چالش بحران سوریه برای نفوذ ایران در خاورمیانه

ایران در واکنش به اتهام استفاده سوریه از سلاح های شیمیایی، کلمات خود را به دقت انتخاب می کند؛ اگرچه لفاظی بسیاری در قبال جامعه بین الملل دارد. در شرایطی که کشورهای غربی در مورد اقدام نظامی علیه سوریۀ متحد ایران سخن می گویند، دولت جدید در تهران بین بیعت های پیشین و فشار برای برقراری مناسبات بهتر با جهان غرب به دام افتاده است.

تصاویر درد و رنج قربانیان حمله های شیمیایی سبب شده است که بسیاری از کشورهای غربی این اقدام دهشتناک را محکوم کنند و خواستار اقدام عملی برای توقف این جنایات شوند. با این وجود، این تصاویر ابتدا با واکنش خاموش حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران روبرو شد و با انتشار بیانیه ای استفاده از سلاح های شیمیایی را محکوم کرد اما از دولت سوریه انتقاد نکرد.

حسین آریان، خبرنگار رادیو فردا می گوید روحانی چاره دیگری نداشت. او می افزاید «اگر واکنشی نشان نمی داد، اعتبار رئیس جمهوری که به تازگی به قدرت رسیده و ظاهراً و یا واقعاً ادعا می کند قصد دارد رویکرد میانه رویی در مناسبات بین المللی خود اتخاذ کند را زیر سوال می برد».

از سویی دیگر وخیم شدن بحران سوریه، نیت ایران در هدف بهبود مناسبات کشور با غرب و ایالات متحده را به بوته آزمایش می گذارد.

با انتخاب روحانی به ریاست جمهوری ایران، یک وزیر امور خارجه جدید نیز منصوب شد که با جهان غرب رویکرد دوستانه ای دارد. قصد تهران بر برداشتن فشار تحریم های بین المللی از دوش اقتصاد کشور، لحن مقامات آن را در مورد برنامه اتمی بحث برانگیز کشور نرم تر کرده است.

با این وجود، همزمان با فراخوان های فزاینده کشورهای غربی برای اقدام نظامی علیه دولت سوریه، ایران نیز موضع دفاعی خود از سوریه را تقویت کرده است.

استیون هیدمان، کارشناس «موسسه صلح ایالات متحده» می گوید تهران به این دلیل از سوریه دفاع می کند که (جنگ علیه این کشور) هزینه بسیار سنگینی برای ایران خواهد داشت و «از زمان قیام مردم سوریه علیه دولت دمشق، ایران یکی از مهمترین متحدان دولت اسد بوده و واقعاً با تمام توان و نیرو برای ادامه بقای حکومت سوریه خود را به آب و آتش زده است».

بخشی از این حمایت شامل استفاده ایران از گروه حزب الله بوده که سید حسن نصرالله، رهبر گروه وعده داده است تا در صورت ضرورت حتی خود نیز در جبهه های جنگ در سوریه مبارزه کند.

مایکل روبین، کارشناس «موسسه انترپرایز آمریکا» می گوید «البته حزب الله در این درگیری ها دست نشانده ایران خواهد بود که از جانب مقامات تهران مبارزه می کند اما ما طی هفته های اخیر شاهد بوده ایم که حزب الله در مقایسه با گذشته خیلی ضعیف تر شده است».

نفوذ ایران به مرزهای عراق نیز می رسد و گروه های شیعه این کشور برای دفاع از حکومت سوریه ستیزه جویانی برای مبارزه و شهادت اعزام کرده اند.

در اردوگاه های آوارگان سوریه خشم علیه ایران زبانه می کشد. یک آواره در اردوگاه اردن می گوید ایران و حزب الله را هم باید برای استفاده سلاح های شیمیایی در حومه دمشق مورد انتقاد و سرزنش قرار داد.

رویکرد ایران در قبال سوریه تا به حال جدی و محکم و دولتمردان تهران برای دفاع از اسد ثابت قدم بوده اند. علی خامنه ای، رهبر ایران هشدار داده است مداخله آمریکا در سوریه فاجعه بار خواهد بود.

در شرایطی شعله های جنگ در سوریه زبانه می کشند که به نظر می رسد تمرکز ایران با دقت و احتیاط بر محافظت از حوزه نفوذ این کشور در منطقه متمرکز شده است.

یادداشت بالا برگردان مقاله جف سلدین، خبرنگار صدای آمریکا در واشنگتن است.