دکتر شهرام کُردستی، استاد بخش سرطان‌شناسی کینگز کالج لندن، در گفت‌و‌گو با صدای آمریکا با اشاره به این که به نظر می‌رسد واکسیناسیون اچ‌پی‌وی جزو اولویت‌های وزارت بهداشت جمهوری اسلامی نیست، نسبت به «عوارض جبران‌ناپذیر» این موضوع هشدار داد.
این در حالی است که روایت کاربران ایرانی در فضای مجازی نشان می‌دهد بسیاری از افرادی که در ایران به دنبال دریافت واکسن اچ‌پی‌وی رفتهاند تجربه‌های ناموفقی داشته‌اند.
در هر دو دقیقه، یک زن در دنیا بر اثر ابتلا به سرطان دهانه رحم جان خود را از دست می‌دهد. آمار نشان می‌دهند که موارد جدید سرطان دهانه رحم در دنیا با سرعت نگران کننده‌ای در حال افزایش است.
آمار یونیسف نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۲ میلادی (۱۴۰۱)، حدود ۳۵۰ هزار زن بر اثر ابتلا به سرطان دهانه رحم جان خود را از دست دادند و حدود ۶۶۰ هزار مورد جدید ابتلا نیز در این سال ثبت شد.
ابتلای طولانی مدت به ویروس پاپیلومای انسانی یا اچ‌پی‌وی عامل تقریباً تمامی سرطان‌های دهانه رحم است.
کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی که جمهوری اسلامی ایران یکی از آنها است متعهد شده‌اند که سرطان دهانه رحم را به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی تا سال ۲۰۳۰ (۱۴۰۹) ریشه‌کن کنند.
این یعنی هر کشور باید تا سال ۲۰۳۰، به اهداف ۹۰-۷۰-۹۰ دست پیدا کند؛ ۹۰ درصد دختران تا ۱۵ سالگی به طور کامل با واکسن اچ‌پی‌وی واکسینه شدند، ۷۰ درصد زنان در ۳۵ سالگی و دوباره تا ۴۵ سالگی با آزمایش‌های با عملکرد بالا غربالگری شوند و ۹۰ درصد از زنانی که مستعد سرطان دهانه رحم شناسایی شده‌اند، تحت درمان قرار گیرند.
ریشه‌کنی این بیماری بر اساس تعاریف سازمان بهداشت جهانی، کاهش تعداد موارد جدید سالانه به ۴ مورد یا کمتر در هر ۱۰۰ هزار زن تعریف می‌شود.
با این حال وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران اقدامی برای واکسیناسیون گسترده علیه اچ‌پی‌وی نکرده است.
چندی پیش، معاون بهداشت وزارت بهداشت در مورد ورود واکسن اچ‌پی‌وی به برنامه واکسیناسیون ملی گفت: «در کشور ما با توجه به شرایط موجود لزومی ندارد.»
حسین فرشیدی افزود: «افراد دارای رفتار پرخطر و جوامع غربی و اروپایی به دلیل روابط خارج از عرف و شرع و خطر بالای انتقال این بیماری، این واکسن را تزریق می‌کنند.»
دکتر شهرام کُردستی، استاد بخش سرطان‌شناسی کینگز کالج لندن و فوق تخصص هماتوانکولوژی، در این باره به صدای آمریکا گفت به نظر می‌آید این واکسیناسیون جزو اولویت‌های وزارت بهداشت نیست و برنامه مدونی در این رابطه وجود ندارد و دسترسی به واکسن نیز آسان نیست و یا در توانایی مالی برخی از خانواده‌ها نیست.
دکتر کردستی گفت این موضوع می‌تواند خطرناک باشد؛ چرا که در درازمدت، با توجه به شیوع و پخش سریع ویروس، عوارض «جبران‌ناپذیری» را در رابطه با بروز انواع سرطان‌ها به همراه خواهد داشت و خطر را بالاتر خواهد برد.
