خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی به وعده های دولت آمریکا برای تأمین برق آفریقا پرداخته است.
رویترز می نویسد، باراک اوباما سال گذشته خطاب به جمعیت مشتاقی که در کیپ تاون گردآمده بودند گفت، برنامه ۷ میلیاردی او به نام «برق برای آفریقا»، نیروی برق را در این فقیرترین قاره جهان دو برابر می کند و به گفته او «بر هرجا که ظلمت است نور خواهد تابید».
براساس گزارش سالانه این طرح، یک سال بعد، برنامه مهم رئیس جمهوری برای آفریقا به ۲۵ درصد از هدفش دست یافته و با تولید ۱۰ هزار مگاوات برق، برای ۲۰ میلیون خانوار و پیشه ور روشنایی به بار آورده است.
اما این برنامه پنج ساله هنوز هیچ برقی تحویل نداده است.
به گفته یک منبع درونی این طرح، وبنا به اسنادی که به نظر رویترز رسیده است، میزان پیشرفت برنامه «برق برای آفریقا» از روی مقدار مگاوات برقی که عملاً تولید شده، اعلام نشده، بلکه براساس وعده هایی که در توافق ها آمده، گزارش شده است.
برخی طرح ها که از طریق برنامه «برق برای آفریقا» تسهیل می شوند- مانند برنامه ای که آژانس امدادرسانی آمریکا یا یو اس اید اجرا می کند— سال ها پیش از آغاز این طرح اجرا می شده، و برخی دیگر هنوز در مرحله برنامه ریزی هستند.
هنوز روشن نیست که چه مبلغ از ۷ میلیارد دلار موردنظر اوباما هزینه شده و سرمایه گذاری۲۰ میلیارد دلاری ای که بخش خصوصی تعهد کرده، تحقق یافته است یا خیر.
منبعی که در این پروژه کار می کند به رویترز گفته است: «سخن گفتن درمورد به نتیجه رسیدن برنامه هایی که اصلاً اجرا نشده اند و یا اعتبار برنامه هایی را که سال هاست در جریان است به خود اختصاص دادن، مرا اذیت می کند. زیرا گمراه کننده است.»
به نوشته رویترز برنامه اوباما برای دوبرابر کردن برق آفریقا در مدت پنج سال، از همان آغاز بلندپروازانه به نظر می رسید.
سرانه برق در آفریقای صحرای سفلا به مدت سه دهه بسیار ناچیز بوده است، زیرا بیشتر نیروگاه هایی که وعده ساختشان داده شده هرگز ساخته نشده اند.
منبع دیگری که در همین پروژه کار می کند به رویترز گفته است: «ما با مگاوات بر روی کاغذ سروکار داریم نه در شبکه ». و می پرسد: «آیا اوباما این را قول داده بود؟»
رئیس جمهوری آمریکایی- آفریقایی آمریکا که از طرف پدری اهل کنیاست، غالباً به خاطر تعهد های نیم بند خود در قبال آفریقا مورد انتقاد قرار داشته است. وعده هایی که به گفته منتقدان بیشتر در حرف است، نه در عمل.
ما مثل داروخانه ایم
۴۸ کشور صحرای سفلای آفریقا با جمعیتی حدود ۸۰۰ میلیون نفر، تقریباً به اندازه اسپانیا که کشوری با جمعیت ۴۶ میلیون نفر است، برق تولید می کنند. این امر مانعی در راه رشد آفریقاست و صدها میلیون نفر را در فقر نگاه می دارد.
اندرو هرسکوویتس، هماهنگ کننده برنامه «برق برای آفریقا» به رویترز می گوید درمورد نقش این برنامه گمراهی هایی وجود دارد. او می گوید:«هدف این برنامه تسریع معاملات و تسهیل سرمایه گذاری های خصوصی بوده است نه امداد رساندن».
هرسکوویتس می گوید این برنامه برای کمک به تولید برق توسط بخش خصوصی بوده است و تاکنون توانسته است تعهدهایی از شرکت ها به مبلغ ۲۰ میلیارد دلار بگیرد. هرچند که نمی داند چه میزان از این پول مصرف شده است.
او می گوید: «ما مثل داروخانه ایم. وقتی مردم به ما مراجعه کنند به آنان کمک می کنیم و نیازشان را بر می آوریم».
