خبرگزاری رویترز با مروری بر زندگی سیاسی جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا و برنده جایزه صلح نوبل که روز یکشنبه ۹ دی درگذشت، بحران گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی در ایران در کنار بحران اقتصادی در آمریکا را دو چالش بزرگ او دانسته است.
براساس این گزارش، جیمی کارتر، کشاورز بادام‌زمینی‌کار اهل جورجیا، به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا با مشکلاتی همچون بحران اقتصادی و بحران گروگانگیری دست‌وپنجه نرم کرد اما موفق به میانجی‌گری صلح بین اسرائیل و مصر شد و بعدها جایزه صلح نوبل را به دلیل فعالیت‌های بشردوستانه‌اش دریافت کرد.
جیمی کارتر روز یکشنبه ۹ دی ماه ۱۴۰۳، در خانه خود در پلینز، جورجیا و در ۱۰۰ سالگی درگذشت.
جیمی کارتر، عضو حزب دموکرات، پس از شکست دادن جرالد فورد، رئیس‌جمهوری جمهوری‌خواه وقت ، در انتخابات ۱۹۷۶ به ریاست‌جمهوری رسید. دوران ریاست‌جمهوری وی با دستاوردهایی همچون توافق‌نامه کمپ دیوید در سال ۱۹۷۸ بین اسرائیل و مصر همراه بود که ثباتی نسبی به خاورمیانه بخشید.
با این حال، دوره او با رکود اقتصادی و بحران گروگانگیری در ایران که ۴۴۴ روز آخر ریاست‌جمهوری او را تحت تأثیر قرار داد، همراه بود. کارتر در سال ۱۹۸۰ برای انتخاب مجدد تلاش کرد اما در برابر رقیب جمهوری‌خواه، رونالد ریگان، شکست سختی خورد.
کارتر که طولانی‌تر از هر رئیس‌جمهور دیگری در تاریخ آمریکا زندگی کرد، پس از خروج از کاخ سفید به‌عنوان یک فعال حقوق بشر شناخته شد.
دستاوردهای سیاسی
کارتر به‌عنوان فرماندار جورجیا، دیدگاه‌های میانه‌رو با گرایش‌های مردمی داشت و پس از رسوایی واترگیت که منجر به استعفای ریچارد نیکسون شد، به‌عنوان یک فرد خارج از سیستم واشنگتن وارد کاخ سفید شد. او در نخستین سخنرانی خود به مردم آمریکا گفت: «من جیمی کارتر هستم و هرگز به شما دروغ نخواهم گفت.»
خاورمیانه محور اصلی سیاست خارجی کارتر بود. پیمان صلح مصر و اسرائیل در سال ۱۹۷۹ که بر اساس توافق‌نامه کمپ دیوید ۱۹۷۸ بنا شده بود، به جنگ بین این دو همسایه پایان داد.
کارتر رئیس‌جمهور مصر، انور سادات، و نخست‌وزیر اسرائیل، مناخم بگین، را برای مذاکره به کمپ دیوید در ایالت مریلند دعوت کرد. بعدها، زمانی که این توافق‌نامه‌ها در حال فروپاشی بود، کارتر با سفر به قاهره و اورشلیم و با دیپلماسی شخصی موفق شد توافق را نجات دهد.
این پیمان شامل خروج اسرائیل از شبه‌جزیره سینا و برقراری روابط دیپلماتیک بود. بگین و سادات به دلیل این پیمان، هر یک در سال ۱۹۷۸ جایزه صلح نوبل دریافت کردند.
بحران گروگانگیری در ایران
در انتخابات ۱۹۸۰، مسائل اصلی شامل تورم دو رقمی، نرخ بهره بیش از ۲۰ درصد، افزایش شدید قیمت بنزین و بحران گروگانگیری در ایران بود. این مسائل ریاست‌جمهوری کارتر را تضعیف و شانس او برای انتخاب مجدد را کاهش داد.
