ایران یکی از کشورهایی است که به دلیل شرایط جغرافیایی در برابر زلزله و سایر فجایع طبیعی آسیب پذیر است و زلزله های شدید دهه گذشته در شهرها و روستاهای بزرگ و کوچک ایران شاهدی بر این مدعا بوده است.
برپایه اطلاعات موجود در صنعت مقاوم سازی و بهسازی و تحقیقات مراکز علمی کشور، ایران از نظر میانگین سالانه بیشترین تعداد مطلق جمعیت در معرض خطر زمین لرزه، در جایگاه هفتم آسیا و در جایگاه سیزدهم جهان قرار دارد.
تهران، پایتخت ایران بیش از ١٣.۶ میلیون جمعیت دارد و گفته می شود در فهرست ۱۰ شهر اول جهان است که در معرض بیشترین خط وقوع زلزله قرار دارد.
با وجودی که آمار و ارقام دقیق و رسمی در مورد شیوه ساخت و ساز در مناطق روستایی و حومه شهرهای بزرگ و مقاومت احتمالی آن ها در برابر زلزله وجود ندارد اما بسیاری از کارشناسان در مورد پیامدهای بی توجهی به مقاوم سازی این مناطق در برابر فجایع طبیعی هشدار داده اند.
کارشناسان و محققان می گویند سکونتگاه های پرجمعیت روستایی و شهری در دامنه های البرز و زاگرس در برابر زلزله و سیل و سایر تحولات زیست محیطی و اقلیمی بسیار آسیب پذیر هستند.
نتایج برخی تحقیقات کارشناسی و دانشگاهی حاکی از آن است که ظرفیت های اقتصادی، اجتماعی و ساختارهای منسجم ناکافی و اندک مناطق روستایی و حومه شهرهای بزرگ ایران را در برابر زلزله آسیب پذیر می کند.
موسسات بین المللی و به ویژه یکی از مراکز تحقیقاتی سوئیس اخیراً نسبت به وقوع زلزله در تهران و آسیب پذیری شهرهای حومه پایتخت و پیامدهای ویرانگر آن هشدار داده اند.
دکتر مهدی زارع، معاون پژوهشی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، مهر ماه سال جاری به ایسنا، خبرگزاری دانشجویان ایران در مورد آسیب پذیری شهرهای اطراف تهران که با وجود مساحت اندک جمعیت بسیار بالایی دارند، گفته بود «شمال تهران، ایوانک، ری، کهریزک و مشا در محدوده تهران گسلهای لرزه خیزی دارند و گسل شمال تهران از محله های شمالی پایتخت عبور می کند که از جمله خطرناک ترین گسلهای تهران است. همچنین با توجه به طول و توان لرزهزایی گسل مشا، این گسل از توان لرزهخیزی بالایی برخوردار است. به طوری که براساس برآوردها در صورت فعال شدن این گسل زلزله ای تا بزرگی ٧.۵ رخ خواهد داد که برای تهران به ویژه بخش های شمال و شمال شرق آن بسیار مخرب خواهد بود».
کارشناسان هشدار داده اند که با توجه به زلزله خیز بودن برخی از شهرهای بزرگ ایران و به ویژه تهران، مقامات باید از تراکم جمعیت روی پهنه های گسل های خطرناک ممانعت به عمل آورند و جمعیت ها را به مناطق دیگری منتقل کنند.
خبرگزاری مهر دی ماه سال گذشته گزارش داده بود ۱.۵ میلیون واحد روستایی کشور در مقابل زلزله آسیب پذیر هستند.
عزیزالله مهدیان، معاون بازسازی مناطق روستایی بنیاد مسکن ایران به این خبرگزاری گفته بود با وجودی که بازسازی برخی واحدها در استان هایی همچون خراسان جنوبی آغاز شده اما میلیون ها واحد روستایی در برابر زلزله در معرض خطر جدی قرار دارند.
این مقام بنیاد مسکن گفته بود «سالانه ۲۰۰ هزار واحد در مناطق روستایی ساخته می شود» اما به نظر می رسد تعداد بسیاری زیادی از این واحدها با رعایت استانداردهای لازم جهت مقاومت در برابر زلزله بنا نمی شوند و بیشتر خانه های مناطق روستایی با خشت و گل ساخته شده اند.
از سویی دیگر علی رحیمی زاده، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان البرز به خبرگزاری مهر گفته است ۲۲ هزار و ۱۲۹ واحد مسکونی در روستاهای استان البرز فاقد استحکام در برابر زلزله هستند. وی از اجرای طرح ویژه ای برای مقابله با تهدید سوانح طبیعی، عملیات پیشگیری از وقوع سانحه، بهسازی و نوسازی سکونتگاه های آسیب پذیر روستایی خبر داده است.
