صدای آمریکا پس از حدود سه سال برای یک مصاحبه بلند با شاهزاده رضا پهلوی به گفتگو نشست. گفتگو در شرایطی انجام گرفت که مذاکرات غیرمستقیم آمریکا و ایران بر سر بازگشت به برجام در وین در جریان بود. همزمان در نطنز انفجاری رخ داده و تهران در واکنش غنی سازی ۶۰ درصدی را آغاز کرده بود. در ایران، اعتراضات به امضای سند همکاری ۲۵ ساله با چین ابعاد گسترده ای پیدا کرده و «کمپین نه به جمهوری اسلامی» با استقبال همه گروه های سیاسی روبرو شده بود.
ابتدا قرار بود این مصاحبه در روزهای عید انجام بگیرد، اما به دلیل حضور شاهزاده رضا پهلوی و همسرشان در برنامه نوروزی صدای آمریکا انجام این مصاحبه با توافق دو طرف چند هفته ای به تعویق افتاد. در این فاصله یک فایل صوتی حدود ۴۵ دقیقه ای از یک جلسه مجازی خصوصی ۳ ساعته در رسانه های اجتماعی پخش شد که در آن ایشان گفته بود: یک نظام جمهوری را به پادشاهی موروثی ترجیح می‌دهد.
تاریخ انجام مصاحبه ۲۵ فروردین تعیین شد. قرار شد این گفتگو ۲۷ فروردین در سه نوبت و ۲۸ فروردین به همین ترتیب پخش شود. یک روز پیش از مصاحبه از مخاطبان صدای آمریکا خواستیم اگر پرسشی از شاهزاده دارند برای ما بفرستند. طی ۲۴ ساعت حدود ۳ هزار اظهار نظر و پرسش به شکل مکتوب و صوتی بر روی شبکه‌های اجتماعی صدای آمریکا ظاهر شد که تعدادی از آن‌ها را در مصاحبه پرسیدم.
- ایران و کووید-۱۹
مصاحبه را با پرسشی درباره بحران همه گیری کووید-۱۹ در ایران آغاز کردم.
شاهزاده رضا پهلوی با اشاره به این که رژیم حتی «مانع رسیدن واکسن‌هایی شد که افراد خیرخواه قصد داشتند برای ایران بفرستند» یادآوری کرد که «موسسه فایزر در ایران آزمایشگاه داشت و شاید ایران یکی از اولین کشورهایی بود که می‌توانست واکسن را تهیه کند». او تاکید کرد این طور نیست که «رژیم فرصت این را نداشته به همه‌گیری کرونا بپردازد، نخواسته به آن بپردازد».
شاهزاده رضا پهلوی افزود «اگر دغدغه رژیم از غنی‌سازی ۶۰ درصدی درمان است، چرا جلوی ورود واکسن کرونا را گرفته است؟»
برای تماشای این بخش از مصاحبه کلیک کنید: وبسایت - فیسبوک - یوتیوب - اینستاگرام
- مذاکرات هسته‌ای
فرزند ارشد محمدرضا شاه پهلوی با انتقاد از تلاش ها برای احیای برجام هشدار داد: «باز شما می‌خواهید به زور چیزی را که در حال مردن است زنده کنید؟» او گفت «دنیا بالاخره باید بفهمد که وا دادن و زیر بار اخاذی جمهوری اسلامی رفتن نه تنها خنجری است به پشت ملت ایران، بلکه در نهایت به ضرر خودشان تمام می شود… یادمان نمی رود در این شرایط سخت چه کسانی با مردم ایران بودند و کدام دولت ها به مردم ایران پشت کردند.»
شاهزاده گفت مخالف استفاده از انرژی هسته ای با مصارف دوگانه است زیرا «دیگر کشورهای منطقه هم چنین خواهند کرد.» او همچنین نسبت به خطرات محیط زیستی و انسانی انرژی هسته ای صلح آمیز ابراز نگرانی کرد.
کوروش، از مخاطبان صدای آمریکا، پرسید: «با اینکه مخالف داشتن بمب اتم توسط جمهوری اسلامی هستم، ولی دوست دارم کشورم موقعی که در راستای منافع ملی و نه ایدئولوژیکی اداره می شود، قدرت نظامی بلا منازعی هم باشد، گذشته از اتم که محدودیتهای خاص خودش را دارد، آیا با توسعه صنعت موشکی موافقید؟»
آقای پهلوی گفت «امنیت یعنی از بین بردن خطر، از بین بردن بحران» و تاکید کرد «شما به عنوان شهروند ایران وقتی صدها موشک ممکن است به سمت شما شلیک بشود راحت‌تر می‌خوابید؟»
برای تماشای این بخش از مصاحبه کلیک کنید: وبسایت - فیسبوک - یوتیوب - اینستاگرام
- آینده ایران و اسرائیل
شاهزاده رضا پهلوی ابراز امیدواری کرد که در فردای پس از جمهوری اسلامی «یک پیمان کوروش به سبک پیمان ابراهیم میان ایران و اسرائیل قطعا شدنی است».
