میراث فرهنگی شبه جزیره کریمه در خطر است

قصر تاتارخان در باغچه سرای متعلق به قرن شانزدهم، و اقامتگاه تابستانی آخرین تزار روسیه که در بحبوحه جنگ جهانی دوم میزبان کنفرانس یالتا بود، گوشه هایی از میراث فرهنگی پربار شبه جزیره کریمه است که با تصرف این شبه جزیره به دست روسها، سرنوشت آنها به خطر افتاده است.

برای کیف، که الحاق شبه جزیره به روسیه را به رسمیت نمی شناسد، از دست دادن میراث تاریخی و فرهنگی این شبه جزیره واقع در دریای سیاه، دردناک است. از این رو، اوکراین خود را آماده می کند تا درگیر مرافعات حقوقی طولانی مدتی با روسیه شود.

اوله ماخنیتسکی، دادستان کل اوکراین می گوید «هرگز از میراث فرهنگی ارزشمند کریمه دست نمی کشیم چون جزو دارایی های اوکراین است.»

یوگن نیشچوک، وزیر فرهنگ اوکراین گفته قوانین کشور در دست اصلاح است تا چنانچه روسیه اموال فرهنگی را از کریمه به خارج منتقل کند یا بخواهد سرپرستی محوطه های میراث فرهنگی منطقه را رسماً به دست گیرد، ما بتوانیم در سطح بین المللی تقاضا کنیم عدالت اجرا شود.

نمایشگاهی که با همکاری پنج موزه – از جمله چهار موزه کریمه – این روزها در شهر آمستردام هلند برپاست هم از مناقشه روسیه با اوکراین در امان نمانده است.
هم مقامات روسگرای کریمه و هم دولت کیف مدعی مالکیت این نمایشگاه هستند که با عنوان «کریمه – طلا و اسرار دریای سیاه»، هنرهای دستی و جواهرات گرانبهایی را که قدمتشان به قرن چهارم پیش از میلاد می رسد، در آمستردام به نمایش گذاشته است.

نمایشگاه را دانشگاه آمستردام برپا کرده است. یاشا لانج سخنگوی نمایشگاه می گوید برای تعیین این که بعد از اتمام نمایشگاه در پایان ماه اوت اشیای این مجموعه به چه کسی باید بازگردانده شود، تحقیقات حقوقی در دست انجام است:

والنتینا مودوینتسوا، کارمند آکادمی ملی علوم اوکراین در سیمفروپل که در برپایی نمایشگاه با دانشگاه آمستردام همکاری کرده می گوید: «اشیای نمایشگاه باید به کریمه برگردانده شود. اما این مسأله به یک قضیه سیاسی تبدیل شده. به نظرم اگر اشیای نمایشگاه در نهایت در کیف نگهداری شود، برای اوکراین بد می شود چون این کار شکل انتقام گیری پیدا می کند.»

وی به همه پرسی روز ۱۶ مارس در منطقه فقرزده کریمه اشاره می کند که اکثریت جمعیت دو میلیون نفری آن را قوم روس تشکیل می دهند، و با رأی خود برای آنهایی که خواهان جدایی از اوکراین و پیوستن به روسیه بودند، پیروزی چشمگیری را رقم زدند.

کیف و کشورهای غربی همه پرسی شتابزده روسها را به رسمیت نشناخته اند، ولی مسکو از آن برای الحاق رسمی کریمه به خاک روسیه در روز ۲۱ مارس (اول فروردین) بهره برداری کرد.

از آن موقع روبل روسیه جایگزین پول رسمی اوکراین در کریمه شد و ساعت رسمی کشور با مسکو انطباق یافت. نیروهای روسی پایگاه های نظامی اوکراین در کریمه را اشغال کرده اند و کیف را وادار کرده اند سربازان و خانواده هایشان را از پایگاهها بیرون بکشد.

بعضی از مدیران موزه های کریمه با درک این که هر تلاشی از جانب کیف می تواند با موانع جدیدی از طرف روس ها رو به رو شود، از اتحاد با روسیه استقبال کرده اند تا شاید بتوانند حمایت مالی بیشتری از مسکو دریافت کنند.

والری ناومنکو مدیر یکی از موزه های واقع در محله تاریخی باغچه سرای در کریمه از این گلایه دارد که کیف برای حفظ و مرمت قصر تاتارخان و مناره های آن بودجه ای در اختیار موزه نگذاشته است:
«همه می فهمند که چرا ما این تصمیم را گرفتیم، و ما هم باید به زندگی در شرایط جدید عادت کنیم.»

مدیر کاخ زیبای لیوادیا – یکی دیگر از کاخ موزه های یالتا می گوید امیدوار است با تغییرات سیاسی که پیش آمده، و حال که مسکو گفته تصمیم دارد شبه جزیره کریمه را به تفریحگاه بهتری برای گذراندن تعطیلات تبدیل کند، گردشگران بیشتری از روسیه به بازدید کاخ بروند.

این کاخ با سنگ های سفید در تپه ای واقع شده که چشم اندازی عالی به دریای سیاه دارد؛ این آخرین کاخی است که پیش از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ برای خاندان رومانف ساخته شد، و بعدها به عنوان آسایشگاه مسلولین مورد استفاده قرار گرفت.

در فوریه ۱۹۴۵، زمانی که استالین، چرچیل و روزولت در گرماگرم جنگ جهانی دوم برای نظم دنیای بعد از جنگ تصمیم گیری می کردند، این بنا میزبان کنفرانس یالتا بود.

لاریسا دکوشوا مدیر موزه می گوید این بنا در اصل جزو دارایی های خاندان رومانوف یعنی تزارهای روسیه بوده. مسکو از لحاظ تاریخی بر آن حق دارد و کیف نباید در پی گرفتن غرامت باشد.

دولت جدید کریمه هم هرگونه بحث درباره ادعای غرامت برای ساختمانی را که هنگام جداشدن از اوکراین ملی اعلام شده، رد کرده است.