان به دریاچه در دوران ریاست جمهوری خاتمی، در دوران احمدی‌نژاد وضعیت دریاچه ارومیه بحرانی شد و تراز آبی آن کاهش یافت حسن روحانی قول داد دریاچه را احیا کند و با تشکیل ستاد احیا در سال ۱۳۹۴ قرار شد در مدت ۱۰ سال ارومیه به تراز اکولوژیک خود برسد. حال بعد از گذشت ۷ سال و اجرای طرح‌های متفاوت ، دریاچه ارومیه بحرانی‌ترین روزهای خود را سپری می‌کند.
سطح تراز دریاچه ارومیه در دهم تیرماه سال جاری ، ۱۲۷۰/۶۲ متر بود که نسبت به زمان مشابه پارسال ۴۸ سانتی متر کاهش یافته است. بر اساس تصاویر ماهواره ای سطح عرصه آبی دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته ۳۱ درصد کمتر شده است.
کارشناسان دلایل زیادی را برای خشک شدن دریاچه ذکر کرده‌اند از جمله سد سازی بی‌رویه، احداث بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بی‌رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و همچنین بارش کم برف و باران در سال‌های اخیر، اما تحقیقات گروهی از کارشناسان نشان می‌دهد که خشکسالی فقط باعث کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده و عوامل انسانی وضعیت دریاچه را به بحران کشانیده است.
مصطفی فدایی پژوهشگر حوزه آب و محیط زیست با اشاره به شکست برنامه‌های دولتی برای احیای دریاچه ارومیه می‌گوید: «نبود معیشت جایگزین برای کشاورزان منطقه به مانع بزرگی برای جلوگیری از برداشت‌های بی رویه از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی حوزه دریاچه ارومیه تبدیل شده ضمن آنکه حفر چاه‌های عمیق و برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی از دیگر عوامل نابودی دریاچه ارومیه است.
بر اساس پیش‌بینی کارشناسان محیط زیست، خشک شدن دریاچه ارومیه باعث تغییر محیط زیست منطقه می‌شود و هوای معتدل منطقه به هوای گرمسیری مملو از بادهای نمکی تغییر می‌یابد. علاوه بر این، بسیاری از آلودگی‌های صنعتی و مواد سمی کشاورزی وارد آبهای مرتبط با دریاچه می‌شوند و پس از خشکی دریاچه منجر به بروز بیماری‌های تنفسی برای مردم منطقه خواهد‌شد. ضمن اینکه خشک شدن احتمالی دریاچه می‌تواند باعث بارش باران نمک در بسیاری از استان‌های همجوار شود و متعاقبا به آوارگی ۱۳ میلیون نفر منجر شود.
