سخنرانی دوازدهم اسفند ماه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در نشست کنگره آمریکا، بدون هماهنگی و رضایت کاخ سفید، انتقادهایی را نیز در درون اسرائیل برانگیخته است. سرتیپ بازنشسته شلومو برُم از جمله این منتقدان است.
ژنرال برُم در ارتش اسرائیل، مدیر شاخه برنامه ریزی راهبردی بود و پس از بازنشستگی به عنوان مذاکره کننده ارشد اسرائیل در مذاکرات صلح با فلسطینی‌ها، اردن و سوریه مشارکت داشته و در سمت قائم مقام مشاور امنیت ملی دولت اسرائیل نیز خدمت کرده است.
محمد منظرپور سردبیر بخش فارسی صدای آمریکا در مصاحبه‌ای اختصاصی با شلومو برُم، درباره سخنان اخیر نخست وزیر اسرائیل در کنگره و پیامدهای احتمالی آن پرسید. مشروح این گفتگو به شرح زیر است:
صدای آمریکا: سخنرانی جنجالی نخست وزیر اسرائیل در کنگره تا چه اندازه می‌تواند بر روابط آمریکا و اسرائیل تاثیر منفی بر جای بگذارد؟
شلومو برُم: به نظرم بستگی دارد. بستگی دارد به تحولات سیاسی در اسرائیل. اگر بسیاری در ایالات متحد حالا چه دولت و چه مردم، به این درک برسند که محتوی این رویداد نشانگر وجه غالب تصورات در اسرائیل است، یعنی مثلا که اسرائیلی ها به ایالات متحده احترام نمی گذارند؛ کشوری که به آنها در زمینه های مختلف کمک می کند و به نهاد ریاست جمهوری بی احترامی می کنند، بنابراین می شود گفت که در دراز مدت تاثیر گذار خواهد بود.
اما اگر تحولات سیاسی در اسرائیل به سمت و سویی برود که تصویر دیگری از کشور اسرائیل ارائه کند، به نظرم آسیب های وارد شده را می توان کنترل کرد، و تاثیر بلندمدت نخواهد گذاشت.
صدای آمریکا: آقای نتانیاهو می‌گوید در سخنرانی خود فرمول جایگزینی برای توافق هسته‌ای با ایران ارائه کرده است. اما پرزیندت اوباما می‌گوید نخست وزیر اسرائیل هیچ راه حل عملی ارائه نداده است. به نظر شما کدام برداشت به واقعیت نزدیکتر است؟
شلومو برُم: به نظرم اندیشه آقای اوباما به واقعیت نزدیکتر است، اما به هر حال سخنرانی آقای نتانیاهو نیز جالب است. به این علت جالب است که برای نخستین بار نرمشی از خود نشان داد. زیرا تا قبل از این سخنرانی موضع دولت اسرائیل، موضع آقای نتانیاهو خیلی شفاف بود که جامعه جهانی نباید به ایران اجازه داشتن هرگونه زیرساخت اتمی بدهد. نباید هیچ سطحی از غنی سازی را بدهد. او به این مطالب را در سخنرانی اش اشاره نکرد. اما او عملا در سخنرانی اش اشاره کرد که حاضر است با توافق آتی که در برگیرنده تغییراتی در برخی از مفاد باشد، مایل به پذیرش آن خواهد شد. تغییراتی که وی می خواهد آن است که بازه زمانی که آنطور ما می شنویم ۱۰ تا ۱۵ سال است، اما وی می خواهد نامحدود باشد، و به اقدامات متقابل مشخص ایران وابسته باشد؛ و مساله دوم رسیدگی به مساله موشک های بالستیک ایران است. به نظرم در این سخنرانی ما نرمش هایی دیدیم، ولی متاسفانه خیلی دیر و خیلی کم است.
صدای آمریکا: اگر به موضوع مذاکرات جاری هسته‌ای بازگردیم، به نظر می‌رسد در داخل اسرائیل حداقل یک زاویه‌ای از اختلاف نظر نسبت به مواضع آقای نتانیاهو در قبال این توافق احتمالی اتمی وجود دارد. جناح‌هایی هستند که حاضرند چنین توافقی را حداقل تحمل کنند، و جناح‌های دیگری که از نوع حمله آقای نتانیاهو به این توافق خشنود نیستند. چه فرمولی برای توافق می‌تواند برای جناح‌های میانه‌روتر در اسرائیل قابل قبول باشد؟
شلومو برُم: ابتدا باید بگویم که هیچ کس در اسرائیل حاضر نیست که یک ایرانی که به تسلیحات اتمی دست یافته را بپذیرد، زیرا منشا مشکلات زیادی خواهد بود، و هیچ کس در اسرائیل آن را نمی پذیرد. با قبول این مساله بنیادی، بحثی که در بین میانه روها و دیگران در می گیرد، درباره نحوه تعامل با ایران اتمی است. میانه روها با نحوه به تصویر کشاندن ایران به عنوان تهدید علیه اسرائیل اختلاف نظر دارند.
