چهره های مهم سال ۲۰۱۱ به روایت مجله تایم

از جهان سیاست تا سرگرمی، نشریه آمریکایی تایم مروری دارد بر نام مردان و زنانی که در ۱۲ ماه گذشته، تاثیر محسوسی بر جهان گذاشتند:

محمود عباس و خالد مشعل

افرادی که در رتبه نخست روایت تایم از افراد مهم جهان در سال گذشته قرار دارند محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی و خالد مشعل رهبر حماس هستند. آنان دو قطب سیاسی سرزمین های فلسطینی هستند و خصومت میان جنبش هایشان فتح و حماس، به معنای آن هست که هیچ یک از این دو نفر نماینده تمامی فلسطینی ها نیست. اما عباس و مشعل، در سال ۲۰۱۱، هرکدام در کنار ناکامی ها، دستاوردهای چشمگیری نیز داشتند: محمود عباس خواسته مردم خود برای داشتن کشوری مستقل را به سازمان ملل متحد برد و هرچند این ابتکار موفقیت سیاسی در پی نداشت اما یک پیروزی معنوی بزرگ بود که جایگاه خانگی او را مستحکم کرد (هرچند سقوط حسنی مبارک در مصر، حامی سیاسی او کمی موقعیتش را دشوار کرد). حماس تحت رهبری خالد مشعل، به خاطر واداشتن اسرائیل به آزادی صدها اسیر فلسطینی در ازای آزادی گیلعاد شالیط، سرجوخه اسرائیلی مورد تقدیر فلسطینی ها قرار گرفت. خالد مشعل و محمود عباس بر سر پیمان جدید به توافق رسیده اند که از جمله شامل برگزاری انتخابات تا سال آینده است و طرفین را ملزم به ورود به امتحانی خطرناک و پرسیدن دیدگاه مردم می کند آن هم در موقعیتی که به نظر نمی رسد هیچ یک قادر به ارائه استراتژی عملی برای پایان تسلط اسرائیل بر مناطق فلسطینی باشد.

ادل

آوازه خوان و شاعر مودب و شیک پوش ۲۱ ساله بریتانیایی دومین آلبوم موسیقی خود به نام ۲۱ را در ماه ژانویه منتشر ساخت تا حیرت دست اندرکاران و دوستداران موسیقی پاپ را برانگیزد. ۲۱ آلبومی از سر دلشکستگی عشقی ادل است و اشعارش آنچنان صادقانه نوشته شده که آن را همردیف آلبوم «شایعات» از گروه راک انگلیسی-آمریکایی Fleetwood Mac ، به عنوان یکی از برترین آلبوم های موسیقی از سر دلتنگی و دلشکستگی در تمام فصول قرار می دهد. ادل غم و گاها خشم خود را با صدایی پر از حس ترانه می کند. آلبوم ۲۱ بیش از ۱۳ میلیون نسخه در جهان فروش داشت و به این ترتیب در صدر پرفروش ترین آلبوم های سال قرار گرفت. جالب تر از آن تک آهنگ «یکی مثل تو» از همین آلبوم است. این ترانه اولین تک ترانه شماره یک آمریکا شد که چیزی نیست غیر از آواز ادل و همراهی پیانو. بیخود نیست که ادل به جمع افراد انگشت شماری پیوسته که تنها با اسم کوچک خود شناخته می شوند.

یوکیا آمانو

این دیپلمات ۶۴ ساله و آرام ژاپنی، در رای سازمان ملل متحد احساسات مختلفی را در نقاط گوناگون جهان موجب شد: در واشنگتن، پاریس و لندن لبخند بر لب ها نشاند، در تهران موجی از سرزنش های تند افکند و در مسکو و پکن آرامش را برهم زد. آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی با صدور گزارشی که ایران را به تلاش برای تولید سلاح اتمی متهم کرد، شعله فشارها بر ایران را داغتر ساخت. آن گزارش قدرت های غربی را به افزایش تحریم ها علیه ایران ترغیب کرد هرچند روسیه، چین و برخی دیگر از کشورها این روند را دنبال نکرده اند. اگر تنش ها به همین ترتیب پیش برود، آمانو احتمالا در سال ۲۰۱۲ نیز خود را در کانون طوفان خواهد یافت.