در ۴ نوامبر ۱۹۷۹، دانشجویان هوادار خمینی به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را به گروگان گرفتند. این بحران باعث شد تا حمایت عمومی از کارتر در ابتدا افزایش یابد، اما پس از شکست عملیات نظامی برای آزادسازی گروگان‌ها در آوریل ۱۹۸۰ که به کشته شدن هشت سرباز آمریکایی انجامید، محبوبیت او کاهش یافت.
گروگان‌ها تا دقایقی پس از مراسم تحلیف رونالد ریگان در ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱ آزاد نشدند.
سایر بحران‌ها و اقدامات
در بحران دیگری، کارتر به تهاجم شوروی به افغانستان در سال ۱۹۷۹ اعتراض کرد و بازی‌های المپیک ۱۹۸۰ در مسکو را تحریم کرد. او همچنین از سنای آمریکا خواست بررسی توافق مهم کنترل تسلیحات هسته‌ای با شوروی را به تأخیر بیندازند، اما شوروی همچنان به مدت یک دهه در افغانستان باقی ماند.
کارتر در سال ۱۹۷۸ موفق به کسب تصویب محدود سنا برای معاهده‌ای شد که کانال پاناما را به کنترل این کشور واگذار می‌کرد، با وجود منتقدانی که معتقد بودند این آبراه برای امنیت آمریکا حیاتی است. او همچنین مذاکرات برای برقراری روابط کامل آمریکا با چین را به پایان رساند.
کارتر دو وزارتخانه جدید در کابینه آمریکا ایجاد کرد: آموزش و انرژی. در میان افزایش شدید قیمت گاز، او بحران انرژی آمریکا را معادل اخلاقی جنگ دانست و از کشور خواست صرفه‌جویی را بپذیرد. او در سال ۱۹۷۷ به آمریکایی‌ها گفت: «ما اسراف‌کارترین ملت روی زمین هستیم.»
در سال ۱۹۷۹، کارتر سخنرانی‌ای را انجام داد که به‌عنوان سخنرانی “بحران اعتماد” شناخته شد، اگرچه او هرگز از این واژه استفاده نکرد.
او در سخنرانی تلویزیونی خود گفت: «پس از گوش دادن به مردم آمریکا، دوباره یادآور شدم که تمام قوانین جهان نمی‌توانند مشکلات آمریکا را حل کنند. تهدید تقریباً به‌طور معمول نامرئی است. این یک بحران اعتماد است. بحرانی است که به قلب، روح و روحیه اراده ملی ما ضربه می‌زند. فرسایش اعتماد ما به آینده تهدیدی برای نابودی بافت اجتماعی و سیاسی آمریکا است.»
«باز هم همان حرف‌ها»
جیمی کارتر در برابر چالش سناتور ماساچوست، ادوارد کندی، برای نامزدی حزب دموکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۹۸۰ مقاومت کرد، اما با شرایطی ضعیف وارد نبرد انتخاباتی عمومی با یک رقیب جمهوری‌خواه قدرتمند شد.
رونالد ریگان، محافظه‌کاری که تصویری از قدرت و صلابت ارائه می‌داد، در مناظرات پیش از انتخابات نوامبر ۱۹۸۰ کارتر را بارها دچار مشکل کرد.
در یکی از این مناظرات، ریگان با لحنی تحقیرآمیز به کارتر گفت: «باز هم همان حرف‌ها» وقتی که احساس کرد رئیس‌جمهور دیدگاه‌های او را نادرست بیان کرده است.
کارتر انتخابات ۱۹۸۰ را به ریگان باخت. ریگان در این انتخابات ۴۴ ایالت از ۵۰ ایالت را برد و پیروزی قاطع در آرای الکتورال به دست آورد.
جیمز ارل کارتر جونیور در اول اکتبر ۱۹۲۴ در شهر پلینز، جورجیا، متولد شد. او یکی از چهار فرزند یک کشاورز و مغازه‌دار بود. کارتر در سال ۱۹۴۶ از آکادمی نیروی دریایی ایالات متحده فارغ‌التحصیل شد، در برنامه زیردریایی هسته‌ای خدمت کرد و سپس برای مدیریت مزرعه بادام‌زمینی خانوادگی از ارتش خارج شد.
