تنش‌های تجاری و اعمال محدودیت‌های متقابل در صادرات چین و آمریکا

روز دوشنبه، ۱۲ آذر، دولت بایدن از اعمال مجموعه‌ای جدید از کنترل‌های صادراتی علیه چین خبر داد که فروش تجهیزات پیشرفته، تولید نیمه‌رساناها و حافظه‌های رایانه‌ای با پهنای باند بالا را محدود می‌کند.

کنترل‌های دفتر صنعت و امنیت وزارت بازرگانی ایالات متحده شامل تجهیزات و ابزارهایی است که برای تولید نیمه‌رساناهای موسوم به «گره پیشرفته» استفاده می‌شوند.

این نیمه‌رساناها از جمله سریع‌ترین و کارآمدترین تراشه‌های موجود در بازار هستند. علاوه بر این، صادرات حافظه‌های با پهنای باند بالا نیز که در هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی به کار می‌روند، ممنوع شده است.

هم‌زمان، دولت آمریکا ۱۴۰ شرکت عمدتاً فعال در صنعت تولید نیمه‌رساناهای داخلی چین را به فهرست نهادهایی اضافه کرد که شرکت‌ها و افراد آمریکایی برای تجارت با آن‌ها ملزم به دریافت مجوز از دولت فدرال هستند.

این تحریم‌ها با هدف جلوگیری از تولید نیمه‌رساناهای پیشرفته توسط چین برای استفاده در سخت‌افزارهای نظامی جدید و ابزارهای پیشرفته کنترل اجتماعی وضع شده‌اند.

جینا ریموندو، وزیر بازرگانی ایالات متحده، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این اقدام نقطه اوج رویکرد هدفمند دولت بایدن-هریس برای محدود کردن توانایی [چین] در بومی‌سازی تولید فناوری‌های پیشرفته‌ای است که امنیت ملی ما را تهدید می‌کنند.»

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی، نیز در این بیانیه تأکید کرد: «با پیشرفت فناوری و تلاش دشمنان برای دور زدن محدودیت‌ها، ما به همکاری با متحدان و شرکای خود ادامه می‌دهیم تا به‌طور فعال و قاطع از فناوری‌ها و دانش پیشرو جهان محافظت کنیم و مانع از استفاده آن‌ها برای تضعیف امنیت ملی‌مان شویم.»

سفارت چین در واشنگتن این تحریم‌ها را در بیانیه‌ای که برای صدای آمریکا ارسال کرد، محکوم و آن را «غیرتجاری» خواند. این سفارت ایالات متحده را به «گسترش بیش از حد مفهوم امنیت ملی»، سوءاستفاده از قوانین کنترل صادرات و «قلدری» متهم کرد و افزود: «چین اقدامات لازم را برای حفاظت از حقوق و منافع مشروع خود اتخاذ خواهد کرد.»

استفان ایزل، معاون سیاست نوآوری جهانی در بنیاد فناوری اطلاعات و نوآوری، به صدای آمریکا گفت که این تحریم‌های جدید می‌تواند به تلاش چین برای توسعه صنعت داخلی نیمه‌رساناها آسیب بزند. وی اظهار داشت: «ساخت نیمه‌رساناها شاید پیچیده‌ترین کار مهندسی است که بشر انجام می‌دهد، و ایالات متحده می‌تواند دسترسی چین به ماشین‌آلات موردنیاز این صنعت را محدود کند.» او همچنین افزود: «بدون دسترسی به این تجهیزات، بازسازی زنجیره تأمین بومی برای چین بسیار دشوار و پرهزینه خواهد بود.»

ایزل با اشاره به تأثیر این تحریم‌ها بر تولیدکنندگان آمریکایی به دلیل از دست دادن بازار چین، تأکید کرد: «ایالات متحده باید توسعه صنعت نیمه‌رسانا در کشورهایی مانند هند یا مالزی را تحریک کرده و با سایر کشورهای تولیدکننده برای اعمال سیاست‌های مشابه همکاری کند.»

در مقابل، وزارت خارجه چین روز سه‌شنبه، ۱۳ آذر، بیانیه‌ای شدیداللحن صادر کرد. لین جیان، سخنگوی این وزارتخانه، اظهار داشت: «چین قاطعانه با گسترش بیش از حد مفهوم امنیت ملی، سوءاستفاده از اقدامات کنترل صادرات، تحریم‌های غیرقانونی یک‌جانبه، و اقدامات قضایی گسترده آمریکا علیه شرکت‌های چینی مخالف است.»

چین همچنین در واکنش به محدودیت‌های صادرات نیمه‌رساناها اعلام کرد صادرات مواد کلیدی مانند گالیوم، ژرمانیوم، و آنتیموان به ایالات متحده را متوقف می‌کند. این مواد برای امنیت ملی ایالات متحده حیاتی تلقی می‌شوند و در تولید تراشه‌های کامپیوتری، تلفن‌های همراه، خودروها، پنل‌های خورشیدی، فناوری‌های نظامی، و دیگر صنایع پیشرفته کاربرد دارند.

این محدودیت‌ها در حالی اعلام می‌شوند که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب ایالات متحده، با تهدید به افزایش تعرفه کالاهای وارداتی از چین و سایر کشورها، احتمالاً تنش‌ها بر سر تجارت و فناوری را تشدید خواهد کرد.