تصمیم پرزیدنت ترامپ در فرستادن مشاوران نزدیک خود به اسرائیل، حکومت خودگردان فلسطینی و چند کشور مهم عربی، نشان می دهد که او حتی در اوج تنش با کره شمالی و رسیدگی به اوضاع سوریه و مبارزه با داعش، و همچنین دست و پنجه نرم کردن با مشکلات و انتقادهای داخلی، اهمیت تلاش برای پیشبرد صلح بین فلسطینی ها و اسرائیل را به دست فراموشی نسپرده است.
اسرائیل از این تصمیم حسن استقبال کرده، ولی فلسطینی ها چندان خشنود به نظر نمی رسند.
اعضای هیات از چند کشور عربی نیز دیدن خواهند کرد که آن، فرصتی هم برای بررسی رفتارهای داخلی و منطقه ای حکومت اسلامی ایران است.
ریاست هیات اعزامی را جرد کوشنر مشاور ارشد و داماد پرزیدنت ترامپ به عهده خواهد داشت.
آگاهان می گویند که کوشنر مورد اعتمادترین فرد کاخ سفید در انجام ماموریت های حساس است و او در سفرهای پیشین و دیدارهایی که با بنیامین نتانیاهو و محمود عباس داشته، با معضلات صلح اسرائیلی – فلسطینی تا حد زیادی آشنا شده است.
مهمترین دستیار و همراه کوشنر در این ماموریت، جیسون گرین بلات است که سمت رسمی او رسیدگی به نزاع فلسطینی – اسرائیلی و تلاش برای پیشبرد صلح است.
فرستاده ارشد مشاور امور امنیت ملی در کاخ سفید نیز این هیات را همراهی می کند و در صورت لزوم به شیوه اجرای مباحثات و پیشبرد هدف های این سفر یاری خواهد رساند.
سه هفته پیش هنگامی که جنجال بارزسی های امنیتی در ورودی صحن مسجد الاقصی به یک بحران حاد مبدل شده بود، گریت بلات در ماموریت موفقیت آمیزی توانست شعله های این آتش را خاموش کند. وی در این رابطه تماس نزدیکی با ملک عبدالله دوم پادشاه اردن داشت.
احتمال می رود که به دنبال این موفقیت، پرزیدنت ترامپ به این گمان رسیده که برای کشاندن فلسطینی ها به پای میز مذاکرات با اسرائیل، می توان از کشورهای عرب و به ویژه اردن یاری گرفت – زیرا دولت اردن نزدیکی ویژه ای به مسائل فلسطینی ها دارد و همچنین رسما «متولی حرم شریف قدسی» نیز محسوب می شود.
پرزیدنت ترامپ در نخستین هفته های ریاست جمهوری، در جریان مصاحبه مطبوعاتی مشترک با نتانیاهو گفته بود که اسرائیل و فلسطینی ها خودشان به مذاکرات بپردازند و به هر راه حلی که برسند، مورد قبول دولت واشنگتن خواهد بود. ولی به زودی معلوم شد که برای از سرگیری گفتگوهای صلح، مشکلاتی وجود دارد که بدون دخالت فعال ایالات متحده قابل حل نخواهد بود.
این بار، کوشنر و گرین بلات نه تنها با نخست وزیر اسرائیل و رئیس حکومت خودگردان فلسطینی دیدار و گفتگوها خواهد کرد، بلکه به کشورهای اردن، عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و قطر نیز سفر خواهند کرد.
برخی آگاهان ارزیابی می کنند که هدف آمریکا درخواست کمک از کشورهای عرب دوست ایالات متحده برای تشویق کردن فلسطینیان به بازگشت به پشت میز مذاکرات است. تا کنون فلسطینی ها رشته پیش شرط هایی را مطرح ساخته بودند که مورد قبول اسرائیل قرار نگرفت و مذاکرات تجدید نشد.
ولی در همان حال، این دیدارها فرصتی خواهد بود که فرستادگان پرزیدنت ترامپ به دو مساله مهم دیگر نیز رسیدگی کنند که یکی، تلاش برای حل نزاع قطر با عربستان سعودی است و دیگری مشورت درباره سیاستی که ایالات متحده باید در برابر تحریکات حکومت اسلامی ایران در پیش گیرد.
آگاهان می گویند که واکنش مقامات حکومت خودگردان فلسطینی به خبر اعزام هیات چندان دلگرم کننده نبوده است. مقامات ارشد فلسطینی گفته اند که از پرزیدنت ترامپ انتظار دارند با صراحت بگوید که او راهکار «دو کشور برای دو ملت» را می پذیرد. فلسطینی ها این امر را همراه با چند خواسته دیگر شرط اساسی از سرگیری مذاکرات صلح می دانند.
تحلیلگران امور فلسطینی می گویند که به دنبال رشته تحولات اساسی که در خاورمیانه عربی به وجود آمده، فلسطینیان خود را رها شده تصور می کنند و بر این باورند که کشورهای عرب، مدتی است حمایت فعال خود را از آن ها دریغ می کنند.
به گفته آنان، تهدیدهای جدی حکومت شیعه ایران علیه کشورهای عرب سنی مذهب، موجب گرایش اعراب به سوی اسرائیل، به هدف رویارویی با دشمن مشترک شده و در نتیجه حمایت اعراب از خواسته های فلسطینیان را کاهش داده است.
از سوی دیگر احساس می شود که ممالک عربی از طولانی شدن نزاع فلسطینی – اسرائیلی خسته شده اند و بر این باورند که در ظرف حدود یک قرن، بهای گزافی در حمایت از فلسطینی ها پرداخته اند.
یکی دیگر از علل کاهش التهاب کشورهای عرب نسبت به مساله فلسطینی، انشعابی است که بین فتح و حماس به وجود آمده و با تسلط حماس بر نوار غزه شدت گرفته است.
در گذشته همه عملیات تروریستی، از هواپیما ربایی تا گروگانگیری و از بمب گذاری در معابر عمومی تا انفجارهای انتحاری، مورد حمایت کشورهای عرب نیز قرار داشت. ولی در سال های اخیر حتی سران کشورهای عرب به شنیع بودن ترور اذعان دارند. این دوری جویی اکنون به حدی رسیده که آن ها مصرانه از امیرنشین قطر می خواهند که از همکاری با حماس و اخوان المسلمین و داعش و دیگران دست بردارد.
این سیاست به تلاش مسلحانه فلسطینی ها آسیب می رساند – زیرا آن ها همیشه گفته اند که «مقاومت مسلحانه» یک شیوه مشروع برای رسیدن به حقوق حقه است. حکومت ایران نیز سازمان هایی چون حماس و حزب الله لبنان را «نیروهای مقاومت» می نامد و از عملیات تروریستی آن ها پشتیبانی می کند.
تاریخ دقیق ورود هیات بلندپایه آمریکایی به خاورمیانه هنوز مشخص نشده است. ارزیابی می شود که کوشنر و گرین بلات و همراهانشان در آخرین هفته ماه میلادی جاری (اوت) رهسپار منطقه شوند.
به گفته آگاهان، یکی از پرسش هایی که اسرائیل، مصر و عربستان سعودی با بلندپایگان آمریکایی در میان خواهند گذاشت، آن است که پرزیدنت ترامپ تا چه نقطه ای در جریان رویارویی با زیاده خواهی های اتمی کره شمالی پیش خواهد رفت. دانستن پاسخ برای انطباق آن بر زیاده خواهی های حکومت اسلامی ایران در برنامه هی موشکی، اهمیت بسیار دارد.