و می افزاید «ممکن است در برخی پروژه ها مشارکت زیادی داشته باشیم و در برخی دیگر از پروژه ها دخالتمان خیلی کم باشد.»
شرکت های خارجی هرسال با کشورهای آفریقایی توافق های چند میلیارد دلاری برای ساختن این امر زیربنایی امضا می کنند، اما بیشتر آنها هرگز به واقعیت درنمی آید.
در آوریل ۲۰۱۱ شرکت «چالش هزاره آمریکا» که یک آژانس امدادرسانی دولتی و دست درکار در پروژه «برق برای آفریقا»ست، قراردادی ۳۵۰ میلیون دلاری برای «احیای» بخش برق مالاوی امضا کرد. بیش از سه سال گذشته است و به نوشته وب سایت این برنامه، تنها ۱/۷ دهم درصد از این پول هزینه شده است. این سایت هیچ توضیحی در باره پیشرفت این طرح در جهان واقعیت نمی دهد.
یادداشت تفاهمی که «برق برای آفریقا» در سال جاری با شش کشور اصلی منطقه یعنی تانزانیا، نیجریه، کنیا، اتیوپی، لیبریا، و غنا، امضا کرده است، شامل کمتر از یک صد میلیون دلار تعهد مالی ست که بیشتر آن صرف پرداخت به مشاوران شده است.
گروه های مدافع حقوق بشر، برنامه برق برای آفریقا را نیز مانند بسیاری از پروژه های کمک رسانی به آفریقا مورد انتقاد قرار داده و آن ها را تنها بهانه هایی برای دادن یارانه به شرکت های آمریکایی توصیف کرده اند. به نوشته رویترز، اسناد نشان می دهد که ۵ میلیارد از ۷ میلیارد دلار اعلام شده صرف تأمین وام هایی می شود که برای صادرات از بانک دولتی صادرات و واردات و شرکت سرمایه گذاری خصوصی ماوراء بحار گرفته شده است.
چراغ ها را روشن کنید
اما هروسکویتس این مطالب را تکذیب می کند. او می گوید: «به هیچ وجه درست نیست. حقیقت ندارد. برق برای آفریقا فرصتی ست برای آن که میلیون ها آفریقایی از طریق سرمایه گذاری های شرکت ها در سراسر جهان، از فرصت روشن کردن چراغ برق بهره مند شوند».
او این سخن را که برق برای آفریقا تنها به برنامه های موجود و دردست اقدام کمک می کند، رد می کند و از طرح انرژی خورشیدی ۵ مگاواتی «نسل بعد» در تانزانیا و برنامه زیست توده (بيومس) ۳۰ مگاواتی در کنیا مثال می آورد که «پیش از برنامه برق آفریقا وجود نداشتند».
با این حال وب سایت «نسل بعد» می گوید توافق برای برنامه انرژی خورشیدی در ژانویه ۲۰۱۳، یعنی شش ماه پیش از اعلام برنامه «برق برای آفریقا» امضا شده است.
به نوشته رویترز هیچ تضمینی وجود ندارد که برنامه «برق برای آفریقا» که به صورت برنامه ای پنج ساله آغاز به کار کرده است، با پایان دوره ریاست جمهوری اوباما که دوسال ازآن باقی مانده، به حیات خود ادامه دهد یا به عنوان اولویت مورد نظر قرار گیرد.
از سوی دیگر، دو بانک سرمایه گذاریِ«واردات و صادرات» و «سرمایه گذاری خصوصی ماوراءبحار» نیز در کشاکش نبرد برای بقای خود درکنگره هستند که با باختن اکثریت به جمهوری خواهان، حزب دمکرات در آن بسیار ضعیف شده است.
دولت آمریکا در همین ماه تغییر مسیر داده و گفته است که می خواهد درزمینه بهبود نیروی برق درآفریقا با چین مشارکت کند.
در این میان فساد در کشورهایی که «برق برای آفریقا» برای آن ها کار می کند، خود مشکلی اساسی است.
سال گذشته رئیس بانک مرکزی وقت نیجریه، شرکت دولتی نفت نیجریه را متهم کرد که از پرداخت ۲۰ میلیارد دلار از درآمد نفت به دولت خودداری کرده است. پارلمان تانزانیا نیز در حال حاضر سرگرم بررسی گزارشی در زمینه اختلاس در بخش انرژی این کشور است.