دکتر کردستی تأکید کرد که هرچند ابتلا به این ویروس به این معنا نیست که فرد حتما به سرطان مبتلا می‌شود ولی برنامه سراسری واکسیناسیون علیه اچ‌پی‌وی اهمیت زیادی دارد، همانطور که در مورد هپاتیت انجام شد و به کاهش خطر انواع سرطان کبد کمک کرد.
دکتر کردستی گفت که واکسیناسیون اچ‌پی‌وی باید تحت پوشش بیمه و سازمان‌های بهداشت همگانی باشد تا مردم بتوانند بدون پرداخت هزینه آن را انجام دهند.
- سرطان دهانه رحم و واکسن اچ‌پی‌وی در ایران
مؤسسه آنکولوژی کاتالونیا و آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان در آمار سرطان دهانه رحم مربوط به سال ۲۰۲۳ میلادی (۱۴۰۲)، گزارش داده‌اند که ایران دارای جمعیتی بالغ بر ۳۳.۵ میلیون زن ۱۵ سال و بالاتر است که در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند. برآوردهای کنونی این سازمان‌ها نشان می‌دهد که سالانه هزار و ۵۶ زن در ایران تشخیص سرطان دهانه رحم می‌گیرند و ۶۴۴ نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند.
آمار سرطان دهانه رحم در ایران- مؤسسه آنکولوژی کاتالونیا و آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان- سال ۲۰۲۳ میلادی
روایت‌های کاربران در فضای مجازی نشان می‌دهد که بسیاری از افرادی که دنبال واکسن اچ‌پی‌وی برای خود یا فرزندانشان رفتهاند در پیدا کردن آن به دشواری برخورده‌اند.
واکسن گارداسیل ساخت شرکت «مرک» در بسیاری از کشورهای دنیا در حال استفاده است ولی بررسی‌های صدای آمریکا نشان می‌دهد که این واکسن وارداتی در ایران در سال‌های اخیر کمیاب و حتی نایاب شده است.
گزارش‌های منتشرشده نشان می‌دهد که قیمت فروش آزاد واکسن گارداسیل چهار ظرفیتی، حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و گارداسیل ۹ ظرفیتی از ۸ میلیون و نیم تا ۱۷ میلیون تومان است.
ایران نوع داخلی این واکسن را تولید کرده است. شرکت «نیواد فارمد سلامت» تولیدکننده واکسن مشابهی به نام «پاپیلوگارد» است که یک واکسن نوترکیب در برابر سویه‌های ۱۶ و ۱۸ ویروس پاپیلومای انسانی است.
این شرکت گفته است از آنجایی که فروش داروخانه‌ای دارند، «فعلاً سالیانه یک میلیون دز» تولید می‌کنند.
این واکسن سه دز دارد و قیمت برای مصرف کننده ۹۵۰ هزار تومان تعیین شده است.
- اچ‌پی‌وی و خطرات آن
ویروس پاپیلومای انسانی یا اچ‌پی‌وی، شایع ترین عفونت مقاربتی در جهان است. بیش از ۲۰۰ نوع اچ‌پی‌وی وجود دارد و اکثر آنها هیچ علامتی ندارند و یا به خودی خود از بین می‌روند. با این حال، انواع پرخطر آن می‌تواند منجر به عفونت‌های مزمن و رشد سلول‌های پیش‌سرطانی شود.
از سوی دیگر، تحقیقات جدید نشان داده است که زنان مبتلا به سویه‌های پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی ممکن است با خطر بیشتری برای مرگ در اثر بیماری‌های قلبی نیز روبرو شوند.
در این پژوهش، پس از تعدیل عوامل مؤثر بر خطر بیماری‌های قلبی، محققان دریافتند زنان مبتلا به اچ‌پی‌وی پرخطر، چهار برابر بیشتر از زنان دیگر در معرض خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی قرار دارند.
دکتر کُردستی در مورد راه‌های انتقال این ویروس گفت که ویروس به صورت عمده از طریق هرگونه تماس جنسی منتقل می‌شود و استفاده از کاندوم «تا حدی» خطر را کاهش داده ولی به طور کامل از آن پیشگیری نمی‌کند.
