مارک پی‌یرینی، سفیر اتحادیه اروپا در آنکارا، روز دوشنبه در گفتگوی اختصاصی با هومن بختیار خبرنگار بخش فارسی صدای آمریکا درباره همکاری ترکیه با ائتلاف بین‌المللی علیه پیکارجویان گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش)، گفت اگر ائتلاف به رهبری آمریکا می‌خواهد داعش را نابود کند، این کار از طریق بستن مرزهای ترکیه ممکن است.
متن این گفتگو به شرح زیر است:
صدای آمریکا: ترکیه مصرانه می‌گوید با جامعه بین‌المللی در مبارزه با گروه داعش در سوریه و عراق همکاری می‌کند. با این حال، می‌بینیم که جهادی‌ها با گذشتن از خاک ترکیه، وارد سوریه و عراق می‌شوند. به نظر می رسد گفته‌های دولت آنکارا با عملش همخوانی ندارد. نظر شما در این باره چیست؟
مارک پی‌یرینی: باید بگویم که ترکیه تا به حال در پذیرفتن آوارگاه سوری و عراقی خیلی خوب عمل کرده؛ اما خیلی طول کشید تا در زمینه بستن مرزها همکاری کند. روشن‌تر بگویم مرز ترکیه برای داعش، دروازه بزرگتری برای دسترسی آن گروه به دنیاست – یعنی از مرز ترکیه است که پیکارجویان به آنها می‌پیوندند، از مرز ترکیه سلاح‌هایشان را دریافت می‌کنند و نفت را هم از همان مسیر به خارج قاچاق می‌کنند.
اگر ائتلاف (بین‌المللی به رهبری آمریکا) می‌خواهد داعش را نابود کند، این کار از طریق بستن مرزهای ترکیه ممکن است. آشکار است که این روند بسیار پیچیده است. ترکیه مرزهای بسیار طولانی دارد که کنترلش خیلی مشکل است و به تلاش خیلی زیادی نیاز دارد. اما این کار الان ضرورت دارد چون داعش از طریق شرق، جنوب و غرب به دنیا دسترسی ندارد – مرزهای اردن، ایران، بقیه قسمت‌های عراق، سوریه به روی آنها بسته است، فقط می‌ماند ترکیه. بنابراین ترکیه الان نقش بسیار مهمی برعهده گرفته است.
با توجه به گفته‌های اخیر رئیس جمهوری ترکیه، و حضور نخست وزیر در راه‌پیمایی همبستگی پاریس، به نظر می‌رسد مو لای درز همکاری آن کشور با ائتلاف بین‌المللی علیه داعش نمی‌رود.
صدای آمریکا: راجع به روابط متقابل دولت ترکیه با پ.ک.ک هم ممکن است توضیح بدهید؟
مارک پی‌یرینی: در مورد پیکارجویان خارجی، شماری از کشورهای اروپایی از ترکیه خواسته‌اند در زمینه شناسایی و ردیابی آن‌هایی که از طریق ترکیه به سوریه و عراق می‌روند و باز از طریق ترکیه به کشورهای اروپایی برمی‌گردند، همکاری کامل کند.
می‌دانیم که در واقع، همه جهادی‌های اروپایی که وارد سوریه و عراق می‌شوند، از طریق دو فرودگاه استانبول به آن کشور وارد می‌شوند، و بعد با اتوبوس یا هواپیما خودشان را به قسمت‌های جنوب شرقی ترکیه می‌رسانند و از مرز رد می شوند.
این واقعیت دارد که مقامات ترکیه بر همکاری متقابل اصرار دارند. آنها می‌گویند ما مایل به همکاری هستیم؛ ولی در گذشته، وقتی قرار بود اعضای پ.ک.ک در کشورهای غرب اروپا به ترکیه مسترد شوند، کشورهای غربی با ما چندان همکاری نکردند.