آقای رحیمی زاده گفته است «تعداد کل روستاهای استان البرز ٣٧٨ روستا است، اضافه کرد: تعداد روستاهای دارای سکنه ٢٨٧ روستا، تعداد واحدهای مسکونی روستایی۶٧ هزار و ۵٨ واحد و حداقل تعداد واحدهای مسکونی فاقد استحکام در برابر زلزله ۲٢ هزار و ۱۲۹ واحد است».
این در حالی است که مجید جودی، مدیرکل بازسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اخیراً گفته است به دلیل عملیات بهسازی و مقاوم سازی واحدهای روستایی، ۵۰ درصد واحدهای مسکونی روستایی کشور در برابر زلزله مقاوم هستند. وی گفته است از سال ١٣٨٤ تاکنون ١ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی روستایی مقاوم سازی شده و ۳۰۰ هزار واحد دیگر در دست احداث است.
مروری بر سرنوشت مردم مناطق زلزله زده مناطق روستایی آذربایجان، خراسان و بم نشان می دهد که خانه های روستایی ساخته شده از گل و چوب، فرسودگی ساختمان ها، عدم رعایت استانداردها و نکات ایمنی به هنگام ساخت سبب آسیب پذیری شدید این خانه ها در برابر زلزله بوده است.
کارشناسان آگاه به مسائل مربوط به مقاوم سازی خانه ها در برابر زلزله پیشنهاد می کنند که برای پیشگیری از چنین آسیب های مخربی باید سازه های محکمی برای ساخت خانه ها استفاده شود، ساختمان های فرسوده بازسازی شوند و همه این عوامل به آشنایی مقامات دست اندرکار ساخت و ساز با شیوه های جدید ساختمان سازی و اختصاص بودجه کافی به این امر بستگی دارند.
مناطق روستایی گیلان و قرار گرفتن این استان روی چندین گسل کوچک و بزرگ نیز از جمله مسائلی بوده که کارشناسان و رسانه های منطقه در مورد آسیب پذیر بودن خانه های مناطق روستایی آن هشدار داده اند. رسانه های استان سیستان و بلوچستان نیز نسبت به آسیب پذیر بودن خانه های مناطق روستایی و ساختارهای زیربنایی، بیمارستان ها و اداره های دولتی آن در برابر زلزله ابراز نگرانی شدید کرده اند.
بافت فرسوده مناطق روستایی، بهره گیری از شیوه های سنتی ساخت و ساز خانه ها، کم بودن ضخامت دیوارها و عدم اختصاص بودجه به بازسازی و بهسازی این مناطق سبب شده است که شهرها و روستاهای حومه استان های بزرگ و زلزله خیز کشور در صورت وقوع سوانح طبیعی در معرض آسیب های جدی قرار داشته باشند.
برپایه اطلاعات موجود در صنعت مقاوم سازی و بهسازی و تحقیقات مراکز علمی کشور، ایران از نظر میانگین سالانه بیشترین تعداد مطلق جمعیت در معرض خطر زمین لرزه، در جایگاه هفتم آسیا و در جایگاه سیزدهم جهان قرار دارد.
تهران، پایتخت ایران بیش از ١٣.۶ میلیون جمعیت دارد و گفته می شود در فهرست ۱۰ شهر اول جهان است که در معرض بیشترین خط وقوع زلزله قرار دارد.
با وجودی که آمار و ارقام دقیق و رسمی در مورد شیوه ساخت و ساز در مناطق روستایی و حومه شهرهای بزرگ و مقاومت احتمالی آن ها در برابر زلزله وجود ندارد اما بسیاری از کارشناسان در مورد پیامدهای بی توجهی به مقاوم سازی این مناطق در برابر فجایع طبیعی هشدار داده اند.
کارشناسان و محققان می گویند سکونتگاه های پرجمعیت روستایی و شهری در دامنه های البرز و زاگرس در برابر زلزله و سیل و سایر تحولات زیست محیطی و اقلیمی بسیار آسیب پذیر هستند.
نتایج برخی تحقیقات کارشناسی و دانشگاهی حاکی از آن است که ظرفیت های اقتصادی، اجتماعی و ساختارهای منسجم ناکافی و اندک مناطق روستایی و حومه شهرهای بزرگ ایران را در برابر زلزله آسیب پذیر می کند.
موسسات بین المللی و به ویژه یکی از مراکز تحقیقاتی سوئیس اخیراً نسبت به وقوع زلزله در تهران و آسیب پذیری شهرهای حومه پایتخت و پیامدهای ویرانگر آن هشدار داده اند.
دکتر مهدی زارع، معاون پژوهشی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، مهر ماه سال جاری به ایسنا، خبرگزاری دانشجویان ایران در مورد آسیب پذیری شهرهای اطراف تهران که با وجود مساحت اندک جمعیت بسیار بالایی دارند، گفته بود «شمال تهران، ایوانک، ری، کهریزک و مشا در محدوده تهران گسلهای لرزه خیزی دارند و گسل شمال تهران از محله های شمالی پایتخت عبور می کند که از جمله خطرناک ترین گسلهای تهران است. همچنین با توجه به طول و توان لرزهزایی گسل مشا، این گسل از توان لرزهخیزی بالایی برخوردار است. به طوری که براساس برآوردها در صورت فعال شدن این گسل زلزله ای تا بزرگی ٧.۵ رخ خواهد داد که برای تهران به ویژه بخش های شمال و شمال شرق آن بسیار مخرب خواهد بود».