او یادآوری کرد: «اسرائیلی‌ها بهترین متخصصین را در مدیریت منابع آب دارند. رژیم به جای که از آن‌ها کمک بگیرد دنبال این است که آن‌ها را از صحنه دنیا محو کند.»
برای تماشای این بخش از مصاحبه کلیک کنید: وبسایت - فیسبوک - یوتیوب - اینستاگرام
- سند همکاری ایران و چین
از شاهزاده رضا پهلوی پرسیدم «هر حکومتی در ایران در آینده با واقعیت چین به عنوان یک ابرقدرت روبرو خواهد بود. اگر چین باز بخواهد مفاد توافق با دولتی در فردای ایران علنی نشود چون با دیگر کشورها توافق‌های مشابهی دارد، چه باید کرد؟»
او در پاسخ گفت: «هر کس چنین قراردادی را امضاء کند، به منافع ملی کشور خیانت کرده است. نه فقط الان، در آینده هم همین‌طور است.»
برای تماشای این بخش از مصاحبه کلیک کنید: وبسایت - فیسبوک - یوتیوب - اینستاگرام
- جمهوری یا پادشاهی انتخابی؟
بر اساس طراحی که از پیش کرده بودم، نیم ساعت دوم مصاحبه را به مسائل داخلی ایران پرداختیم. در باره جلسه ۸ مارس از شاهزاده رضا پهلوی پرسیدم که در آن گفته بود: «به عنوان یک دموکرات نمی‌توانم توجیه کنم مبنای تعیین شدن یک مسئول حتی به مفهوم سمبلیک آن موروثی باشد. باید یک مبنای انتخابی داشته باشد».
او پاسخ داد «ایران قرن بیست و یکم با ایران صد سال پیش عهد مشروطیت فرق دارد» و «فرد محوری» که «بخشی از فرهنگ سیاسی ما است» باید کنار گذاشته شود: «من دنبال سیستم محورشدن کشورمان هستم… دغدغه اصلی من زیربناهاست، نه اداره به روز امور دولت.»
او در توضیح موضع خود درباره ترجیح بین جمهوری و پادشاهی مشروطه گفت، «با موروثی بودن من واقعا مشکل دارم و اگر به نوعی برطرف شود آنوقت تفاوتی قائل نخواهم بود» و افزود «یک مقام سمبلیک نقشی نیست که از دید من بتواند بیشترین فایده را برای مملکت داشته باشد»، اگر می‌گویند اتفاقا پادشاه باید در امور کشور دخالت کند «آن موقع مبنا باید انتخاب باشد».
او در پاسخ به این پرسش که آیا پادشاه انتخابی مورد نظر شما مادام العمر است گفت: «تعهد عمری بستن به چیزی شاید یک انتظار بیش از حد باشد.»
آقای پهلوی می گوید پذیرش فردی که قرار است این مسئولیت را بپذیرد هم شرط است: «من این همه تلاش نکردم که خودم عامل از دست دادن آزادی بیان و عقیده‌ام باشم.»
او در پاسخ به منتقدانی که می گویند این حرف ها باعث تفرقه می شود و می پرسند چرا اکنون این حرف ها را به میان می کشد می گوید: «ترجیح می‌دهم بحران را قبل از فروپاشی داشته و مقداری درباره‌اش فکر کرده باشیم.»
او درباره نقش خود در آینده به صراحت می گوید «ماموریت ملی و سیاسی من روزی به پایان می‌رسد که مردم برای تعیین نظام آینده پای صندوق رای بروند» و تاکید می کند که می خواهد در آینده صدای مردم ایران «در برابر عملکرد دولتمردان و تصمیم‌گیران» باشد.
برای تماشای این بخش از مصاحبه کلیک کنید: وبسایت - فیسبوک - یوتیوب - اینستاگرام
- کمپین «نه به جمهوری اسلامی» و انتخابات
شاهزاده رضا پهلوی کمپین «نه به جمهوری اسلامی» را یک کمپین مادر توصیف کرد که به هیچ کس تعلق ندارد و موجب همکاری اپوزیسیون شده است: «آن چه که باید تقویت بکنیم قدم بعد از نه به جمهوری اسلامی است… هدف این است که اپوزیسیون درون ایران تشکیل شود.»
در پرسش های مخاطبان انتظارات بسیاری از شاهزاده رضا پهلوی دیده می شود. محسن گفت: «هیچ نهضتی بدون رهبر پیروز نمی شود.» شاهزاده که با بسیاری از فعالان در ایران صحبت می کند با اشاره به خودش گفت: «این یک نفر اصلا در داخل مملکت نیست که بتواند کاری کند… تمام رهبری‌ها و مدیریت میانه از داخل همین مردم بیرون خواهد آمد.»
