جلسه بررسی كتاب «سقوط رضا شاه، واگذاری سلطنت، تبعید، و مرگ بنیانگذار ایران نوین» روز دوشنبه ۲۵ اسفند به شکل مجازی و با ویدئو کنفرانس در مرکز ویلسون برگزار شد.
در این جلسه شائول بخاش، نویسنده این کتاب گفت که در جریان جنگ جهانی دوم، رضا شاه با توجه به افق اقتصادی که برای ایران در نظر داشت، تصمیم به بیطرفی ایران در جنگ گرفت؛ ولی بریتانیا و اتحاد جماهیر شوروی، نگران ارتباطهای ایران با آلمان بودند.
آقای بخاش افزود که بریتانیا در آن مقطع برای دستیابی ارتباطی به خلیج فارس و انتقال تسلیحاتی از راه ایران، به این نتیجه رسید که بهتر است رضا شاه کنار گذاشته شود.
یرواند آبراهامیان در این جلسه گفت، بررسی خاندانهای سلطنتی در کل جالب است؛ چرا که آنها خانوادههایی به هم ریخته هستند و خاندان پهلوی هم از این قاعده مستثنی نیست. وی افزود که هرچند کتاب آقای بخاش بر کنارهگیری از سلطنت و تبعید رضا شاه متمرکز است، ولی اشارههایی به وضعیت آن خانواده هم میشود.
شائول بخاش در پاسخ به پرسش آقای آبراهامیان در مورد این که چرا در حال حاضر نوعی از نوستالژی در مورد رضا شاه در حال شکلگیری است، گفت، این به این خاطر است که یاد رضا شاه همراه با خاطره پیشرفت در ذهن همراه میشود؛ ولی جمهوری اسلامی، حرکتی قهقرایی دارد که همه چیز را به عقب بازگردانده است.
ژانت آفاری هم در این جلسه افزود، حضور آلمان در آن زمان در ایران فقط به شکل اقتصادی نبود و به لحاظ فرهنگی هم حضوری چشمگیر محسوب میشد. برای مثال آلمان چندین مدرسه و یک کتابخانه بزرگ در ایران احداث کرده بودند و حلقههای متمایل به نازیسم در ایران وجود داشت.
خانم آفاری گفت، همچنین ایرانیان با در نظر گرفتن سیاستهای استعماری درازمدت روسیه و بریتانیا در قبال ایران، نسبت به حضور آلمانها نظر مثبتی داشتند. همچنین نباید پروپاگاندای قدرتمند آلمان را از یاد برد. رادیو برلین در آن زمان برنامهای از بهرام شاهرخ داشت که سخنوری قدرتمند بود و گفته میشود که بسیاری از افراد، از جمله آیتالله خمینی که البته آن زمان هنوز آیتالله نشده بود، به برنامه او گوش میکردند.
مرکز وودرو ویلسون که به یاد بیست و هشتمین رئيس جمهوری آمریکا ساخته شده، در شهر واشنگتن پایتخت آمریکا قرار دارد.