کانون حقوق بشر ایران اعلام کرد چهل نفر از زندانیان محبوس در زندان اوین به هنگام آتشسوزی این زندان در جریان اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱ مردم ایران، در روزهای ۲۹ و ۳۰ خرداد ۱۴۰۳، به‌اتهام «آشوب در زندان اوین» محاکمه می‌شوند.
این کانون می‌گوید بر اساس احضاریه‌هایی که برای این متهمان ارسال شده، اتهام آنها «اخلال در نظم و آشوب در زندان اوین، شورش و تخریب، تمرد از دستور زندانبان به قصد فرار و موارد دیگر» عنوان شده و قرار است در شعبه ۱۱۴۸ دادگاه کیفری تهران محاکمه شوند.
به گفته این نهاد حقوق بشری، به برخی از متهمان این پرونده حتی اتهام قتل زده شده است.
اواخر آبان ۱۴۰۲، پس از گذشت بیش از یک سال، علی صالحی دادستان عمومی و انقلاب تهران از صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست برای ۴۰ نفر در این پرونده خبر داد. او جزئیات بیشتری از هویت متهمان ارائه نکرد.
کانون حقوق بشر ایران در گزارش خود گفته است چند تن از زندانیان سیاسی، از جمله لقمان امین‌پور، میثم دهبان‌زاده، مجید روشن‌نژاد و رضا سلمانزاده، مشمول این «پرونده‌سازی» شده و طی روزهای ۲۹ و ۳۰ خرداد ملزم به حضور در دادگاه هستند.
لقمان امین‌پور، میثم دهبان‌زاده و رضا سلمانزاده هم‌اکنون در زندان قزلحصار محبوس هستند.
شامگاه ۲۳ مهر ۱۴۰۱ و در جریان اعتراضات سراسری مردم ایران گزارش‌هایی از وقوع آتشسوزی در زندان اوین در شمال تهران مخابره شد. به‌دنبال این آتشسوزی صداهای مهیب انفجار نیز در منطقه شنیده شد.
علت قطعی این آتشسوزی مشخص نشد، اما روایت‌ها حاکی از آن است که آتش ابتدا از بند ۷ زندان اوین آغاز شد و به‌سرعت گسترش یافت، که با ادامه آتشسوزی، زندانیان سیاسی بند ۸ نیز تلاش کردند برای کمک به بند ۷ وارد آنجا شوند.
بر اساس گزارش‌هایی که پس از جریان آتشسوزی منتشر شد، بیش از ۱۰۰ تن از زندانیان بر اثر شلیک تیرهای ساچمه‌ای و همچنین ضرب و شتم توسط مأموران، بشدت مضروب و مصدوم شدند و تعدادی از زندانیان هم بر اثر شلیک، کشته شده و جان خود را از دست دادند.