فیلم «زن اعجوبه»: ابرزن با صفا، نماد فمینیسم و سفیر صلح سازمان ملل

نقدهای تحسین‌آمیز منتقدان حاکی است که در میان ابرقهرمان‌هائی که در دهه اخیر از صفحات کتابچه‌های قصه‌مصور بنگاه‌های انتشاراتی «مارول» و «دی سی کامیکز» به پرده سینما رفته اند، «زن اعجوبه»، ابرقهرمان متفاوتی است. این ابرزن باصفا، نمادی از قدرت قائم‌به‌ذات زنانه و مبارزی صلح‌طلب است.

بخت با «زن اعجوبه» یار بود که نخستین فیلم سینمائی که سرانجام بعد از ده سال تلاش، با محوریت این ابرقهرمان، ساخته شده، فیلم خوبی از آب درآمده که منتقدان، صفات «باصفا» «مفرح»، «دلباز» و «روحیه‌بخش» را در باره آن، به کار می‌برند.

منتقد «شیکاگو تریبون» فیلم «زن اعجوبه» را از تمام فیلم‌های ابرقهرمانی کتاب‌مصوری که قبل از آن دیده‌ایم، بهتر می‌داند، و می‌نویسد کارگردان «پتی جنکینز» آشکارا به اصل این ابرقهرمان، باور دارد.

صفاتی مثل خوش‌دل و باصفا از این نظر اهمیت دارند که در عرضه تصویری تیره و تاریک از جهان در فیلم‌های ابرقهرمانی، سینماگران تاکنون انگار با هم مسابقه گذاشته بودند.

در بهترین این فیلم‌ها، «سلحشور تاریک» از «کریستوفر نولن»، ابرقهرمان «مرد خفاشی»، در تلاش برای نجات گروگان‌ها از مرگ در اثر انفجار بمب، به شکنجه «جوکر»، تبهکار تروریست، متوسل می‌شود، که یعنی برتری اخلاقی خود را قربانی می‌کند، و محبوبیت خود را در میان مردم شهر «گاتم» از دست می‌دهد.

فضای سنگین و تیره، در سه فیلمی که «زک اسنایدر» با استفاده از کتاب‌های بنگاه «دی سی کامیکز» برای «برادران وارنر»، کارگردانی، یا تهیه کرده، هم ادامه پیدا می‌کند، از «مردی از فولاد» (در باره سوپرمن) گرفته تا «جوخه خودکشی.»

صفا و مهربانی

«زن اعجوبه» موجودی باصفا و مهربان است. معصومیت او، در برخورد جنگ جهانی اول، مرگبارترین جنگ تاریخ بشر، کارآمدترین سلاح اوست، و هدف او، برقراری صلح جهانی، بازتاب بزرگترین آرزوی بشریت است.

به قول «کتی والش»، منتقد لس آنجلس تایمز، فیلم «زن اعجوبه» هر چند با موضوع‌های سنگین و مهیبی مثل جنگ و وجه تاریک طبیعت بشر سروکار دارد، اما سبک‌دل و حتی خنده‌دار است، به خصوص هنگامی که برخورد «زن اعجوبه» را با هنجارهای جهان امروز نشان می‌دهد، مثلا لباس‌های دست‌وپاگیر مد روز در دهه‌های اول قرن بیستم، یا طرز استفاده از چتر، زیر باران لندن.

اما موضوع اصلی «زن اعجوبه» برخورد این ابرزن با جنگ است و گزینه جنگ جهانی اول به عنوان پسزمینه داستان، از این‌رو مناسبت دارد که با بیش از ۱۷ میلیون کشته و ۲۰ میلیون زخمی، مرگبارترین جنگ تاریخ بشریت بود.

استفاده از سلاح‌های کشتار انبوه، به خصوص سلاح‌های شیمیائی، در آن جنگ آغاز شد، و در محور قصه فیلم «زن اعجوبه» قرار دارد. «دکتر سم»، تبهکار اصلی فیلم، شیمی‌دانی است با بازی «النا آنایا» که دانش خود را در خدمت سپاه آلمان قرار داده.

فمینیسم

«زن اعجوبه» را در آغاز دهه ۱۹۴۰ روان‌پزشک و نویسنده آمریکائی، «ویلیام مولتون مارستون» به وجود آورد و از سال ۱۹۴۱ تاکنون انتشار آن همچنان ادامه دارد.