ناشناس

ناشناس، بارها در طول سال ۲۰۱۱ نامش بر سر زبان ها افتاد، اغلب در ارتباط با مواردی مثل نفوذ به سیستم های کامپیوتری، با عناوینی مثل «هکر»، «هکتیویست» و «سازمان بین المللی هک». اما این گروه بیش از آن که بتوان تعریفی برایش یافت، تبدیل شده است به یک روش تفکر. ناشناس، طرز تفکر جهان درباره هک کامپیوتری را تغییر داد و آن را به نوعی فعالیت اجتماعی تبدیل کرد. در جریان جنبش اشغال وال استریت، واقعه ای مثل به فلج کشیدن شبکه پلی استیشن سونی به «ناشناس» نسبت داده شد. این شخصیت در اعمال عدالت به شکل شخصی نیز فعال بود. از جمله در ناکام ساختن یک حلقه وسیع سوء استفاده جنسی از کودکان. با وجودی که این «ناشناس ها» مدیریت مرکزی ندارند، به دلیل نفس کار و امکان پیوستن هر فردی به این فعالیت، شهرت ناشناس ها به سرعت فراگیر شد. آیا اعضای ناشناس ها حقیقتا تهدیدی علیه کارتل های مواد مخدر مکزیک هستند؟ آیا واقعا آنها بودند که پلی استیشن را پایین کشیدند؟ این نمونه ای است از قدرت سازمانی که ساماندهی ندارد و اعضایش ناشناس اند.

سیلویو برلوسکونی

زمانی گمان می شد که سیلویو برلوسکونی، نخست وزیر سابق ایتالیا نسخه مدرن کالیگولا، امپراتور بیرحم و شهوتران رم است که برعکس او اشتهای آدم کشی ندارد. اما پس از وقایع سال ۲۰۱۱ شاید برلوسکونی بیشتر با نام نرون به یاد آورده شود. حاکمی که وقتی رم در آتش می سوخت، ویولن می نواخت. برلوسکونی سال ها با رسوایی بر سر قدرت بود و همزمان به عنوان قدرتمند ترین چهره سیاسی کشور، پدرخوانده رسانه ها و مردی زن باره شناخته می شد. مصونیت او اما هنگامی به سر رسید که مشخص شد حضور او بر مسند نخست وزیری اقتصاد به زانو در آمده ایتالیا را نابود خواهد کرد و بقیه اروپا را نیز با خود غرق خواهد کرد. او رسما در ۱۴ نوامبر از نخست وزیری ایتالیا استعفا داد.

اندرس بریویک

در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۱، دو مهاجم، در اقدامی که خشن ترین حمله پس از جنگ جهانی دوم در نروژ به شمار می رود، آرامش این کشور اسکاندیناوی را بر هم زد. اول انفجار بمب در مرکز اسلو به چندین ساختمان دولتی آسیب رساند و هشت تن را به کشتن داد. اما بدتر از آن در یک اردوی تابستانی نوجوانان در جزیره اوتویا رخ داد. مردی مسلح ۶۹ نفر که اغلب نوجوانان بودند به گلوله بست. مهاجم کسی نبود غیر از اندرس بریویک، مرد نروژی ۳۲ ساله و یک راست گرای افراطی که پیشتر در یک یادداشت اینترنتی نفرتش را از مهاجران، پدیده چندفرهنگی و چپ گرایی اعلام کرده بود. یک گروه روانشناسی او را بیمار اسکیزوفرنیک و پارانویید توصیف کرد که هنگام حمله دچار جنون بود.

عصام العريان و راشد غنوشی

شورش دمکراتیکی که زین العابدین بن علی، رهبر تونس و حسنی مبارک، رئیس جمهوری مصر را سرنگون کرد استفاده از رسانه های جدیدی را در دستان شهروندان و کاربران جوان و آشنا با تکنولوژی و اینترنت به جهان معرفی کرد که با استفاده از شبکه های اجتماعی چون فیسبوک و توییتر به حاکمیت های نامطلوب کشورهایشان نه گفتند و هرچند مجازی، خود را به میدان دهکده جهانی رساندند. اما اولین انتخابات دمکراتیک در این کشورها نشان داد که انقلابیون جوان و طبقه متوسط شهری نماینده اکثریت شهروندان این کشورها نیستند. شهروندانی که در حمایت از احزاب اسلامی رای دادند. پیروزی حزب انهضه متعلق به راشد غنوشی در تونسو اخوان المسلمین در مصر، دیدگاه غرب درباره اسلام سیاسی را به چالش کشیده است. شکی نیست که هرچه یک کشور حاکمیت مسلمان دمکراتیک تری داشته باشد، گرایش کمتری به حمایت از استراتژی آمریکا در منطقه دارد، ترکیه و عراق نیز نمونه هایش هستند. اما به نظر می رسد که مدل های فرضی غنوشی و رهبران اخوان المسلمین از جمله عصام العریان، بیشتر به ترکیه سکولار و دمکراتیک شبیه است تا حاکمیت دینی ایران. پس ۲۰۱۱ سالی بود که در آن اسلامگرایان به قدرت رسیدند و دست کم تا به حال ثابت کرده اند که آسمان به زمین نرسیده است.

