رقابت بین کشورهای عضو و غیر عضو اوپک بر سر داشتن سهم بیشتری از بازارهای نفتی جهان از یک سو و اختلاف نظر در داخل اوپک، به ویژه بین ایران و عربستان سعودی از سوی دیگر، قیمت نفت را به پائینترین سطح خود پس از بحران مالی و اقتصادی جهانی اخیر رسانده است.
پس از گذشت یک سال از سقوط قیمت نفت، سازمان جهانی انرژی اعلام کرده است که رقابت کشورهای صادر کننده نفت بر سر بازار فروش نه تنها کاهش نیافته، بلکه تازه آغاز شده است.
به نظر می رسد اوپک در خارج کردن آمریکا از میدان این رقابت تا حدی موفق بوده است. به گفته سازمان جهانی انرژی اکنون از تعداد چاههای نفتی فعال آمریکا به طور مرتب کاسته میشود. تولید نفت آمریکا در ماه گذشته، روزانه ۲۵ هزار بشکه کاهش داشته، که به طور عمده به دلیل کاهش قیمت نفت و بالا بودن هزینه تولید از سنگهای نفتزاست.
از سوی دیگر، اوپک به منظور حفظ سهم خود در بازار، با افزایش سطح تولید، ارائه تخفیف، و در نتیجه پائین نگهداشتن قیمت نفت در بازار، سایر کشورهای صادر کننده نفت غیر اوپک، به ویژه روسیه را سخت تحت فشار قرار داده است.
اما سازمان بین المللی انرژی، که بازار انرژی کشورهای ثروتمند را دیده بانی میکند، در گزارش خود آورد که هنوز برای این نتیجهگیری زود است که عربستان سعودی، بزرگترین صادر کننده نفت اوپک، بر سر بازار فروش به موفقیت بزرگی دست یافته، بلکه جنگ نفتی در جهان تازه آغاز شده است.
سازمان جهانی انرژی میگوید که تولید کنندگان نفت غیرمتعارف در آمریکا با افزایش نسبی قیمت نفت قادر خواهند بودند به زودی کار خود را از سر گیرند. این در حالیست، که کشورهای صادر کننده نفت غیرعضو اوپک نیز شروع به افزایش تولید و صادرات خود کردهاند و خواستار سهم بیشتری از بازار جهانی نفت هستند.
در ماه آوریل ۲۰۱۵، صادرات نفت روسیه روزانه ۱۸۵ هزار بشکه، و صادرات نفت برزیل در سه ماهه اول سال جاری ۱۷ درصد بالا رفت. سازمان بینالمللی انرژی همچنین اعلام کرد که تولید نفت در چین، ویتنام و مالزی رشد چشم گیری داشته است. به گفته این سازمان انتظار میرود در سال جاری تولید نفت در چین ۱۰۰ هزار بشکه در روز افزایش پیدا کند و به ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز برسد.
در سوی دیگر اما، اتخاذ نشدن تصمیم در اجلاس ماه نوامبر گذشته اوپک در مورد سقوط قیمت نفت و نحوه مقابله با آن، نشانگر شکاف بین اعضای اوپک است. این سازمان به تازگی در بولتن خود مقاله انتقادآمیزی در این زمینه منتشر کرده که در آن اعضای اوپک، به ویژه عربستان سعودی به تکروی متهم شدهاند.
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران، خواستار کاهش تولید ۵ درصدی اوپک و در عین حال افزایش سهم ایران پس از لغو تحریمها شده است.
تا کنون، کشورهای صادر کنندگان نفت اوپک و غیراوپک نشانهای مبنی برکاهش تولید و تغییر استراتژی فعلی از خود بروز ندادهاند. ولی گفته میشود که در حاشیه نشست پنجم ماه ژوئن اوپک، اعضای این سازمان با کشورهای غیر اوپک، از جمله روسیه، نیز نشستی داشته باشند. اوپک گفته که به منظور جلوگیری از سقوط بیشتر قیمت نفت، آماده است تا میزان تولید خود را کاهش دهد، به شرطی که کشورهای غیر اوپک نیز دست به اقدام مشابهی بزنند.