نویسنده، ابرقهرمان مونث خود را تحت تاثیر نخستین موج تفکرات فمینیستی، به خصوص آثار «مارگرت سنگر»، پیشگام کنترل حاملگی، خلق کرد.

از دید «مارستون»، «زن اعجوبه»، واکنشی بود به تاثیر فرهنگی «ابرمرد» (سوپرمن) و دیگر ابرقهرمان‌های مبارزه‌جوی مذکر، که در آن سالها در کتاب‌های مصور، رایج بودند. «مارستون» نوشته بود «زن اعجوبه، تبلیغات روانی برای نوعی جدید از زن است که به اعتقاد من، باید بر جهان حکومت کند.»

در سال ۱۹۷۲، فمینیست مبارز آمریکائی، «گلوریا استاینم»، تصویری از «زن اعجوبه» را روی جلد مجله Ms. (خانم) گذاشت.

«خانم»، نخستین مجله پرتیراژ فمینیستی را خانم «استاینم» به وجود آورده بود تا الهام‌بخش زنان حق‌طلب در جامعه مردسالار آن دوران باشد.

ولی در همان شماره، خانم «استاینم» از تغییر ماهیت شخصیت «زن اعجوبه» در کتابهای «دی سی کامیکز» انتقاد کرد و عاشق شدن و وابسته شدن این زن به مرد را با اصل شخصیت این ابرقهرمان، ناخوانا دانست.

انتقاد خانم «استاینم» و حمایت شرکت «وارنر» که هم سرمایه‌گذار اصلی مجله Ms. و هم صاحب بنگاه انتشاراتی «دی سی کامیکز» است، باعث شد که قصه‌های «زن اعجوبه» و لباس و سرو وضع شخصیت، به روال سابق برگردد، و «زن اعجوبه»، قدرت‌های ابرانسانی خود را بازیابد.

در سال ۱۹۷۲، در پیامد «رو علیه وید» Roe vs. Wade، حکم تاریخی دیوان عالی آمریکا در حمایت از حق زنان برای سقط جنین، مجله Ms. که براصالت «زن اعجوبه» و لباس‌ اصیل او، اصرار می‌ورزید، از چاپ داستانی که در آن «زن اعجوبه» با لباس زن‌های امروزی، از یک کلینیک سقط جنین حراست می‌کند، خودداری کرد.

خانم «گلوریا استاینم» در سال ۱۹۷۲ نوشت: ««زن اعجوبه»، نماد بسیاری از ارزش‌های زنانه فرهنگی است که اینک فعالان فمینیسم تلاش می‌کنند به جریان اصلی اجتماع، وارد کنند، از جمله، قدرت قائم به ذات زن و اتکاء به نفس او، خواهرخواندگی زنان و حمایت آنها از یکدیگر، صلح‌طلبی و احترام به جان انسان؛ و مبارزه با ستیزه‌جوئی مردانه و انکار جنگ به عنوان تنها راه حل وفصل اختلافات.»

اهمیت شخصیت کارتونی «زن اعجوبه» یادآوری این حقیقت به زن‌ها از نسل‌ها و نژادهای گوناگون است که نمایش قدرت ذهنی و بدنی، و مبارزه برای ارزش‌های اخلاقی، به جنس مرد منحصر نمی‌شود.

سفیر صلح‌

در فیلم «زن اعجوبه»، ابرقهرمان، بعد از آنکه برای نخستین بار، با دنیای انسان‌ها روبرو می‌شود، برانداختن جنگ و برقراری صلح میان انسان‌ها را هدف می‌گیرد.

صلح‌جوئی، از وجوه شاخص این شخصیت مجازی است، که به عنوان جایگزینی آگاهانه برای شخصیت‌های خشن و مبارزه‌جو کتاب‌مصورهای ویژه پسران، مورد تحسین قرار گرفته. از قدرت‌ها، گرفتن گلوله‌ها، و برگرداندن آنها به طرف مردانی است که گلوله‌ها را شلیک می‌کنند.

اکتبر سال گذشته و در مراسمی با شرکت «گل گادوت» و «لیندا کارتر» که این شخصیت را در سریال تلویزیونی دهه ۱۹۷۰ بازی کرد، سازمان ملل شخصیت «زن اعجوبه» را به عنوان «سفیر افتخاری توان‌بخشی به زنان و دختران» برگزید. اما «زن اعجوبه» این مقام را فقط دو ماه حفظ کرد، چون انتقاد فعالان فرهنگی از جنبه‌های سکسی این شخصیت مجازی، باعث شد که سازمان ملل مقام سفیر افتخاری را پس بگیرد.

