انتظارات از کنفرانس صلح سوریه اندک است

درپی شتاب دیپلماسی در روز دوشنبه که موجب شد سازمان ملل متحد دعوت از ایران را پس بگیرد، دومین کنفرانس بین المللی صلح سوریه قراراست روز جمعه در شهر ییلاقی مونرو در سویس تشکیل شود و سپس در ژنو ادامه پیدا خواهد کرد.

بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد از ایران برای شرکت در مذاکرات دعوت کرده بود، اما پیشنهاد شام دوشنبه، پس از آن که آمریکا به آن اعتراض کرد و گروه اپوزیسیون اصلی سوریه گفت در صورت حضور ایران، در کنفرانس حضور نخواهد یافت، پس گرفته شد.

در همین حال ایران، یکی از حامیان اصلی بشار اسد، دعوتنامه را نپذیرفت و گفت نمی تواند اعلامیه کنفرانس قبلی ژنو در ژوئن ۲۰۱۱ را که خواهان انتقال سیاسی در سوریه است قبول کند.

اما حتی پیش از وقایع روز دوشنبه، انتظار کسب نتیجه از مذاکرات پایین بود، زیرا دولت سوریه و جناح های اپوزیسیون – و حامیان بین المللی آنها – بر نظریات کاملا متفاوت خود در باره آینده کشور همچنان پافشاری می کنند.

به گفته کریس دویل، عضو مرکز تفاهم عرب – بریتانیا، با حمایت غرب از اپوزیسیون و پشتیبانی روسیه و ایران از دولت اسد، دو طرف به بن بست رسیده اند و تقاضاهای خود را سخت تر کرده اند.
او گفت «نه رژیم و نه نیروهای اپوزیسیون هنوز در موقعیتی نیستند که آماده باشند (از مواضع خود) کوتاه بیایند.»

این حالت در روزهای اخیر نمایان بوده است، مقامات غربی می گویند بشار اسد باید استعفا دهد. او می گوید چنین قصدی ندارد.

ائتلاف اصلی اپوزیسیون فقط در آخرین لحظه، و زیر فشار شدید غرب، موافقت کرد در کنفرانس حضور یابد. حتی در چنین حالتی، ائتلاف عمیقا گرفتار دو دستگی است و تهدید کرده است اگر بحث ها به مسائل دیگری سوای برکناری بشار اسد کشیده شود، جلسه را ترک خواهد کرد.

نزدیک سه سال است که آتش نبرد در سوریه زبانه می کشد، حدود یکصد هزار کشته و ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار آواره برجای گذااشته است که نزدیک به نیمی از جمعیت سوریه است. سازمان ملل متحد گفته است بیش از ۹ میلیون سوری به کمک فوری نیاز دارند، و به دلیل جنگ امداد گران نمی توانند به بسیاری از آنها دسترسی پیدا کنند.

تا کنون پیشنهادهایی برای آتش بس، مبادله زندانیان و ایجاد کریدورهای انسانی ارائه شده است.
دیوید باتر، عضو چاتام هاوس در لندن، گفت احتمال نمی رود کنفرانس ژنو حتی در باره این مسائل پیشرفت کند، و توافق های رویّه ای ممکن است بهترین نتیجه ای باشد که می توان به آن امید بست.
او گفت « اگر چارچوبی فراهم آید که بتواند سرانجام شریکان را متحد سازد، بهتر از هیچ خواهد بود. بگمان من، در حال حال حاضر بیش از این چیزی نمی توان گفت.»

باتر گفت بسیاری از رزمندگان اپوزیسیون حاضر نشده اند نماینده ای به کنفرانس بفرستند، و اکثر شبه نظامیان تهدید کرده اند علیه هر گروهی که حضور یابد دست به تلافی خواهند زد.

او گفت « هرنوع مصالحه ای برای مناقشه سوریه لزوماً ناچار خواهد بود کسانی را که در جبهه حضور دارند و می جنگند شامل شود. هیچکدام از گروه های اصلی درگیر در حال حاضر به هیچ شکلی از روند مذاکره متعهد نیستند.»

قدرت های منطقه ای مانند ایران، و نیز عربستان سعودی، قطر و ترکیه، بحران را پیچیده ترمی کنند، هر کدام منافع خود را در نطر دارند. کریس دویل گفت راضی ساختن تمام طرف های مناقشه سوریه غیر ممکن است.
او گفت « این بازیگران نیز باید این حقیقت را بپذیرند که نخواهند توانست به تمام هدف های خود برسند و نیاز دارند جنگ سرد حاکم بر سوریه را ، که در واقع به جنگ دامن زده است، فروبنشانند.»

سازمان ملل متحد، که میزبانی کنفرانس را برعهده دارد، از دیرباز وضع مردم سوریه را نومیدانه توصیف کرده است، اما کارشناسان می گویند کنفرانس بیشتر درباره دیپلماسی قدرت های بزرگ است و شاید روندی را درمیان طرف های ذینفع آغاز کند. انتظار به بارآمدن پیامدهایی قاطع برای حرکت به سوی پایان جنگ یا کمک به قربانیان زیاد نیست.

نوشته: اِل پِسین، گزارشگر صدای آمریکا