او در سال ۱۹۴۶ با روزالین ازدواج کرد؛ اتحادی که آن را «مهم‌ترین اتفاق زندگی‌اش» توصیف می‌کرد. آن‌ها سه پسر و یک دختر داشتند.
کارتر به یک میلیونر تبدیل شد، در مجلس قانون‌گذاری ایالت جورجیا خدمت کرد و از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۵ فرماندار این ایالت بود. او در سال ۱۹۷۶ به‌عنوان یک نامزد کم‌بخت، برای کسب نامزدی حزب دموکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری وارد رقابت شد و با تلاش فراوان توانست حق رویارویی با جرالد فورد در انتخابات عمومی را به دست آورد.
با والتر موندیل به‌عنوان معاون، کارتر با یک اشتباه بزرگ از سوی فورد در یکی از مناظرات تقویت شد. فورد گفته بود: «هیچ سلطه شوروی بر اروپای شرقی وجود ندارد و در دولت من نیز نخواهد بود»، با وجود آنکه دهه‌ها چنین سلطه‌ای وجود داشت.
کارتر با اختلافی اندک فورد را شکست داد، حتی اگرچه فورد در تعداد ایالت‌ها ۲۷ به ۲۳ برتری داشت.
فعالیت‌های پس از ریاست‌جمهوری
تمامی فعالیت‌های کارتر پس از ریاست‌جمهوری مورد استقبال قرار نگرفت. گفته می‌شود دو رئیس‌جمهوری جمهوری‌خواه، جورج دبلیو بوش و پدرش جورج اچ. دبلیو بوش، از دیپلماسی مستقل کارتر در عراق و جاهای دیگر ناراضی بودند.
کارتر همچنین به کره شمالی کمونیستی سفر کرد. یک سفر در سال ۱۹۹۴، بحران هسته‌ای را فرو نشاند، زیرا کیم ایل سونگ، رئیس‌جمهور کره شمالی، موافقت کرد برنامه هسته‌ای خود را متوقف کند و گفتگوها با ایالات متحده از سر گرفته شود. این منجر به توافقی شد که طبق آن، کره شمالی در ازای دریافت کمک، متعهد شد رآکتور هسته‌ای خود را بازراه‌اندازی نکند یا سوخت مصرف‌شده آن را بازفرآوری نکند.
اما کارتر دولت بیل کلینتون، رئیس‌جمهور دموکرات، را با اعلام این توافق بدون مشورت قبلی با واشنگتن خشمگین کرد.
در سال ۲۰۱۰، کارتر آزادی یک آمریکایی را که به جرم ورود غیرقانونی به کره شمالی به هشت سال کار سخت محکوم شده بود، تضمین کرد.
تألیفات
کارتر کتاب‌های متغددی نوشت که شامل خاطرات ریاست‌جمهوری، کتاب کودکان، اشعار و آثاری درباره ایمان مذهبی و دیپلماسی بود. کتاب او با عنوان ایمان: سفری برای همه در سال ۲۰۱۸ منتشر شد.
مشکلات جسمانی در پایان عمر
در سال‌های اخیر، کارتر با مشکلات جسمانی متعددی از جمله ملانوما که به کبد و مغز او سرایت کرده بود، دست‌وپنجه نرم کرد. او در فوریه ۲۰۲۳ تصمیم گرفت به‌جای ادامه درمان‌های پزشکی، مراقبت تسکینی دریافت کند. همسرش، روزالین کارتر، نیز در ۱۹ نوامبر ۲۰۲۳ در سن ۹۶ سالگی درگذشت. کارتر در مراسم یادبود و خاکسپاری او در حالی شرکت کرد که به‌شدت ضعیف شده بود و روی ویلچر نشسته بود.
با وجود پایان ناموفق دوران ریاست‌جمهوری، کارتر دهه‌ها برای مسائل بشردوستانه تلاش کرد. او در سال ۲۰۰۲ جایزه صلح نوبل را به دلیل «تلاش‌های خستگی‌ناپذیرش برای یافتن راه‌حل‌های صلح‌آمیز برای درگیری‌های بین‌المللی، تقویت دموکراسی و حقوق بشر و پیشبرد توسعه اقتصادی و اجتماعی» دریافت کرد.