خبرگزاری رویترز روز پنجشنبه در گزارشی با استناد به گفته‌های پنج منبع، به بررسی چرایی و چگونگی «مهندسی انتخابات» اخیر توسط علی خامنه‌ای، رهبر حکومت ایران، به منظور پیروزی مسعود پزشکیان پرداخت.
بنا بر این گزارش، مقامات اطلاعاتی جمهوری اسلامی پیش از برگزاری رای‌گیری زودهنگام طی دیداری با خامنه‌ای، با اشاره به مشکلات اقتصادی و سرکوب آزادی‌های اجتماعی هشدار داده بودند در نتیجه تحریم گسترده این انتخابات، تنها ١٣ درصد مردم به صندوق‌های اخذ رای مراجعه خواهند کرد.
به گفته آنها، خامنه‌ای پس از این دیدار تصمیم به برگزاری یک انتخابات «به دقت سازماندهی‌شده» گرفت و زمینه را برای انتخاب پزشکیان فراهم کرد.
رهبر جمهوری اسلامی در ادامه، شماری از مشاوران معتمدش را در اوایل خردادماه طی دست‌کم سه جلسه در بیت رهبری گرد هم آورد و آنها را در جریان طرح خود قرار داد.
طبق گزارش، خامنه‌ای در این جلسات، نگران از حضور پایین مردم در انتخابات برای گزینش خانشین رئیسی، به نظرات مشاوران خود از جمله علی اکبر ولایتی و دو مقام فرمانده ارشد سپاه پاسداران گوش می‌دهد.
به گفته منابع مزبور، هدف خامنه‌ای از برگزاری این جلسات حفظ نظام جمهوری اسلامی در میانه نارضایتی‌های داخلی و افزایش تنش‌ها با غرب و اسرائیل، و همچنین افزایش تنش‌های نیابتی‌های جمهوری اسلامی در منطقه از جمله حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمنی بوده است.
یکی از این منابع به رویترز گفته است که به اعتقاد خامنه‌ای، جمهوری اسلامی به یک رئیس جمهوری نیاز دارد که با اقبال لایه‌های مختلف جامعه مواجه شود و در عین حال حکومت دین‌سالار شیعی حاکم بر ایران را به چالش نکشد.
دو منبع دیگر گفته‌اند که در جریان دومین جلسه، علی خامنه‌ای اسم مسعود پزشکیان را مطرح می‌کند که می‌تواند اتحاد میان اعضای هیئت حاکمه را تقویت کند، شکاف میان روحانیان و مردم را پر کند، و آرام فرایند آرام گزینش جانشین خامنه‌ای را تضمین کند.
پس از آن، دو مقام مرتبط با بیت خامنه‌ای پزشکیان را تشویق می‌کنند که در انتخابات شرکت کند.
به گفته این پنج منبع، علی خامنه‌ای به منظور منصفانه و دموکراتیک نشان دادن انتخابات، نامزدی سعید جلیلی و محمد باقر قالیباف را از طریق شورای نگهبان تایید کرد تا آرای محافظه‌کاران را تقسیم و زمینه را برای پیروزی پزشکیان فراهم کند.
در همین ارتباط، یک دیپلمات غربی در خاورمیانه به رویتزر گفت با توجه به احتمال بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، جمهوری اسلامی به چهره‌ای «میانه‌رو» نیاز دارد تا مذاکره با غرب را ادامه و تنش‌های جاری را کاهش دهد.
- واکنش آمریکا
یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به گزارش رویتزر گفت: «نمی‌توانیم درباره تئوری‌های خاص پیرامون آنچه ممکن است پشت صحنه انتخابات ریاست جمهوری اخیر ایران اتفاق افتاده، گمانه‌زنی بکنیم.»
او در ادامه تصریح کرد: «آنچه با قطعیت می‌توانیم بگوییم این است که انتخابات در ایران نه آزاد و نه منصفانه است.»
یک سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز در همین ارتباط به خبرگزاری رویترز گفت واشنگتن انتظار ندارد نتیجه این انتخابات تاثیری بر جهت‌گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی و یا رعایت حقوق بشر ایرانیان از سوی این حکومت شود.
وزارت کشور جمهوری اسلامی ساعاتی پس از پایان رای‌گیری حکومت برای تعیین رئیس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی، نام مسعود پزشکیان را به عنوان جایگزین ابراهیم رئیسی و نهمین «رئیس جمهوری اسلامی» اعلام کرد.
ستاد «انتخابات» این وزارتخانه، بامداد شنبه ۱۶ تیرماه مدعی شد که ۳۰,۵۳۰,۱۷۵ رأی را شمرده که مسعود پزشکیان ۱۶,۳۸۴,۴۰۳ رأی کسب کرده و سعید جلیلی ۱۳,۵۳۸,۱۷۹ رأی به دست آورده است.
این آمار و ادعای مشارکت نزدیک به ۵۰ درصدی درحالی اعلام می‌شود که مشاهدات پرشمار شهروند-خبرنگاران از ایران و سایر نقاط جهان از مشارکت پایین و خالی بودن حوزه های اخذ رای و تحریم گسترده این دوره از رای‌گیری حکایت دارد.