کارشناسان هشدار داده اند که با توجه به زلزله خیز بودن برخی از شهرهای بزرگ ایران و به ویژه تهران، مقامات باید از تراکم جمعیت روی پهنه های گسل های خطرناک ممانعت به عمل آورند و جمعیت ها را به مناطق دیگری منتقل کنند.
خبرگزاری مهر دی ماه سال گذشته گزارش داده بود ۱.۵ میلیون واحد روستایی کشور در مقابل زلزله آسیب پذیر هستند.
عزیزالله مهدیان، معاون بازسازی مناطق روستایی بنیاد مسکن ایران به این خبرگزاری گفته بود با وجودی که بازسازی برخی واحدها در استان هایی همچون خراسان جنوبی آغاز شده اما میلیون ها واحد روستایی در برابر زلزله در معرض خطر جدی قرار دارند.
این مقام بنیاد مسکن گفته بود «سالانه ۲۰۰ هزار واحد در مناطق روستایی ساخته می شود» اما به نظر می رسد تعداد بسیاری زیادی از این واحدها با رعایت استانداردهای لازم جهت مقاومت در برابر زلزله بنا نمی شوند و بیشتر خانه های مناطق روستایی با خشت و گل ساخته شده اند.
از سویی دیگر علی رحیمی زاده، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان البرز به خبرگزاری مهر گفته است ۲۲ هزار و ۱۲۹ واحد مسکونی در روستاهای استان البرز فاقد استحکام در برابر زلزله هستند. وی از اجرای طرح ویژه ای برای مقابله با تهدید سوانح طبیعی، عملیات پیشگیری از وقوع سانحه، بهسازی و نوسازی سکونتگاه های آسیب پذیر روستایی خبر داده است.
آقای رحیمی زاده گفته است «تعداد کل روستاهای استان البرز ٣٧٨ روستا است، اضافه کرد: تعداد روستاهای دارای سکنه ٢٨٧ روستا، تعداد واحدهای مسکونی روستایی۶٧ هزار و ۵٨ واحد و حداقل تعداد واحدهای مسکونی فاقد استحکام در برابر زلزله ۲٢ هزار و ۱۲۹ واحد است».
این در حالی است که مجید جودی، مدیرکل بازسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اخیراً گفته است به دلیل عملیات بهسازی و مقاوم سازی واحدهای روستایی، ۵۰ درصد واحدهای مسکونی روستایی کشور در برابر زلزله مقاوم هستند. وی گفته است از سال ١٣٨٤ تاکنون ١ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی روستایی مقاوم سازی شده و ۳۰۰ هزار واحد دیگر در دست احداث است.
مروری بر سرنوشت مردم مناطق زلزله زده مناطق روستایی آذربایجان، خراسان و بم نشان می دهد که خانه های روستایی ساخته شده از گل و چوب، فرسودگی ساختمان ها، عدم رعایت استانداردها و نکات ایمنی به هنگام ساخت سبب آسیب پذیری شدید این خانه ها در برابر زلزله بوده است.
کارشناسان آگاه به مسائل مربوط به مقاوم سازی خانه ها در برابر زلزله پیشنهاد می کنند که برای پیشگیری از چنین آسیب های مخربی باید سازه های محکمی برای ساخت خانه ها استفاده شود، ساختمان های فرسوده بازسازی شوند و همه این عوامل به آشنایی مقامات دست اندرکار ساخت و ساز با شیوه های جدید ساختمان سازی و اختصاص بودجه کافی به این امر بستگی دارند.
مناطق روستایی گیلان و قرار گرفتن این استان روی چندین گسل کوچک و بزرگ نیز از جمله مسائلی بوده که کارشناسان و رسانه های منطقه در مورد آسیب پذیر بودن خانه های مناطق روستایی آن هشدار داده اند. رسانه های استان سیستان و بلوچستان نیز نسبت به آسیب پذیر بودن خانه های مناطق روستایی و ساختارهای زیربنایی، بیمارستان ها و اداره های دولتی آن در برابر زلزله ابراز نگرانی شدید کرده اند.
بافت فرسوده مناطق روستایی، بهره گیری از شیوه های سنتی ساخت و ساز خانه ها، کم بودن ضخامت دیوارها و عدم اختصاص بودجه به بازسازی و بهسازی این مناطق سبب شده است که شهرها و روستاهای حومه استان های بزرگ و زلزله خیز کشور در صورت وقوع سوانح طبیعی در معرض آسیب های جدی قرار داشته باشند.