اقدام رؤسای جمهوری آمریکا و کوبا برای برقراری مجدد مناسبات سیاسی پس از گذشت بیش از پنج دهه خصومت و قطع رابطه دیپلماتیک، بازتاب گستردهای در داخل دو کشور و در سطح بینالمللی داشت.
رئیس جمهوری ایالات متحده ضمن آن که تصمیم به برقراری رابطه با کوبا را فرصتی برای پیش برد آزادی در آن کشور میداند، مخالفتها با آن را، در داخل آمریکا، اقدامی در راه تقویت رژیم تک حزبی کاسترو قلمداد میکند.
به گفته باراک اوباما، آمریکا در حمایت از آزادی مردم کوبا قدرت مندانه سخن خواهد گفت و با برقراری مناسبات دیپلماتیک با این کشور و حضور سفیر ایالات متحده در هاوانا، واشنگتن در موضع بهتری قرار میگیرد که بتواند بر سیاستهای این رژیم تک حزبی تاثیر بگذارد.
از سوی دیگر رائول کاسترو رئیس جمهوری کوبا نیز با بیان این که از همتای آمریکایی خود انتظار دارد در راه رفع مشکلات ناشی از اعمال تحریم علیه کوبا، گامهای بیشتری بر دارد، گفت «با وجود آن که همه این تحریمها به شکل قانون در آمده است، رئیس جمهوری آمریکا میتواند با استفاده از قدرت اجرایی خود، در راه تعدیل هرچه بیشتر تحریمها اقدام کند.»
با این وجود تصمیم واشنگتن و هاوانا برای عادیسازی روابط در داخل هر دو کشور طرفداران و منتقدانی داشته است. جمهوری خواهان در آمریکا میگویند رئیس جمهوری ایالات متحده، با این اقدام امتیازات زیادی به کوبا خواهد داد، در حالی که هاوانا نه تنها نقطه نظرهای آمریکا را، بویژه در مورد آزادی و دموکراسی دنبال نخواهد کرد، بلکه این اقدام به تقویت حکومت کوبا میانجامد.
سناتور جمهوری خواه مارکو روبیو از ایالت فلوریدا، که خود کوباییتبار است، این اقدام را یک پیروزی برای دولت کوبا توصیف کرده و میگوید «کاخ سفید همه چیز را در مقابل کوبا واگذار کرده و هیچ تعهد الزامآوری در مقابل دریافت نکرده است.»
به گفته سناتور روبیو، هاوانا در مورد آزادی رسانهها، آزادی بیان، انتخابات و احزاب سیاسی، و همین طور در زمینه بسیاری از مسائل هیچ تعهدی نداده است.
در همین حال، سناتور جمهوری خواه تد کروز از ایالت تگزاس در یک پیام توئیتری گفت «چرا اوباما اینقدر بیصبر است؟ ما باید به تحریمها برای اثر گذاشتن زمان بدهیم.»
در مقابل، بسیاری از همحزبیهای باراک اوباما، اقدام رییس جمهوری را تایید کرده و از آن حمایت میکنند. از جمله، سناتور بن کاردن گفته است «من از رابطه با کوبا خوشحالم، ولی این حقیقت را تغییر نخواهد داد که کوبا یک دولت کمونیست است و حقوق شهروندانش را نقض میکند.»
این نماینده ایالت مریلند در مجلس سنا هم چنین افزود «ما در این مورد سکوت نخواهیم کرد و تلاش خواهیم کرد از روشهای مناسب تغییر ایجاد کنیم.»
سناتور دموکرات پاتریک لیهی، یکی از سه قانون گذاری که برای بازگرداندن آلن گروس زندانی آمریکایی در کوبا به این کشور رفته بود، نیز اقدام اوباما را گامی مثبت برای دور شدن از سیاست شکست خورده آمریکا برای سرنگونی فیدل کاسترو و رائول کاسترو، رهبران کوبا توصیف کرد.
به باور او «حقیقت این هست که آنها در آنجا (کوبا) هستند و کوبا هنوز وجود دارد.» لیهی گفت با کوبا اختلافات خواهیم داشت، اما می توانیم با متوقف کردن ایده «در بسته» بر روی کوبا، زندگی مردم آن جا را بهبود بخشیم.
با این حال وزیر خارجه ایالات متحده روز گذشته و اندکی پس از اعلام خبر از سرگیری روابط میان دو کشور، گفت هدف دولت با کنگره، در زمینه باز کردن فضای بسته کوبا در مورد آزادی و دموکراسی، هم سویی دارد.
جان کری هم چنین افزود «در ماههای آینده تمرکز عمده ما، افزایش تعامل بر ادامه بهبود روابط، احترام دولت کوبا به حقوق بشر و نیز ترویج اصلاحات دمکراتیک در داخل کوبا خواهد بود.»
به باور برخی، رئیس جمهوری آمریکا با چرخش سیاست کاخ سفید در قبال کوبا، در حقیقت چالش دیگری با کنگره، که جمهوری خواهان کنترل هر دو مجلس آن را در دست دارند، را آغاز کرده است.
اقدام به از سر گیری روابط دیپلماتیک با کوبا، تنها چند هفته پس از آن صورت گرفت که باراک اوباما فرمان اجرایی به تاخیر انداختن اخراج مهاجران غیرقانونی را صادر کرد؛ دستوری که انتقاد کنگره را برانگیخت.
برخی از کوبایی تبارهای ایالت جنوبی فلوریدا، از تصمیم واشنگتن برای عادیسازی روابط با هاوانا استقبال نکردند.
کارلوس فونتانیل یک ناراضی کوبایی-آمریکایی ساکن فلوریدا، برقراری رابطه بین دو کشور را «خیانت به قربانیان رژیم کمونیستی کاسترو» دانسته و می گوید «این خیانتی به خون بیش از ۵۰ هزار نفر از کسانی است که قربانی رژیم کاسترو شدند.این خیانت به کوباست. اما ما در اینجا نگران کوبا نیستیم. نگران آمریکا هستیم»
این در حالی است که رییس جمهوری آقای اوباما در دفاع از تصمیم خود و شکستن یخهای جنگ سردی که به مدت پنج دهه بین دو کشور همسایه حاکم بوده است، میگوید این ارتباط دوجنبه، فرصتی است برای مردم هر دو کشور که فصل تازهای را در مناسبات خود آغاز کنند.
با این حال پرسشهایی در مورد نحوه برچیدن تحریمهای اعمال شده علیه کوبا، مطرح شده است و این که آیا ریاست جمهوری آمریکا قادر خواهد بود، بدون همراهی با کنگره این تحریمها را لغو کند، یا دست کم تخفیف دهد یا خیر؟
هر چند لغو تحریمها نیاز به تصویب نمایندگان کنگره دارد و شش قانون مختلف بر شرایط تحریمها علیه کوبا حاکم است، اما با توجه به سابقه، باراک اوباما نشان داده که میتواند از فرمان اجرایی برای اعمال نظراتش بهره گیرد.
