ایرانیها سالهاست که دارایی خود را برای سرمایهگذاری و کسب و کار از ایران خارج میکنند، در این بین دوبی، یکی از مناطق مورد علاقه ایرانیها برای سرمایه گذاری است.
بررسیها نشان میدهد در سال ۲۰۱۴ میلادی ایرانیها با سرمایهگذاری یک میلیارد و ۲۲۵ میلیون دلاری در بخش املاک دوبی از نظر حجم سرمایهگذاری در این بخش بعد از هند، بریتانیا و پاکستان در جایگاه چهارم قرار گرفتهاند.
این، غیر از فعالیت و سرمایه گذاری حدود ۵۰ هزار شرکت و موسسه ایرانی است که در دبی فعال هستند.
انتقال سرمایه از ایران محدود به دبی و کشورهای حوزه خلیج فارس نیست. ترکیه هم یکی دیگر از کشورهایی است که در سالهای اخیر به بهشت امن سرمایه ایرانیها تبدیل شده است. یک بررسی نشان میدهد در ۶ ماه آخر سال ۲۰۱۰ حدود ۳۶۰ شرکت ایرانی در ترکیه ثبت شده است.
آیا این وضعیت نشان دهنده فرار سرمایه از ایران است؟ اگر این تعریف را از برخی از اقتصاددانان بپذیریم که فرار سرمایه یعنی خروج سرمایه بخش خصوصی از کشورهای در حال توسعه، آنگاه میتوان فرار سرمایه در ایران را قطعی دانست.
فرار و انتقال سرمایه از کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران دلایل مختلفی دارد. یکی از این دلایل، قوانین و مقررات دست و پاگیر و گاه مبهم بر سر راه سرمایه گذاری است.
ناامن بودن بازارهای سرمایه از دیگر دلایل خروج سرمایه از ایران است. در واقع، اکثر صاحبان سرمایه در ایران تنها به امن بودن نظام بانکی و دریافت سود بانکی از آن اطمینان دارند. اما چون نرخ بهره در ایران معمولا پایینتر از میزان تورم است، سرمایهگذاران از به امانت گذاشتن پول خود در نظام بانکی هم چشم پوشی میکنند و آن را به کشورهای دیگر منتقل میکنند.
بیثباتی سیاسی در کشور و ابهام در چشم انداز تحولات آتی یکی دیگر از دلایل خروج سرمایه از ایران در مقاطع مختلف عنوان شده است.
این وضعیت در شرایطی است که دست کم در دو دهه گذشته، مقامات دولتی، به تناوب خواهان بازگشت ایرانیان خارج از کشور و بکارگیری سرمایههای آنها در زمینههای مختلف شدهاند. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، میزان سرمایههای مالی ایرانیان خارج از کشور را حدود ۱۳۰۰ میلیارد دلار برآورد کرده است.
ولی این سرمایهها به ایران باز نگشته، و برعکس خروج سرمایه از ایران مشکلی برای اقتصاد ایران است. آن هم در شرایطی که دولت ایران به دلیل تحریمها و پائین آمدن قیمت جهانی نفت، بیش از هر زمان دیگر به منابع مالی نیاز دارد.