وزیر خارجه ایالات متحده در مصاحبه اختصاصی با ستاره درخشش رئیس بخش فارسی صدای آمریکا، درباره تاثیر توافق جامع هسته‌ای بر زندگی مردم ایران گفت، اعتقاد دارم اگر این توافق به طور کامل اجرا شود، خیلی اتفاقات خوبی می‌تواند رخ دهد.
جان کری در این گفتگو که روز سه‌شنبه ۳۰ تیر ماه از بخش فارسی صدای آمریکا پخش شد، ضمن دفاع از توافق بین شش قدرت جهانی و ایران، گفت رأی مثبت شورای امنیت سازمان ملل متحد نشان دهنده اعتماد شورا به توافق و امید به آینده است، امید برای ایران و همه جهان.
متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است:
صدای آمریکا: آقای وزیر، با سپاس از اینکه وقتتان را به صدای آمریکا داده اید. من می‌خواهم با آنچه در شورای امنیت امروز اتفاق افتاد آغاز کنم. شورا امروز به اتفاق آرا قطعنامه‌ای را در حمایت از توافق هسته ای ایران صادر کرد. آیا این قطعنامه بدین معناست که ایران از منظر جامعه جهانی از انزوا خارج شده است.
جان کری: این رای شورای امنیت به این معناست که امید است ظرف ماه‌ها و سال‌های آینده تحولی صورت گیرد. اعضای شورا (امنیت) آرای خود را در حمایت از آنچه ایران و شش کشور دیگر در وین بر سر آن توافق کردند، به صندوق ریختند و به نظر من این نشان دهنده اعتماد شورا به توافق، و امید به آینده است. امید برای ایران و همه جهان.
واضح است که این توافق بر امید به حل مشکل هسته‌ای استوار شده است، امید به این که ایران به کشوری دارای جایگاه مناسب در جامعه جهانی تبدیل شود؛ اما این امید با حرف و رای ثابت نمی‌شود، بلکه معیار تایید آن اقداماتی است که باید در طول مدت اجرای توافق انجام شوند.
صدای آمریکا: آقای وزیر شما از تحول صحبت کردید. هفته پیش هنگامی که خبر توافق هسته‌ای اعلام شد، مردم در داخل ایران به خیابان‌ها ریختند تا شادی خود را نشان دهند و جشن بگیرند. آیا به نظر شما این شادی پیش از موعد نبود؟ با توجه به این که کنگره آمریکا باید این توافق را بررسی کند و در داخل ایران نیز این توافق باید توسط شورای عالی امنیت ملی و مجلس مورد بررسی قرار بگیرد.
جان کری: خیر، من فکر نمی کنم هیچ وقت برای این که مردم احساساتشان را ابراز کنند و نظرشان را راجع به توافق ابراز کنند زود باشد. شاید خود همین (ابراز احساسات) بر دیگرانی که از خارج به موضوع نگاه می‌کنند، اثر مثبتی داشته باشد و به آنها کمک کند تا درک کنند مردم ایران چه حسی نسبت به این توافق دارند.
بنابراین من امیدوارم این یک پیام مثبت باشد، اما نمی‌گویم که زودرس یا پیش از موعد است. امیدوارم که کنگره موقعیت‌های ایجاد شده در این توافق را ببیند و همچنین شورای عالی امنیت ملی ایران نیز موقعیت‌های مثبتی که به واسطه این توافق ایجاد می‌شوند را در نظر بگیرد.
صدای آمریکا: شما مذاکرات منتهی به توافق را منحصراً در چارچوب مسئله هسته‌ای پیش بردید و وارد مسائل دیگر نشدید، اما ایرانیان انتظارات بزرگی از این توافق دارند. آنها امیدوارند و انتظار دارند که اقتصادشان، و حتی سبک و سیاق زندگی روزمره شان تغییر کند. آیا شما نگران نیستید که این انتظارات بزرگ برآورده نشوند؟
جان کری: خیر، من اعتقاد دارم اگر این توافق نهایی شده و به طور کامل اجرا شود، مردم ایران شاهد ارتقاء استاندارد زندگی و برچیده شدن تحریم‌هایی باشند که مانع بازرگانی، مسافرت و سرمایه گذاری و مسائل دیگر شده بودند. بنابراین اگر این توافق کاملا به اجرا گذاشته شود، خیلی اتفاقات خوبی می‌تواند رخ دهد.
صدای آمریکا: شما به آنهایی که امید و انتظار دارند این توافق به حامیان اصلاحات دموکراتیک کمک کند چه می‌گویید؟ چون به نظر نمی‌رسد دروازه‌های زندان اوین به این زودی‌ها گشوده شوند.
جان کری: خوب برای این توافق، همانطور که قبلا گفتم، اگر ما طیفی از موضوعات مورد اختلاف بین ایران و جامعه جهانی، یا ایران و ایالات متحده آمریکا را انتخاب کرده بودیم، ممکن بود ۱۰ سال مذاکره کنیم و باز به هیچ جایی نرسیم؛ و به خاطر مسئله هسته‌ای، ما چنین فرصتی نیز نداشتیم. ما نیاز داشتیم که منحصرا در خصوص برنامه هسته‌ای مذاکره کنیم و حتی در این محدوده نیز مذاکرات ۴ سال به طول انجامید. بنابراین، این موضوع بسیار غامض و پیچیده‌ای بود.
