شبکه خبری آمریکایی سیانان در گزارشی اختصاصی گفت در یکی از پهپادهای جنگی ایرانی سرنگونشده از قطعات تولید شده توسط بیش از ده شرکت آمریکایی استفاده شده است.
در این گزارش که روز چهارشنبه منتشر شده، آمده است که بر اساس یک ارزیابی اطلاعاتی اوکراین، به نظر میرسد ۴۰ قطعه از مجموع ۵۲ قطعهای که اوکراینیها از پهپاد ایرانی شاهد-۱۳۶ برداشتهاند، در ۱۳ شرکت مختلف آمریکایی ساخته شده و ۱۲ قطعه دیگر نیز ساخت شرکتهای کانادایی، سوئیسی، ژاپنی، تایوانی، و چینی است.
این گزارش میگوید سندی مبنی بر این که این شرکتها قوانین را عمدا نقض کرده باشند موجود نیست.
کارشناسان به سیانان گفتهاند حتی با وجود این که بسیاری از شرکتها وعده افزایش نظارت بر اجرای درست قوانین صادراتی را میدهند، کنترل مقصد نهایی این قطعات پرکاربرد در بازار جهانی اغلب برای تولیدکنندگان بسیار دشوار است.
این گزارش میگوید ارزیابی اطلاعاتی اوکراین گواه دیگری است که نشان میدهد با وجود تحریمها، جمهوری اسلامی ایران همچنان به فناوریهای تجاری دسترسی گستردهای دارد.
سیانان مینویسد گزینههای جلوگیری از رسیدن این قطعات به ایران محدود است. آمریکا سالها محدودیتها و تحریمهای سختگیرانهای را برای کنترل صادرات وضع کرده است تا از دستیابی ایران به اقلام با کیفیت بالا جلوگیری کند. حالا مقامات آمریکایی به دنبال افزایش اجرای تحریمها هستند و شرکتها را تشویق میکنند تا زنجیرههای تامین قعطات را بهتر رصد کنند و افراد و شرکتهای ثالثی را که قطعات را در اختیار ایران قرار میدهند شناسایی کنند.
پیشتر نیز جاستین ترودو، نخستوزیر کانادا، در واکنش به گزارشهای استفاده از قطعات ساخت کانادا در پهپادهای ایرانی گفته بود که از این بابت «بسیار نگران» است.
جمهوری اسلامی ابتدا صدور پهپادهای شاهد-۱۳۶ به روسیه را تکذیب کرد، اما بعدا گفت که این پهپادها را پیش از حمله روسیه به اوکراین صادر کرده است. مقامات اوکراینی و غربی این ادعای جمهوری اسلامی را رد کردهاند و میگویند پهپادها پس از حمله روسیه به اوکراین به مسکو داده شده است.