می‌دانید که در اروپا رویه‌های قضایی سفت و سختی در مورد استرداد مجرمان وجود دارد و دلیل این که این کار انجام نشد – یا دست‌کم تا آن حدی که دولت ترکیه می‌خواست انجام نشد – این بود که پرونده اعضای پ.ک.ک واجد شرایطی که قوانین کشورهای اروپای غربی برای استرداد مجرمان تعیین کرده، نبود.
الان با وضعیت متفاوتی رو به رو هستیم.
پیکارجویانی که به سوریه می‌روند یا از آنجا برمی‌گردند، اتباع اروپایی هستند – عده‌ای در حدود ۳.۵۰۰ نفر، و البته هزاران نفر از اتباع ترکیه نیز در بین پیکارجویان هستند. بنابراین ترکیه هم به اندازه کشورهای اروپایی با تهدیدهای امنیتی رو به روست.
صدای آمریکا: ترکیه مدتهاست که در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، عضویت دارد. فکر می‌کنید عملکرد دوگانه آن کشور در برابر داعش مسأله پیوستن آن کشور به اتحادیه اروپا را پیچیده‌تر کند؟
مارک پی‌یرینی: خوب، به نظر من مشکلات عمده‌ای بر سر راه پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا وجود دارد، چون معیارهای تکنیکی و سیاسی بسیاری هست که باید خود را با آنها منطبق کند. و در ۱۲ تا ۱۴ ماه گذشته، ترکیه ساز و کار قوانین خود را به دلایل داخلی تغییر داده است. بنابراین، مورد ترکیه به عنوان عضو آینده اتحادیه، همین طوری هم به قدر کافی پیچیده است.
اما این هم کاملاً درست است که درک ما از عدم تمایل ترکیه به پیوستن به جنگ علیه داعش به طور کامل، دلیل دیگر نگرانی اعضای اتحادیه است. این را گفتم تا اضافه کنم این قضیه مستقیماً به عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا ربطی ندارد، چون عملیات نظامی و اطلاعاتی جزو معیارهای پیوستن به اتحادیه نیست.
اما عنصر اصلی و اساسی این است که همان‌طور که شما گفتید، ترکیه از دیرباز عضو ناتو بوده؛ و الان دو سال است که از سپر موشکی ناتو (موشک‌های پاتریوت) از ایالات متحده، اسپانیا و آلمان استفاده می‌کند. مطابق ماده پنج اساسنامه ناتو سپر دفاع موشکی برای ترکیه حیاتی است؛ همینطور برای اعضای دیگر ناتو. و در مقابل، اعضای ناتو هم انتظار همکاری کامل از سوی ترکیه را دارند.
صدای آمریکا: پرسش آخر من راجع به ایالات متحده است. آمریکا از چه اهرمی استفاده می‌کند تا آنکارا را وادار کند تا رویکرد خود در قبال داعش را تغییر دهد؟ آیا برای آمریکا عملی است که آنکارا را به بازنگری در سیاست خود در قبال داعش وادارد؟
مارک پی‌یرینی: فکر می‌کنم هم آمریکا و هم اروپا سیاست‌شان این است که رهبری ترکیه را متقاعد به همکاری کامل کنند. اما به نظر من محدودیت همکاری ترکیه ناشی از سیاست داخلی آن کشور است. البته در ترکیه کسی چشمش را به روی خشونت و گردن زدن‌های داعش را نبسته.
اما باید بدانیم که روایت ضدغربی داعش – برچیدن مرزهایی که براساس توافق ... به وجود آمده، و ضدآمریکایی بودن آن گروه تا حدودی به مذاق قشر محافظه کار جامعه ترکیه خوش آمده؛ بنابراین برای حزب حاکم مهم است.
در عین حال، مقامات ترکیه باید این نکته را دریابند که جدای شعارهای ضدغربی رأی دهندگان، این خطر وجود دارد که ترکیه نمی‌تواند در برابر داعش از خود دفاع کند، مگر آن که به طور کامل به ائتلاف ضدداعش بپیوندد.