من اعتقاد دارم ایالات متحده آمریکا هرگز به باور خود به دموکراسی و حقوق بشر پایان نخواهد داد و همواره از این ارزش‌ها دفاع خواهد کرد؛ اما این توافق باید موضوع هسته‌ای را حل و فصل می کرد، زیرا ما با خطر یک مسابقه تسلیحاتی هسته‌ای در کل منطقه مواجه بودیم و هیچ کس از چنان وضعیتی سودی نمی‌برد.
بنابراین ما اولویتی تعیین کردیم و بر آن اولویت متمرکز شدیم و خطر وقوع مخاصمه بر سر تسلیحات هسته‌ای را برطرف کردیم، البته مشروط بر این که مورد تائید کنگره و مجلس قرار بگیرد و به اجرا گذاشته شود. اگر این اتفاق بیافتد، من فکر می‌کنم جهان جای امن تری خواهد بود.
صدای آمریکا: شما به پیچیدگی مذاکرات اشاره کردید و به این که گام‌های پیچیده زیادی هستند که باید برداشته شوند. خوب این یک فرایند طولانی خواهد بود و برخی در درون ایران نگرانند که به خاطر این فرایند، ایالات متحده در حوزه هایی مثل حقوق بشر یا وضعیت چهار شهروند آمریکایی که در ایران در زندان هستند به ایران سخت نخواهد گرفت.
جان کری: ما هرگز و هیچ وقت اولاً از پیگیری وضعیت آمریکایی‌هایی که در زندان هستند دست بر نخواهیم داشت و همچنین از دفاع از حقوق مردم. این بخشی از هویت ماست در این کشور.
اما ما ناچاریم با موضوعات دیگری هم همزمان مواجه شویم. متاسفانه در دنیای دیپلماسی و روابط خارجی، شما این شانس را ندارید که تنها بر یک موضوع تمرکز کنید و بگویید این مهم‌ترین موضوع است و ما هیچ کار دیگری نمی‌کنیم. شما نمی‌توانید آنچه در سوریه، عراق یا یمن اتفاق می‌افتد را نادیده بگیرید، یا آنچه در مصر و صحرای سینا در جریان است.
تمام این موضوعات بر هم اضافه می‌شوند و ما که در دنیای امروز درگیر دیپلماسی هستیم، نوعی جورچین بسیار پیچیده‌ای مواجه هستیم که باید اجزای آن را کنار هم قرار دهیم. این کار آسانی نیست و در نهایت، آن موضوعات نیز از طریق توافق‌هایی مشابه توافقی که با ایران به آن دست یافتیم حل و فصل خواهند شد، اما باید برای رسیدن به آن توافق‌ها هم مبارزه کنیم.
صدای آمریکا: اجازه بدهید به کنگره برگردیم. شما این هفته به کنگره خواهید رفت و با منتقدانی از هر دو جناح رو به رو خواهید شد. به نظر می رسد که بسیاری هنوز قانع نشده اند. طرح شما برای پیروز شدن بر بدبینی‌ها چیست و آیا شما در دفاع از توافق هسته‌ای، استدلال‌های جدیدی را مطرح خواهید کرد؟
جان کری: خوب من حقیقت را درباره توافق خواهم گفت، خیلی‌ها هستند که حتی قبل از مطالعه آن، مخالفت خود را ابراز کرده اند. بسیاری از منتقدین اعتراف می‌کنند که توافق را مطالعه نکرده‌اند.
برخی کلاً با ایده هر نوع توافقی با ایران مخالف هستند. اما من فکر می‌کنم اگر مردم واقعاً به آنچه در این توافق به دست آمده است نگاه کنند، وقتی ببینند که این یک گزینه برای برطرف کردن یک سلاح هسته‌ای بالقوه است و احیاناً می‌تواند موقعیت‌های جدیدی را برای اتفاقات خوب دیگر فراهم کند، مثل از سر‌گیری روابط، در آن صورت مردم منافع حاصل از این توافق را خواهند دید.
روشن است که یک گروه از صداهای بسیار قوی مخالف آن هستند و پول زیادی را بر علیه آن خرج کرده‌اند و صدای آنها به گوش می‌رسد. اما من خوشحالم که کنگره یک فرصت ۶۰ روزه برای بررسی آن دارد؛ فکر می‌کنم این به نمایندگان فرصت می‌دهد تا واقعا آن را بررسی کنند و ببینند که اگر به این توافق اجازه نهایی شدن ندهند، ممکن است به معنای انتخاب جنگ و مخاصمه باشد.