نخست وزیر نتانیاهو، ایران را به عنوان تهدید وجودی علیه اسرائیل می بیند. وی در سخنرانی خود نیز از ایران به عنوان تهدید وجودی به اسرائیل نام برد. وی بار دیگر گفت که سلاح هسته ای در دست ایران همان تهدید وجودی برای اسرائیل است. بسیاری در اسرائیل با این مطلب موافق نیستند. زیرا این یک مساله سری نیست، که اسرائیل از دید بسیاری، کشوری با سلاح اتمی انگاشته می شود. ما بر این باوریم که ایرانیان مردمان منطقی هستند، حتی این رژیم. درست است که ما از این رژیم به خاطر ایدئولوژیشان خوشمان نمی آید، اما ما دیده ایم که این رژیم منطقی است و همواره در حال ارزیابی هزینه و فایده است.
ما اعتقاد نداریم که هیچ دولتی در ایران حاضر باشد که مثلا، تهران، شیراز و یا اصفهان با میلیون ها نفر جمعیت را در ازای نابودی اسرائیل قربانی کنند. این اساس بحث در اسرائیل است.
اگر مساله هزینه فایده در نظر گرفته نشود، بنابراین هدف این خواهد شد که برنامه اتمی ایران تحت هر شرایطی باید متوقف شود، که این دیدگاه درست نیست.
بنابراین اسرائیل و هم پیمانانش و بقیه جامعه جهانی باید گام های محکم و جدی بردارند که جلوی برنامه اتمی نظامی ایران را بگیرند. اما همواره این کار را در چارچوب هزینه فایده انجام دهند، یعنی برداشتن هر قدمی چه فوایدی و چه هزینه های برای جامعه جهانی دارد.
حالا با توضیحات داده شده، میانه رو ها در اسرائیل به این نتیجه رسیدند که رویکرد آقای نتانیاهو به مساله مذاکرات اتمی ایران صحیح نیست. زیرا بهترین راه مواجهه با مساله اتمی ایران دستیابی به توافقی است که عملا توافق بی نقصی نیست. زیرا توافق بی نقص، توافقی است که ایران به برچیده شدن برنامه اتمی خود تن دهد، و البته ایران این کار را نخواهد کرد؛ زیرا مقامات ایران این امر را به عنوان تسلیم و تحقیر در برابر آمریکا و اسرائیل می پندارند.
اما می توانیم به توافقی برسیم که اگرچه بی نقص نیست، اما توافقی خوب است؛ و این توافقی است که گروه پنج به علاوه یک سعی بر دستیابی بدان را دارد.
صدای آمریکا: تا جایی که من از اظهارات آقای نتانیاهو برداشت کردم، در کانون مطالبات او، قطع تهدید اسرائیل توسط ایران بود. ما همین موضوع را با حسین موسویان دیپلمات پیشین ایران در میان گذاشتیم و او گفت، آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران به صراحت در جمع ۱۲۰ نماینده کشورهای عضو جنبش عدم تعهد اعلام کرده که ایران خواستار برگزاری همه‌پرسی آزاد در اسرائیل و اراضی فلسطینی است و در پی نابودی اسرائیل نیست. صرف نظر از عملی بودن این پیشنهاد، آیا به نظر شما ایران می‌تواند با تکیه بر این موضوع‌گیری بگوید که موجودیت اسرائیل را تهدید نمی‌کند؟
شلومو برُم: متاسفانه به نظرم کافی نیست. وقتی که ما درباره تهدید علیه اسرائیل حرف می زنیم، صرفا تهدید علیه جان مردم اسرائیل نیست. من حاضرم این مطلب را بپذیرم که ایران مردم اسرائیل را به نسل کشی تهدید نمی کند. اما ایران وجود یک کشور یهودی در میان کشورهای خاورمیانه را نمی پذیرد؛ مساله این است.
ایران می خواهد به وجود دولت اسرائیل پایان دهد و این تهدید واقعی است. یعنی آنچه که به استناد حرف موسویان آقای خامنه ای می گوید، عملا این مساله را تایید می کند. یعنی مفهوم رفراندوم که از آن صحبت می کنند، این است که همه آورگان فلسطینی باید اجازه یابند به اسرائیل برگردند، و آنها در رفراندوم شرکت کنند که بگویند اسرائیل بماند یا خیر؛ و پاسخ آنها خیلی روشن است.