بشار اسد

وقتی بهار عرب در تونس، مصر و لیبی رخ داد بسیاری از تحلیلگران خاورمیانه درباره سرایت آن به دیکتاتوری بشار اسد و حلقه داخلی علوی و نزدیکان نظامی او در سوریه ابراز تردید کردند. اما اگر جرأت و شجاعت تظاهرکنندگان خواستار سقوط اسد پیش بینی ها را نقض کرد، سرکوب خونین آنان به دست حاکمیت مطابق پیش بینی ها بود. طی بیش از ده ماه سرکوب، به روایت سازمان ملل متحد حامیت بشار اسد دست کم 5 هزار شهروند سوریه را کشته است. اسد در مصاحبه با یک خبرنگار آمریکایی در ماه جاری میلادی گفت مسئول کشتار نیست. اما مردی که غرب، جهان عرب و ترکیه چند ماه پیش فکر می کردند شاید راه اصلاح را در پیش گیرد، حالا دیگر کاسه صبرشان را لبریز کرده است. در واقع درنتیجه سرکوب دولتی، اعتراضات مردمی حالا تبدیل به جنگ داخلی و فرقه ای شده. جنگی که در آن اقلیت علوی و مسیحی از اسد حمایت می کنند.

زین العابدین بن علی

اولین بارقه از بهار عرب در تونس رخ داد هنگامی که یک جوان دستفروش، در اعتراض به تحقیرهای هر روزه در جامعه، خود را به آتش کشید. این شعله ای بود که آتش انقلابیگری را در کشورهای دیگر نیز برافروخت. برای زین العابدین بن علی، رئیس جمهوری تونس، این آغاز پایان بود. او که از ۱۹۸۷ در قدرت بود، نوعی خودکامگی را در پیش گرفت که دستکش مخملین بر دست داشت و توانست با طبقه الیت جامعه ارتباط برقرار کرده و خود را به غرب نزدیک کند. او دولت های آمریکا و فرانسه را به دوستان خود بدل کرد اما نرخ بالای بیکاری پاشنه آشیل حاکمیت او بود و خودسوزی محمد بوعزیزی آغاز شعله ور شدن خشم افرادی شد که صبرشان از فساد حاکمیت بن علی داشت لبریز می شد. بن علی در ۱۴ ژانویه در عربستان سعودی پناه گرفت.

نافیساتو دیالو

او بهار گذشته تنها با عنوان «یک خدمتکار» در صدر اخبار جهان ظاهر شد اما در زمان کوتاهی که اسم واقعی اش برملا شد، بخشی از تاریخ عوض شده بود. این زن مهاجر اهل گینه در آمریکا، ادعا کرد در ۱۴ مه هنگامی که مشغول نظافت یک آپارتمان هتل محل کارش بود، دامنیک استراس کان، مهمان هتل سوفیتل در نیویورک، به او تجاوز کرد. او پس از آن که به بازداشت پلیس درآمد از سمت خود استعفا داد. پیروزی احتمالی استراس کان در انتخابات ریاست جمهوری آینده فرانسه نیز نقش برآب شد. دادگاه اعلام کرده که اظهارات خانم دیالو چندان معتبر نیست و استراس کان تبرئه شد اما او همچنان شکایتی را علیه رئیس سابق صندوق بین المللی پول ارائه کرده است.

رجب طیب اردوغان

هیچ رهبری نمی تواند بهتر از رجب طیب اردوغان، نخست وزیرترکیه در یک سال تغییرات اساسی در خاورمیانه ایجاد کند. این رهبر اسلامگرا در ماه ژوئیه برای بار سوم در انتخابات پیروز شد و بر ظهور کشورش به عنوان سریع ترین اقتصاد روبه رشد (پس از چین) نظارت کرد. عملکرد او یکی از الگوها برای کشورهایی مثل تونس و مصر است که به تازگی رهبرانشان سقوط کرده اند. اردوغان با آن که صراحتا آمریکا و اسرائیل را درمورد ایران به چالش کشیده است اما همچنان یکی از متحدان آمریکا با تعهدی قوی به ناتو، به شمار می رود. او از سوی دیگر تهران را برای حمایت از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه به چالش کشیده است.

معمر قذافی و پسرانش

قذافی در سال ۱۹۶۹ در لیبی به قدرت رسیداما برای چند دهه برای حفظ قدرت سماجت نشان داد. خانواده قذافی برای چهل سال بر لیبی تسلط داشتند از جمله بر صنعت نفت و ارتش این کشور. امپراتوری قذافی و خانواده اش در سال ۲۰۱۱ پایانی خشونت بار داشت. شورشی که از بهار عرب ناشی شده بود و جاهای دیگری از شمال آفریقا را نیز تحت تاثیر قرار داده بود به لیبی رسید. مبارزه تن به تن و بمباران شهرها برای ماه ها در لیبی میان نیروهای وابسته به قذافی و انقلابیون ادامه داشت. او در ۲۰ اکتبر در زادگاهش سرت، در یک کانال آب اسیر انقلابیون شد و کشته شد. اغلب اعضای خانواده او به الجزایر گریخته اند. دو پسر قذافی هنگام دفاع از پدرشان کشته شدند و سیف الاسلام که زمانی جانشین پدرش به شمار می رفت اکنون در بازداشت انقلابیون است و قرار است یا در لیبی و یا در لاهه محاکمه شود.