آلترناتیو می‌تواند چنین باشد. چون اگر ما این توافق را نداشته باشیم، فکر می‌کنم آیت الله (خامنه‌ای) بگوید، اصلا چرا ما باید با آنها مذاکره کنیم؟ آنها که به تعهداتشان عمل نمی‌کنند؟ همینطور همکاران ما در جهان ممکن است بگویند چرا از تحریم‌های ایران باید حمایت کنند، در حالی که تحریم‌ها برای رسیدن به یک توافق اعمال شده‌اند و حالا که این توافق به دست آمده، آمریکا از زیر آن شانه خالی کرده است. بنابراین همه چیز متلاشی می‌شود و خطر عظیمی برای منطقه ظهور می کند.
صدای آمریکا: شما به آیت‌الله خامنه‌ای اشاره کردید. روز شنبه، رهبر جمهوری اسلامی ایران، آیت‌الله خامنه‌ای تاکید کرد که ایران با ایالات متحده بر سر موضوعات مختلف جهانی و منطقه ای مذاکره نمی‌کند. او گفت در خصوص مسائل دوجانبه هم مذاکره نمی‌کند، و حتی افزود شعار مرگ بر آمریکا باز در خیابان‌های تهران طنین انداز خواهد شد. آیا این بدان معناست که سفارت ایران در خیابان ماساچوست بسته باقی خواهد ماند؟ و یا ارتباطی فرهنگی بین ایران و آمریکا برقرار نخواهد شد؟ یا شرکت‌های آمریکایی به این زودی‌ها عازم ایران نخواهند شد؟
جان کری: خوب البته این موضوعی است که ما باید بررسی کنیم، در ظاهر این طور به نظر می‌رسد. اظهارات آقای خامنه‌ای نسبتا منفی و هیجانی بود و من دلیلی ندارد که برداشت دیگری از آنها داشته باشم.
اما من در امور جهانی آدم خوشبینی هستم و اعتقاد دارم ممکن است یک چیزی را که امروز می‌شنوید، دو ماه دیگر یا ده ماه دیگر نشنوید. من واقعا نمی‌دانم، در حال حاضر هم تمرکز ما بر عادی سازی روابط نیست.
تمرکز ما بر توافق هسته‌ای است و ما اگر با اقداماتی مواجه شویم که اعتقاد داشته باشیم امنیت دوستان ما و یا امنیت خود را به مخاطره می‌اندازند، اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.
صدای آمریکا: پرسش آخر من این است که ما راجع به انتظارات بزرگ مردم درون ایران صحبت کردیم. به نظر شما به طور واقع بینانه این توافق از چه زمانی اجرایی خواهد شد و چه زمانی مردم ایران ممکن است تغییرات واقعی را در زندگی خود احساس کنند؟
جان کری: خوب کنگره ۶۰ روز برای بررسی توافق مهلت دارد. پس قاعدتا تا نوزدهم سپتامبر این توافق به رای گذاشته شده. از آن روز اجرای توافق آغاز می‌شود و پس از آن یک رشته اقداماتی است که ایران باید انجام دهد و آژانس بین المللی انرژی اتمی باید انجام دهد و همه این اقدامات باید تا پیش از برچیده شدن تحریم‌ها صورت گرفته باشند، و بنابر این شاید به زمانی حدود ۶ ماه نیاز باشد؛ هرچند که به طور قطع نمی‌توان گفت و بستگی به تحولات دارد. اما بعید می‌دانم اثر چندانی قبل از آن در ایران احساس شود. به نظرم سپتامبر آن نقطه عطفی است که خواهید دید آیا این توافق به اجرا گذاشته خواهد شد یا خیر.
صدای آمریکا: و آیا این توافق شامل تامین دارو و تسهیلات مسافرت ایرانیان به آمریکا هم می‌شود؟
جان کری: خوب، موضوع تسهیل صدور رواید به صورت بالقوه در آن منظور شده، اما آنچه بلافاصه بعد از اجرایی شدن توافق در آن لحاظ شده، برچیده شدن تحریم‌های مشخص در حوزه اعتبارات، ارتباطات بانکی، نقل و انتقال کالا، آزادسازی صادرات محصولات غذایی از ایران، مانند پسته، فرش و چیزهای دیگر است؛ لذا ارتباط ایران با بخش‌هایی از اقتصاد جهانی باز خواهد شد، ولی نه با همه بخش‌ها؛ چون تحریم‌های اولیه کماکان باقی خواهند بود.
صدای آمریکا: پس می‌شود گفت که چشم انداز درازمدت بین ایالات متحده و ایران مثبت است؟
جان کری: چشم انداز درازمدت از احتمال مثبت بودن برخوردار است، مشروط بر این که کنگره ما، مجلس و شورای عالی امنیت ملی ایران این توافق را بپذیرند و ما آن را به اجرا بگذاریم. آگر ما آن را به اجرا بگذاریم، در آن صورت ما در مسیری قرار داریم که می‌تواند به گشایش‌هایی بیانجامد. اگر توافق اجرا نشود، با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد، حتی با خطر مناقشه. من چنین فرجامی را بسیار تأثر برانگیز می‌بینم و امیدوارم ما بتوانیم مردم را متقاعد کنیم که این توافق مانع از جنگ می‌شود، امنیت منطقه را تامین می‌کند و مانع از دستیابی ایران به سلاح هسته می‌شود.