او افزود که ابتلا به این ویروس معمولا بدون علامت است که همین موضوع منجر به گسترش بیشتر آن می‌شود.
دکتر کردستی می‌گوید در بسیاری از کشورها واکسیناسیون به صورت سراسری انجام می‌شود و به عنوان مثال در بریتانیا، تمامی کودکان بین ۱۲ تا ۱۳ سال را با یک دز واکسینه می‌کنند و این واکسن برای کسانی که آن را در این سنین دریافت نکرده‌اند نیز تا پیش از ۲۵ سالگی قابل تزریق است اما دو دز دارد.
همچنین شماری از افراد از جمله کسانی که روابط جنسی همجنسگرا دارند، با افراد مختلف تماس جنسی دارند و یا به ویروس اچ‌آی‌وی و یا دیگر عفونت‌ها مبتلا هستند هم به گفته دکتر کردستی تا پیش از ۴۵ سالگی می‌توانند واکسن اچ‌پی‌وی را در بریتانیا دریافت کنند.
- اهمیت و تأثیر واکسیناسیون سراسری
واکسیناسیون عمومی علیه ویروس پاپیلومای انسانی (اچ‌پی‌وی)، عامل اصلی سرطان دهانه رحم، می‌تواند از اکثریت قریب به اتفاق این موارد جلوگیری کند.
نهادهای بهداشتی بین‌المللی می‌گویند ترکیب واکسن واکسیناسیون اچ‌پی‌وی و غربالگری و درمان سرطان دهانه رحم، نقش اصلی را در ریشه‌کن کردن ابن بیماری کشنده ایفا می‌کنند.
دکتر شهرام کردستی می‌گوید یکی از مطالعات گسترده‌ای که در مورد تأثیر واکسیناسیون سراسری انجام شده در بریتانیا بوده است و نتایج آن در مجله «لنست» منتشر شد و نشان داد که سرمایه‌گذاری دولت بریتانیا بر این واکسیناسیون «به صورت قابل توجهی» توانست میزان خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش داد و پیش‌بینی می‌شود در یک دهه آینده این سرطان در بریتانیا ریشه‌کن شود.
دکتر کردستی تأکید کرد که ارائه واکسن به افراد یا گروه‌های «خاص» نمی‌تواند به اندازه کافی مؤثر باشد چرا که این ویروس به راحتی منتقل می‌شود و بنابراین واکسن باید به صورت گسترده در اختیار جمعیت جوان قرار گیرد و بسیاری از کشورها چنین رویکردی را اتخاذ کرده‌اند.
داده‌های یونیسف نشان می‌دهد که بیش از ۱۳۰ کشور در حال حاضر واکسن‌های اچ‌پی‌وی را در برنامه‌های ایمن‌سازی خود گنجانده‌اند ولی هشدار داده که این کافی نیست و میلیون‌ها زن و دختر، اغلب آن‌هایی که در فقیرترین کشورهای جهان زندگی می‌کنند، هنوز به واکسن، غربالگری و درمانی که می‌تواند جانشان را نجات دهد، دسترسی ندارند.
واکسیناسیون اچ‌پی‌وی برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ میلادی (۱۳۸۵) توصیه شد و در نهایت منجر شد تا ابتلا با انواع «اچ‌پی‌وی» که عامل اکثر سرطان‌های اچ‌پی‌وی و زگیل تناسلی است، ۸۸ درصد در بین دختران نوجوان و ۸۱ درصد در میان زنان جوان کاهش پیدا کند.
افرادی که واکسن‌های اچ‌پی‌وی را تزریق کرده‌اند دست‌کم به مدت ۱۲ سال تحت نظر قرار گرفتند و مشخص شد که محافظت از آنها در برابر اچ‌پی‌وی همچنان بالا باقی مانده و هیچ شواهدی مبنی بر کاهش سطح حفاظت در طول زمان به دست نیامده است.