فیلم‌های ابرقهرمانی کتاب‌مصوری، با نمایش فجایع انسانی و رنج قربانیان، معمولا دل تماشاگر را به درد می‌آورند، و فیلم «زن اعجوبه» از این نظر، مستثنی نیست. اما «مایکل فیلیپز» ایجاز فیلم در نمایش ماهرانه فجایع جنگ و رنج آوارگان را تحسین کرده، و می‌نویسد: رنج انسانی در این فیلم، هوشمندانه به نمایش در آمده و زیرکانه مورد قضاوت قرار می‌گیرد.

در سینمای امروز

«زن اعجوبه» با بازی «گل گادوت» اول بار در فیلم «بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت» ظاهر شد، و در فصل پایانی فیلم، «گادوت» با صلابت، صحنه را از همبازی‌های معروف خود، «بن افلک» در نقش «بتمن» (مردخفاشی، یا همان «بروس وین») و «هنری کویل» Henry Cavill در نقش «سوپرمن» (ابرمرد، یا همان «کلارک کنت») ربود.

اما داستان فیلم «زن اعجوبه» در آنچه جهان سینمائی «دی سی کامیکز» خوانده می‌شود، دنباله داستان آن فیلم نیست، بلکه پسزمینه، یا مقدمه است، که یک قرن قبل از آن داستان، در دوران جنگ اول جهانی، اتفاق می‌افتد.

در این فیلم، «زن اعجوبه» برای نخستین بار از جهانی که «سرزمین آمازون‌ها» نام گرفته، خارج می‌شود و به «جهان انسان‌ها» قدم می‌گذارد. «زن اعجوبه» انسان نیست، بلکه «آمازون» است.

در کتاب‌مصورهای «دی سی کامیکز»، «آمازون‌ها» رده‌ای از ابرزنان قدرتمند هستند ساکن «جزیره بهشت» که با خدایان تماس دارند و قدرت‌های ابرانسانی خود را مستقیما از خدایان می‌گیرند.

«زن اعجوبه» در اثر یک حادثه سقوط هواپیما با «استیو ترور» Steve Trevor آشنا می‌شود. این خلبان – جاسوس آمریکائی، نخستین مرد زندگی «زن اعجوبه» است. به خاطر اوست که «زن اعجوبه» اصلا موجودیت پیدا می‌کند، و همراه با او، به لندن، و سپس به جبهه‌های جنگ اول در اروپا می‌رود.

گَل گدوت

نقش «زن اعجوبه» را بازیگر اسرائیلی، خانم «گل گدوت» Gal Gadot ایفا می‌کند، هنرمند ۳۲ ساله‌ای از مادری معلم و پدری مهندس، که تبار خود را به خانواده‌های لهستانی، آلمانی، اتریشی و چک می‌رسانند که از «هولوکاست» جان سالم به در بردند.

اسم «گل گدوت» در زبان عبری، موج ساحل رودخانه معنی می‌دهد و قبل از آنکه خدمت در نیروهای دفاعی اسرائیل را آغاز کند، در مسابقه دختر شایسته اسرائیل برنده شد و نماینده اسرائیل در مسابقه دخترشایسته جهان بود، که در سال ۲۰۰۴ در «اکوادور» برگزار شد.

در ۲۱ سالگی، عکس او، زینت‌بخش صفحات مجله «مکسیم» بود، در مقاله‌ مصوری در باره زنان ارتش اسرائیل، و از آنجا، به روی جلد روزنامه «نیویورک پست» راه پیدا کرد.

«گدوت» بازیگری را در سال ۲۰۰۸ آغاز کرد. بنابه گزارش روزنامه «گاردین»، شخصیت «جیزل یاشار» که خانم «گدوت» در فیلم‌های چهارم تا ششم مجموعه Fast & Furious آفرید، از بهترین‌های این مجموعه بود. آشنائی او به انواع اسلحه، به گرفتن این نقش کمک کرد.

«زن اعجوبه» اولین فیلمی است که خانم «گدوت» در آن نقش اول را دارد. خانم «گدوت» همسر «یارون واسانو» هتل‌دار ثروتمند اسرائیلی است که بنا به گزارش روزنامه‌های اسرائیلی، هتل خود در «تل آویو» را دو سال پیش به مبلغ ۲۶ میلیون دلار به «رومن ابراموویچ» فروخت.