گروهی در میان طرفداران پادشاهی مشروطه و در میان جمهوریخواهان ابراز امیدواری کرده اند موضع گیری های اخیر شاهزاده رضا پهلوی راه همکاری اپوزیسیون را هموار کند.
عده ای تصور کرده اند که شاهزاده از فعالیت سیاسی کناره گیری می کند: «یک عده شاید این برداشت را کردند که انگار من رها کردم. نه من رهانکردم… من به سهم خودم رایزنی‌های بین‌المللی را ادامه خواهم داد.»
کاوه از شاهزاده خواست در خارج از ایران یک «دولت منسجم» تشکیل دهد. او پاسخ داد: «مردم ایران نمی‌توانند از دنیا توقع داشته باشند دولتی را که معلوم نیست چطور انتخاب شده به رسمیت بشناسد… دنیا یک آلترناتیو درون کشوری را خیلی جدی‌تر خواهد گرفت.»
شاهزاده رضا پهلوی در پایان این گفتگو خطاب به مردم ایران می گوید: «به هیچ چیز غیر از خودمان نمی‌توانیم متکی باشیم.»
برای تماشای این بخش از مصاحبه کلیک کنید: وبسایت - فیسبوک - یوتیوب - اینستاگرام
- در حاشیه مصاحبه
پس از انتشار مصاحبه، عده ای در رسانه های اجتماعی مدعی شدند که پرچم شیر و خورشید پشت شاهزاده با تعمد از کادر دوربین بیرون گذاشته شده بود. آگهی های صدای آمریکا در شبکه های اجتماعی پیش از پخش مصاحبه و دیگر کلیپ ها از مصاحبه خلاف این ادعا را نشان داد. محل انجام مصاحبه یک دفتر کاری بود که تیم رسانه ای شاهزاده پیشنهاد داده بود. من چند روز قبل از مصاحبه برای اطمینان از شرایط نور و وضعیت محل به آن جا رفتم. اتفاقا به یکی از مشاوران ایشان پیشنهاد کردم اگر پرچم مرتب تری در دسترس دارند با آن عوض کنند که همین کار را کردند. در جریان مصاحبه تصویربرداران آمریکایی تمرکز بصری را بر چهره شاهزاده گذاشته بودند تا بر اثرگذاری مصاحبه بیافزایند.
پیش از مصاحبه قرار داشتیم در چند محور مشخص به ترتیب (کووید، هسته ای، اسرائیل، چین، جمهوری یا پادشاهی و کمپین نه به جمهوری اسلامی و انتخابات) صحبت کنیم تا مخاطب در طیف گسترده ای از پرسش و پاسخ ها سردرگم نشود.
مصاحبه با شاهزاده رضا پهلوی حدود یک ساعت و چند دقیقه طول کشید. باید چند دقیقه از آن را برای پخش تلویزیونی کوتاه می‌کردم تا در جدول یک ساعت پخش برنامه ها جای بگیرد. در آغاز بحث درباره کووید ایشان درباره مذاکرات هسته ای و تشبیه ایران و کره شمالی صحبت کرده بود که در ادامه مصاحبه به همین نکات به شکل دیگری پرداخته می شد. تصمیم گرفتم آن چند دقیقه را به علاوه چند جمله کوتاه دیگر که به محتوای مصاحبه لطمه ای نمی زد بیرون بیاورم. بعد آن بخش مورد بحث از صحبت ها را جداگانه در شبکه های اجتماعی صدای آمریکا منتشر کردیم. دو بخش از صحبت های شاهزاده درباره دربار بریتانیا از جمله درگذشت شاهزاده فیلیپ و صحبت های مگان مارکل، همسر شاهزاده هری، را هم از پیش برای انتشار در رسانه های اجتماعی در نظر داشتم. امروز، رسانه های اجتماعی از تلویزیون جدا نیستند و بنا بر نظرسنجی ها شمار مخاطبین رسانه های اجتماعی از مخاطبان تلویزیونی بیشتر شده است.
مصاحبه در فضای رسانه ای با استقبال گسترده ای روبرو شد. چند اتاق در کلاب هاوس و اسپیس توییتر به این موضوع اختصاص داده شد. من به محض اطلاع در دو اتاق حاضر شدم و در حد توان به پرسش های حاضران پاسخ دادم.
با کمک همکارم مایکل لیپین هم گزارشی در این باره برای بخش انگلیسی صدای آمریکا تهیه کردیم که در آن مصاحبه ۱۰ دقیقه ای من با شاهزاده رضا پهلوی به انگلیسی قابل مشاهده است.
